XIX wiek
Ciemnogród. Kto wymyślił to określenie? Co naprawdę znaczy?
Pojęcie Ciemnogrodu weszło do użytku jako określenie wszystkiego, co jest domeną zabobonu i wstecznictwa. Ale jak powstało? I czy to samo znaczyło pierwotnie?
Największe polskie powstanie. Czy powstanie styczniowe naprawdę nie miało szans powodzenia?
Ponad tysiąc potyczek. Ochotnicy ze wszystkich zaborów i warstw społecznych. Sprawna dyplomacja. Polacy, chwytając za broń w 1863 roku, byli lepiej przygotowani do walki niż trzydzieści lat wcześniej. Czego zabrakło do zwycięstwa?
„Przy Tobie, Najjaśniejszy Panie, stoimy i stać chcemy”. Dlaczego Krakusi tak się płaszczyli przed austriackim cesarzem?
Wniosek przeszedł ogromną większością głosów. Nie licząc działaczy chłopskich i Ukraińców, przeciwko wiernopoddańczej petycji wystąpił tylko… jeden poseł. Czy to on popełnił błąd?
Turcja. Państwo, które nigdy nie uznało rozbiorów Rzeczypospolitej
Już kilkadziesiąt lat po wiktorii wiedeńskiej, Turcja z zaciekłego wroga stała się bliskim stronnikiem Rzeczpospolitej. Gdy Europa patrzyła obojętnie na rozbiory Polski, Turcy otwarcie odmówili uznania politycznej grabieży.
Kto cieszył się z wybuchu wojny światowej?
Obserwatorzy pisali o „szale radości”. Przywódców, ogłaszających początek wojny, witały rozentuzjazmowane tłumy. Rekordowo mało rekrutów odmawiało poboru. Wydawało się, że wszyscy pragną rozlewu krwi. Ale czy na pewno?
W USA usuwają kolejne konfederackie pamiątki. Teraz wzięli się za pomnik żołnierzy poległych w wojnie secesyjnej
Od zakończenia wojny secesyjnej minęło ponad 150 lat, w Stanach Zjednoczonych to jednak nadal drażliwa kwestia. Od pewnego czasu Amerykanie prowadzą własną wersję „dekomunizacji”. Zamiast pamiątek po komunie usuwają jednak monumenty poświęcone konfederatom.
„Ci ludzie umieją się tylko bić”. Co polscy żołnierze zrobili, by doprowadzić Napoleona do białej gorączki?
Rozeźlony cesarz Francuzów krytykował Polaków nie tylko wobec własnych adiutantów, ale też – grona zagranicznych generałów. Nie bez powodu.
Era antysemityzmu i eugeniki. Jaki naprawdę był „złoty wiek” Europy?
Hasła higieny rasowej. Projekty „komór śmierci”, w których łagodna muzyka towarzyszyłaby planowej eksterminacji. U zarania XX wieku Europa swoje największe zbrodnie miała jeszcze przed sobą. I właśnie przygotowywała pod nie grunt.
„Wybranki fortuny. Niezwykłe Polki, które podbiły świat” (Irena i Andrzej Fedorowiczowie)
Dziesięć kobiet. Silnych, zdeterminowanych, najczęściej zbuntowanych wobec otaczającej rzeczywistości. Mistrzynie kreacji i autokreacji. Artystki, naukowcy, kobiety wpływowe. Swoją pozycję niektóre z nich zdobyły przypadkiem, inne – konsekwentnie realizując przygotowany wcześniej plan.
W tym miejscu mogła się zmienić historia świata. To tu powinien był zginąć Adolf Hitler
„Tu właśnie jest miejsce narodzin drugiej wojny światowej” – pisał John Keegan na temat małej, zapomnianej mieściny w Belgii. Dlaczego?
„Królom był równy”. O kim Józef Piłsudski wypowiedział się w ten sposób?
Współcześni go nie doceniali. Co innego marszałek. Jeśli był czyimś – jak byśmy to dzisiaj ujęli – fanem, to właśnie Juliusza Słowackiego.
Posprzątaj swój dom metodami prababci. Przedstawiamy całą masę niezawodnych sposobów
Niewiele jest osób, które absolutnie zawsze mają w domu idealny porządek. Cała reszta świata sprząta z większą lub mniejszą regularnością, natrafiając przy tym na niemałe problemy. Zamiast kolejny raz załamywać ręce nad śladami pozostawionymi przez muchy, czy tragicznie...
W Alabamie odnaleziono wrak ostatniego statku niewolniczego
Od 1859 roku Amerykanie poszukiwali pozostałości ostatniego niewolniczego statku, którym przywieziono Afrykanów do USA. Po 160 latach prawdopodobnie wreszcie im się udało, a to wszystko dzięki cyklonowi.
„Zdjęto chłopu kajdany razem z butami”. Ile warte było zniesienie poddaństwa chłopów w Księstwie Warszawskim?
Marcin Badeni, oceniając dekret księcia warszawskiego Fryderyka Augusta, wydany 21 grudnia 1807 roku, powiedział dokładnie: „Chłopom zdjęto z nóg kajdany, ale zarazem ściągnięto buty”.
Kto wynalazł samochód? Norman Davies przypomina początki motoryzacji
W 1885 roku Carl Benz z Mannheim (1844-1929) skonstruował trójkołowy pojazd mechaniczny napędzany benzyną, czyli Motorwagen. Często nazywa się go „pierwszym samochodem”, ale w gruncie rzeczy był to jedynie kamień milowy znaczący połowę dwustuletniego okresu dziejów samochodu.
Czy „inteligencja” zrobiła coś dobrego dla Polski?
O przynależności do inteligencji nie decydowało pochodzenie, wykształcenie ani zawód. Pojawiła się w XIX wieku, wypełniając polityczną próżnię, pozostawioną przez nieobecną szlachtę i słabe mieszczaństwo. I odegrała w historii Polski niepoślednią rolę. Jaką dokładnie? I kim właściwie był...
„Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki…”. Ta słynna pieśń powstała jako hymn na cześć rosyjskiego cara Aleksandra I
Zaraz po tym, jak Rosjanie zburzyli wszelkie nadzieje na niepodległą Polskę, powstała pieśń dziękująca carowi… za „wolną Ojczyznę”. Dlaczego Polacy pokładali tak wielkie nadzieje w rosyjskim samodzierżcy, Aleksandrze I?
Na Francuzów można liczyć. Jakie powitanie zgotowali carowi Rosji po tym, jak ten krwawo stłumił powstanie styczniowe?
Okrzyki poparcia dla Polaków dobywające się z setek gardeł. I pełna tak tupetu, jak i odwagi deklaracja padająca nawet z ust francuskich polityków: „Vive la Pologne, Monsieur!”.
Co Lenin naprawdę myślał o Stalinie?
Kiedy Stalin był u władzy, radziecka propaganda chętnie przedstawiała go jako dziedzica i najzdolniejszego ucznia Lenina. Później wygodniej było pokazywać Stalina jako brutala, przed którym wódz rewolucji październikowej przestrzegał na łożu śmierci. Obywa te wizerunki dyktowała bieżąca polityka....
Muzeum Miasta Łodzi udostępniło niezwykłą kolekcję zdjęć
Muzeum Miasta Łodzi postanowiło zrobić miłośnikom historii wspaniały świąteczny prezent. W ramach projektu #dzielimysięŁodzią możemy spojrzeć dawnym łodzianom w oczy.
Tylko raz zdarzyło się, że poseł na polski sejm wykrzyknął na sali obrad: „Wyrzeknijmy więc wszyscy: Nie ma Mikołaja!”
Poseł spodziewał się gromkiej reakcji. Ale inni deputowani wciąż w Mikołaja szczerze wierzyli. Stawiającym opór opozycjonistom trzeba było zagrozić śmiercią, by raczyli zmienić zdanie.
„Dla moich Polaków nie ma rzeczy niemożliwych”. Czy Napoleon naprawdę wypowiedział słynne słowa pod adresem naszych żołnierzy?
Mit jak zwykle jest piękniejszy od rzeczywistości. A podobne słowa chyba nawet nie przeszłyby Napoleonowi przez usta. Na pewno nie przed szarżą pod Samosierrą.
Ludobójstwo w imię imperium. Ile narodów zdziesiątkowali i wymordowali Anglicy?
Nasze imperium to imperium wolności, prawdy i sprawiedliwości – tak pod koniec XIX wieku twierdził brytyjski premier, Benjamin Disraeli. Zjednoczone Królestwo znajdowało się wówczas u szczytu potęgi. Ale trwająca kilkaset lat ekspansja tylko nielicznym przyniosła wolność. Dla rozlicznych narodów...
Nieznany epizod z życia świętego Alberta. Co robił w oddziale gotowych na śmierć komandosów?
Zanim wstąpił do zakonu i poświęcił się pracy na rzecz biednych i bezdomnych, walczył o niepodległą Polskę. Robił to jak wszystko w swoim życiu – z pełnym zaangażowaniem. I trafił do oddziału, który jeśli walczył, to tylko na...
Stolica polskiej nędzy. Jak bardzo zabiedzony był XIX-wieczny Kraków?
Miasto już w połowie wieku było przeludnione. Kiedy zaczęli docierać do niego mieszkańcy wsi, uciekający przed legendarną galicyjską nędzą, sytuacja stała się tragiczna. Przynajmniej zdaniem tych, którzy na widok biedy nie odwracali wzroku.