Starożytność
Najemnicy faraonów – kim byli Karyjczycy?
Uchodzili za świetnych żeglarzy, choć nierzadko trudnili się też… piractwem. Przede wszystkim znano ich jednak jako najemników w wojsku faraonów dynastii z Sais. Mowa o Karyjczykach (zwanych również Karami), z których wywodziły się takie starożytne „sławy” jak Herodot,...
Nosili szaty nieboszczyków i żyli poza marginesem społeczeństwa. Tragedia „niedotykalnych” w starożytnych Indiach
Do dziś sytuacja ludzi, którzy sami siebie nazywają Dalitami, jest ekstremalnie trudna. Starał się to zmienić m.in. Bhimrao Ramji Ambedkar, a konstytucja Indii z roku 1950 miała położyć kres ich dyskryminacji. Jednak z oczywistych względów nie zdołano całkowicie...
Zmarli, a jednak żywi – tragiczny los strażników grobowców tybetańskich
Dla tybetańskich urzędników pałacowych śmierć władcy bynajmniej nie oznaczała końca służby. I to wcale nie dlatego, że odtąd wspierali nowego monarchę. Ich praca diametralnie zmieniała charakter. Stawali się bowiem poddanymi… królewskich zwłok.
Dumna królowa, która chciała podporządkować sobie Rzym. Kim była „Kleopatra” z Palmyry?
Utrzymywała, że jest spadkobierczynią Kleopatry i rodu Ptolemeuszy. Żyła bardzo krótko – prawdopodobnie zaledwie rok dłużej niż Aleksander Wielki. Mimo to zdążyła odcisnąć równie trwałe piętno na historii Imperium Rzymskiego. Kim była Zenobia z Palmyry?
Prostytucja w starożytnym Rzymie
„Urodziłam się w biednym domu na Suburze. Rodzice często zaciągali kolejne pożyczki dla kupienia mojemu rodzeństwu chleba, aż wreszcie sprzedawali nas kolejno w niewolę. Teraz mam własny pokój nad tawerną przy Via Flavia. Właściciel dobrze o mnie dba,...
Król nieboszczyk na swojej własnej stypie – czyli jak Hetyci żegnali swego władcę
Z czasów imperium hetyckiego pochodzi tekst opisujący królewskie ceremoniały pogrzebowe. Jak one przebiegały?
W poszukiwaniu najdawniejszych królów, czyli skąd się wzięła monarchia
Przeważnie nosili imiona, które w łatwy sposób można było odnieść do znanych poddanym bogów. Chowano ich w prosty sposób, lub z pełnym orszakiem. Ich kompleksy grobowe przeważnie odpowiadały wielkości dzisiejszego osiedla. Gdzie w takim razie szukać tych najdawniejszych...
Krwawy kondukt żałobny i upiorna straż konna – czyli ostatnie pożegnanie władcy w wydaniu scytyjskim
„Scytów po śmierci kładą najbliżsi krewni na wóz i obwożą po domach przyjaciół. Z tych każdy podejmuje i ucztą ugaszcza towarzyszących, także trupowi zostawia to wszystko, co innym. Tak przez czterdzieści dni obwozi się zwyczajnych ludzi, a potem...
Historia spraw sercowych, czyli jak człowiek dochodził, co ma w środku
Bijący w naszych klatkach piersiowych organ jest kluczowy dla funkcjonowania organizmu. Od najdawniejszych czasów domyślano się jego istnienia, ale zasada funkcjonowania i rola serca długo pozostawały zagadką. Jak wyglądała historia odkrywania naszej „centralnej pompy”?
Mordercze i płochliwe słonie bojowe. Jak wykorzystywano te zwierzęta na polach bitew?
Słonie imponują swą siłą i wielkością, nie dziwi więc fakt wykorzystywania tych zwierząt w celach wojennych. Rozpędzony słoń mógł skutecznie zniszczyć szyk wroga; jego szarża była zabójcza. Słonie jednak to zwierzęta płochliwe…
Pogańskie korzenie Wielkanocy
Wbrew pozorom bardzo wiele tradycji i zwyczajów wielkanocnych może pochwalić się przedchchrześcijańskim rodowodem. Oto najważniejsze z nich.
Cztery epidemie, które zmieniły bieg dziejów
Prawie każdy słyszał o szalejącej w XIV wieku „czarnej śmierci”, czy o słynnej grypie hiszpance zbierającej śmiertelne żniwo w ostatnich latach I wojny światowej. To jednak tylko najbardziej spektakularne, jeśli można użyć tego słowa, przykłady zjawiska, które towarzyszy...
Śladami Homera, czyli jak odkryto starożytną Troję
Wielka wojna między Achajami i Trojanami, drewniany koń – pułapka, pojedynki herosów i achillesowa pięta – to wszystko kojarzy nam się z jedną z najsławniejszych opowieści wszech czasów. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, że właśnie ten piękny...
Idy marcowe – czy Juliusz Cezar spodziewał się zamachu?
Zamach w dniu Idów Marcowych i słynne „I ty, Brutusie, przeciwko mnie” do dziś budzą silne emocje. Czy Juliusz Cezar mógł uniknąć zamachu? I jak sytuację tę odebrał lud rzymski?
Co zawierały etruskie „księgi przeznaczenia”?
Etruskie święte księgi nie zachowały się w oryginalnej formie do naszych czasów (z wyjątkiem jednej – liber linteus). Naukowcy dysponują jedynie fragmentami tych ksiąg przełożonych z języka etruskiego na łacinę. Na ich temat dowiadujemy się z przekazów Tarkwiniusza...
Polak – Chorwat, dwa bratanki
Chorwacja od lat urzeka Polaków. Doceniamy słońce, przyrodę, zabytki i ludzi. Czy za tym sentymentem kryje się coś więcej, niż tylko wspominki z wakacji? Być może „podskórnie” wyczuwamy z Chorwatami swoistą więź? Miałaby ona mocne podstawy, bowiem według...
Tajemnica Arki Przymierza rozwiązana – czy to już koniec poszukiwań?
Arka Przymierza jest znakiem przymierza Boga z Izraelem, które zostało zawarte na górze Synaj. To właśnie w arce Mojżesz złożył wyciosane przez siebie dwie kamienne tablice, na których Bóg napisał Dziesięcioro Przykazań – tablice Świadectwa. W Piśmie Świętym...
Jeden, by wszystkimi rządzić – dlaczego Tolkien rozpętał wojnę o pierścień?
Książki Johna R.R. Tolkiena już dawno weszły do klasyki literatury i jednoczą rzesze fanów na całym świecie. Stworzony przez niego i dopracowany w najmniejszych szczegółach świat inspirowany był mitologiami, wierzeniami i baśniami. Dlaczego to właśnie pierścień stał się...
Preludium „Gry o tron” w nadtybrzańskim wydaniu
Cesarz – olbrzym, dwie głowy spadające ze schodów i 50 lat chaosu w państwie – Rzym cesarski w swoim najlepszym wydaniu?
Bezwzględna tyranka znad Nilu. Jak rodziła się legenda Kleopatry?
Urodziła się jako jedna z wielu pretendentów do tronu egipskiego. Jako jedna z nielicznych kobiet została wykształcona i nie bała się sięgnąć po to, co jej się należało. Wpływała na wielkich starożytnego świata. Jak wyglądała młodość i początek...
Szczęśliwcze! Przywiodła cię do mnie fortuna*. O prostytucji w starożytnym Rzymie słów kilka
Katon i Seneka odradzali chodzenie do lupanarów (rzymskich domów publicznych). Miejskie graffiti (lub dipinti) mówiły o rozkoszach, które można było dostać już za dwa asy. Czyją radą powinien kierować się Rzymianin? Panować nad żądzą czy oddać się...
Czy Watykan ukrywa dowody na to, że we wczesnym średniowieczu kobiety mogły być księżmi?
Kościół katolicki od wieków zakazuje kapłaństwa kobiet. Jednak jak przekonuje znana historyczka sztuki, nie zawsze tak było. W społecznościach wczesnochrześcijańskich panie pełniły funkcje księży oraz biskupów – a Watykan ma na to mocne dowody. Tyle tylko, że celowo...
Archeolodzy odkryli tajemniczy grobowiec na słynnej „Wyspie Druidów”. Czy w końcu dowiemy się czegoś o jej starożytnych mieszkańcach?
Na walijskiej wyspie Anglesey archeolodzy natrafili na pochodzący sprzed 4000 lat kopiec pogrzebowy. I choć jest on znacznie starszy niż sami druidzi, którzy mieli mieszkać tam u progu naszej ery, badacze mają nadzieję, że pomoże on w rozwikłaniu...
Historia fałszowania pieniędzy na terenie Polski sięga… starożytności? Niezwykłe ustalenia warszawskich archeologów
Analiza rzymskich denarów z pierwszych wieków naszej ery znalezionych na terenach dzisiejszej Polski sugeruje, że ówcześni mieszkańcy tych ziem parali się fałszowaniem monet. Teraz archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego starają się ustalić, jaka była skala tego zjawiska.
Co naszyjnik z oskórowanych ludzkich czaszek miał wspólnego z upadkiem cywilizacji Majów?
Makabryczne trofea odkryte niedawno przez archeologów w Belize w Ameryce Środkowej, być może pomogą naukowcom rozwiązać tajemnicę upadku klasycznej cywilizacji Majów. Do dziś nie wiadomo, dlaczego nagle zatrzymała się ona w rozwoju i po prostu zniknęła. Czy dzięki...