Nowożytność
Poyais – fikcyjne państwo i najbardziej bezczelny przekręt w historii
Burzliwe czasy zawsze rodziły okazje dla krętaczy, którzy w łatwy sposób chcieli dorobić się fortuny. Historia Gregora MacGregora i wymyślonego przez niego fikcyjnego państwa Poyais to opowieść pełna zaskakujących zwrotów akcji, brawury oraz dużej dawki szczęścia. Wszystko to...
Wspaniały pierwszy czerwca – dzień, który uratował rewolucję
Tłum gapiów zgromadzony na paryskim placu Rewolucji w maju 1794 roku w ciszy ogląda ponury spektakl. Choć powtarzany do znudzenia od kilku już lat, wciąż przyciąga tych, którym udało się uniknąć odgrywania w nim głównej roli. Jeszcze chwila...
To była rzeź stulecia – i jedna z największych w dziejach bitew kawaleryjskich, w której udział wzięło nawet 50 tysięcy jeźdźców
„Jeżeli Bóg pozwoli nam ponownie przegrać taką bitwę, Wasza Wysokość może liczyć na zniszczenie wszystkich jego wrogów” – pisał we wrześniu 1709 roku do Ludwika XIV marsz. de Villars. Słowa najlepszego francuskiego dowódcy nieco uspokoiły Króla Słońce, który...
Brytania nie zawsze panowała nad falami. Największe upokorzenie w historii Royal Navy
„Prawda jest taka, że tak bardzo się boję, że całe królestwo jest zgubione” – zanotował 12 czerwca 1667 roku sekretarz Royal Navy Samuel Pepys. Pędząca ku bazie królewskiej floty w Chatham holenderska eskadra adm. Michiela de Ruytera była...
Jej klątwa miała doprowadzić do upadku potężnego rodu. Czy faktycznie była czarownicą? A może tylko kozłem ofiarnym?
Procesy o czary zbierały krwawe żniwo na przełomie XVI i XVII wieku, choć pierwsze procesy miały miejsce już w końcówce XIV stulecia. Jednym z czynników zapalnych tego bestialstwa była reformacja i jej następstwo – kontrreformacja oraz zmiana poglądu...
Odwieczni wrogowie i wierni sojusznicy? Burzliwe dzieje najdziwniejszej pary Europy
Czy w dobie wojny krymskiej był ktoś bardziej niezadowolony z połączenia sił Wielkiej Brytanii i Francji przeciwko carskiej Rosji niż lord Raglan? Zapewne nie. Głównodowodzący wojskami Albionu tak niechętnie odnosił się do żołnierzy Napoleona III, że wrogich Rosjan...
Nędza i niewola czy skok cywilizacyjny? Co TAK NAPRAWDĘ przyniosły Polakom zabory?
W aktualnie obowiązującej wykładni historii okres zaborów to niewola, czas stracony, którego skutki odczuwamy do dziś. Czy tak było rzeczywiście? Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa, ale chyba warto spróbować jej poszukać.
Smarowali klamki domów sproszkowanymi zwłokami chorych i rozsiewali śmiercionośną zarazę
W styczniu 1606 roku miejscowość Frankenstein (dzisiejsze Ząbkowice Śląskie) na Dolnym Śląsku nawiedziła plaga morowego powietrza, czyli dżumy. Zabrała ze sobą ok. 1/3 lokalnej populacji, w tym wiele dzieci. Tym razem jednak zrodziła makabryczną teorię spiskową, która doprowadziła...
Powrót Quetzalcoatla, czyli krwawy podbój stolicy Azteków
500 lat temu – 26 maja 1521 roku – miała miejsce najważniejsza bitwa w dziejach podboju Meksyku przez Hiszpanów. Armia konkwistadorów starła się w krwawym boju z Aztekami pod Tenochtitlán, stolicą państwa położoną na wyspie jeziora Texcoco.
Uciekli, bo bali się prześladowań, więzienia, a nawet śmierci. Rosyjscy emigranci w Polsce
Przez stulecia Polska była azylem dla rosyjskich emigrantów politycznych. Większość z nich musiała opuścić ojczyznę z powodu prześladowań. Niektórzy uciekli, by ratować życie.
Oświecone imperium. Reformy edukacji w Cesarstwie Rosyjskim
Reformy zawsze były bardzo ważne we wszystkich liczących się państwach. Nie inaczej było w imperium carów. W XIX wieku przeprowadzano je na wielu płaszczyznach. Już Piotr Wielki zapoczątkował reformy na szeroką skalę, wprowadzając Rosję w krąg kultury europejskiej;...
Trzy piąte człowieka. Jak czarnoskóry Amerykanin mógł stać się… biały?
Na mocy kompromisu przyjętego podczas Konwencji Konstytucyjnej w Stanach Zjednoczonych, niektóre czarnoskóre osoby mogły w świetle prawa stać się białe. Dotyczyło to również… dzieci trzeciego prezydenta USA, Thomasa Jeffersona!
Bandyterka bez grosza, czyli wojsko Rzeczpospolitej szlacheckiej
27 września 1605 roku 3600 żołnierzy hetmana Jana Karola Chodkiewicza starło w puch 11 tysięcy Szwedów pod Kircholmem. Husaria dosłownie zmiażdżyła wielokrotnie silniejszego wroga. Szwedzi stracili od 6 do 9 tysięcy żołnierzy. Polacy tylko stu. Tuż po bitwie...
Król Ameryki Północnej, czyli człowiek w płaszczu z mapą
Postać indiańskiego wodza Powhatana znamy między innymi z rysunkowego filmu Disney’a. Kim był archetypowy Indianin, ojciec pięknej Pocahontas? I jak naprawdę wyglądało jego spotkanie z Johnem Smithem?
Szczęśliwa Ferrara. To miasto zdołało oprzeć się czarnej śmierci…
„A wtedy kipiały ich uda i ramiona […]. Zakażał się cały organizm, tak że pacjent gwałtownie wymiotował krwią. Wymioty trwały nieprzerwanie przez trzy dni, bez jakichkolwiek oznak ozdrowienia, a następnie pacjent umierał” – pisał franciszkanin Michael Piazza, oddając...
Od wiecu do sejmu. Jak narodziła się w Polsce monarchia parlamentarna?
30 maja 1505 roku sejm radomski uchwalił konstytucję nihil novi, wprowadzającą zasadę, że bez zgody szlachty nie można ustanowić żadnego nowego prawa. Zdaniem prof. Wacława Uruszczaka to właśnie tego dnia ustrój Królestwa Polskiego zaczął się zmieniać z oligarchii...
Od starożytnego fast foodu do wytwornych nowożytnych lokali. Skąd się wzięły restauracje?
Goście księcia Aleksandra Farnese właśnie zaczęli delektować się francuskim bulionem, gdy armatni pocisk rozerwał głowę oficera siedzącego obok gospodarza. Druga kula zabiła kolejnych dwóch wojskowych, a ich mózgi i krew rozprysły się po całym stole. Władca Parmy zapewne...
Krakowski południk zerowy, czyli małopolskie Greenwich
W dawnych wiekach większość ludzi była na bakier z geografią. Starano się jednak opisywać odległe miejsca, odmalowując słowami wygląd okolicy lub skupiając się na charakterystycznych punktach. Znalazło się też paru takich, którzy podjęli się określenia współrzędnych geograficznych. Jeden...
Aby udowodnić, skąd się biorą dzieci, ten naukowiec… zakładał żabom majtki!
Lazzaro Spallanzani był wyjątkowym naukowcem, którego dokonania pchnęły naprzód badania nad rozmnażaniem. Choć trzeba przyznać, że jego metody bywały nieco dziwaczne…
Darwin i emocje, czyli jak narodziła się psychologia ewolucyjna
Kiedy teoria ewolucji ujrzała światło dzienne, wzbudziła mnóstwo emocji. Podczas gdy wszyscy spierali się o słynne „pochodzenie od małp”, Darwinowi udało się przemycić nieco więcej treści do świata nauki…
Dlaczego Katalończycy hucznie świętują 11 września?
11 września kojarzy nam się przede wszystkim z tragicznym zamachem terrorystycznym z 2001 roku. To jednak nie jedyna rocznica, jaka przypada w tym terminie. Tego dnia obchodzone jest również Narodowe Święto Katalonii, czyli La Diada. To niezwykle ważna...
Niesamowite, widowiskowe i… szalone. Niezrealizowane pomysły wielkich wizjonerów
Niezwykłe, monumentalne budowle od zawsze zachwycały ludzkość. Były symbolem talentu i potęgi władców. Jednak wiele widowiskowych projektów pozostało takimi tylko na papierze. Poznaj historię koncepcji architektonicznych, które – choć nigdy nie powstały – fascynują nawet dziś…
Porwany przez diabły z karczmy „Rzym” – czarownik Twardowski istniał naprawdę!
Chciał przechytrzyć samego Szatana. Mistrz Jan Twardowski marzył o recepturze, która pozwoli mu wytwarzać złoto. By ją zdobyć nie bal się zawrzeć paktu z siłami nieczystymi. Uzyskał nadprzyrodzone moce, a warunek z cyrografu był tylko jeden – czart...
Czy polska folklorystyka narodziła się w… więzieniu?
Po utracie niepodległości przez Rzeczpospolitą, Polacy stanęli przed trudnym zadaniem walki o zachowanie narodowej kultury. Pod koniec XVIII wieku pojęcie narodu powszechnie utożsamiane było przez polskich intelektualistów z państwową suwerennością. Zniknięcie państwa polskiego z mapy Europy, zmusiło polskich...
Czy nieśmiertelny golem, symbol czesko-żydowskiej kultury, narodził się w Polsce?
Czy Golem, gliniany olbrzym znany z czeskich podań i legend, w istocie należy do polskiego dziedzictwa kulturowego? Okazuje się, że w historii o nieśmiertelnym stworze ukształtowanym na podobieństwo człowieka znajdziemy wątki, które mogą na to wskazywać. Praski golem,...