Historia życia codziennego i obyczajów
Kiedy Europejczycy zaczęli stronić od kąpieli?
Podczas gdy starożytni Grecy i Rzymianie kąpali się właściwie codziennie, średniowieczni i renesansowi władcy oraz uczeni często byli na bakier z higieną. Dlaczego czysta woda nagle przestała „dodawać zdrowia”, a mycie się uznano za grzech? I co miała...
„Druga połowa świata”. Jak ciężko musiały pracować dzieci jeszcze dwieście lat temu?
U progu rewolucji przemysłowej widok siedmiolatka zmierzającego o świcie do pracy w fabryce czy kopalni nie był niczym niezwykłym. Codziennie setki tysięcy maluchów wychodziło z domów i przytułków, by harować przez kilkanaście godzin z narażeniem zdrowia i życia....
Kobiety słabego charakteru i lekkich obyczajów. Czy średniowieczne prostytutki miały jakieś prawa?
Oficjalnie w średniowieczu biznes erotyczny nie był do końca legalny, ale władze przymykały oko na panie parające się prostytucją, a mężczyźni – naturalnie – chętnie korzystali z ich wdzięków. Jakie prawa przysługiwały ówczesnym damom lekkich obyczajów? I czy...
Na czym polegało wiktoriańskie wychowanie? Bestialskie kary w dawnych przytułkach
Na początku XIX wieku wierzono w to, że najlepszym przyjacielem wychowawcy jest rózga. Dzieci na każdym kroku spotykały się karami, często wyjątkowo brutalnymi. Tak było w przytułku, do którego trafił mały Charlie. Chłosty wymierzonej swojemu koledze chłopiec nie...
Matki, żony, kochanki i... mniszki. Jak bardzo trudne było życie średniowiecznych kobiet?
Zachować dziewictwo do ślubu, dużo się modlić, urodzić syna i nie pożegnać się przy tym ze światem – tak podobno przedstawiała się lista „aspiracji” średniowiecznej niewiasty. Ale czy na pewno? Autorzy bestsellerowej serii przekonują, że z punktu widzenia...
Jak w II RP radzono sobie z kłusownikami? Pionierskie badania krakowskiego naukowca
Już I wojna światowa znacząco przetrzebiła zwierzynę na polskich ziemiach. Nielegalny odstrzał nie ustał w odrodzonej Rzeczpospolitej – a państwo zupełnie nie miało pomysłu, jak powstrzymać plagę kłusowników. Jaka była skala zjawiska? I czemu tak trudno było z...
Jak bardzo brudne były europejskie pałace?
Angielscy dworzanie załatwiali się gdzie popadnie, a w komnatach Wersalu unosił się trudny do wytrzymania fetor. Zakazy publicznego wypróżniania się na niewiele się zdawały. Za fasadą przepychu europejskich pałaców kryło się prawdziwe królestwo brudu.
Jak zarabiały na siebie średniowieczne kobiety?
Fakt, iż średniowieczne kobiety nie cieszyły się równouprawnieniem, nie oznaczał bynajmniej, że nie mogły na siebie zarabiać. Wręcz przeciwnie – ciężka praca dla wielu z nich stanowiła szarą codzienność, a wśród zawodów, jakimi się trudniły, nie wszystkie zaliczały...
Ten Rosjanin uratował Warszawę. W jaki sposób tego dokonał?
Pod koniec XIX wieku dawna stolica Polski była prowincjonalnym miastem, któremu groziła… epidemia dżumy. W ciągu kilkunastu lat niebezpieczeństwo zażegnano, a Warszawa zaczęła zmieniać się w metropolię. Wszystko za sprawą Sokrata Starynkiewicza, Rosjanina, który zamiast burzyć, wolał budować.
Jak renesansowi władcy chronili się przed próbami otrucia?
Renesansowi medycy często nie potrafili odróżnić, czy ktoś zginął z powodu trucizny, czy zabiła go nagła choroba. Zdarzało się, że błędnie przypisywali królewskie zgony zatruciom. Z drugiej strony źródła dowodzą, że lęk przed zabójczymi substancjami nie był jedynie...
Pierwszy dzień w pracy w fabryce bawełny. Wstrząsające wspomnienia kilkulatka
Robert miał siedem lat, gdy zatrudniono go do pracy w fabryce bawełny. Cieszył się, że czeka go nowe życie – wyobrażał sobie, że wszystko będzie lepsze, niż smutna egzystencja w przytułku. Już pierwszy dzień uświadomił mu jednak, jak...
Zabójcze piękno. Dlaczego w epoce elżbietańskiej kobiety ryzykowały życiem dla urody?
W XVI wieku kobiety znacznie bardziej dosłownie niż obecnie rozumiały powiedzenie „dla urody trzeba cierpieć”. Aby spełnić wyśrubowane standardy piękna epoki, nacierały się ołowiem, pudrowały arszenikiem i farbowały siarką. Wszystko po to, by upodobnić się do królowej Elżbiety.
Czy ludzie podzielą los neandertalczyków i wymrą w ciągu kilkuset lat? Włoscy badacze przedstawiają niepokojące analizy
Niewielki spadek współczynnika dzietności mógł doprowadzić 40 000 lat temu do wymarcia neandertalczyków – dowodzą francuscy eksperci. Niezbyt dobrze wróży to ludziom. Niedawno naukowcy z Nottingham opublikowali wyniki swojego badania, z którego wynika, że liczebność i jakość plemników...
To miasto znane jest z konfliktów narodowościowych. A przed wojną...
U progu XX wieku „Wiedeń Wschodu” przeżywał okres największego rozkwitu. Miasto intensywnie się rozbudowywało, przyciągało ludzi kultury i sztuki. Jego mieszkańcy tworzyli niezwykle barwną mieszaninę różnych narodowości. W kolejnych dekadach ten stan rzeczy doprowadził do okrutnych zbrodni –...
Epidemia hiszpanki zaczęła się wcześniej niż zakładano. W dodatku można jej było zapobiec dzięki szczepionkom – przekonują naukowcy
Pierwsze przypadki grypy hiszpanki, która w latach 1918–1919 zbierała okrutne żniwo na całym świecie, pojawiły się dwa lata wcześniej, niż dotychczas zakładano. Zignorowano ją jednak jako „niegroźną infekcję”. Tymczasem, jak przekonują naukowcy, program szczepień mógł zapobiec tej najpoważniejszej...
Na co umierały dzieci magnatów? Przeanalizowano historię potomstwa Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńko”
Hetman wielki litewski i wojewoda wileński Michał Kazimierz Radziwiłł mógł mówić o sporym szczęściu. Jego dwie żony w ciążę zachodziły w sumie aż 32 razy, w efekcie czego na świat przyszło trzynaścioro żywych dzieci. Niestety natura nie okazała...
Zamiast gorącego lata, zima stulecia? Naukowcy wyjaśniają anomalie pogodowe w XVIII-wiecznej Europie
Potężna erupcja islandzkiego wulkanu, do której doszło na przełomie 1783 i 1784 roku wcale nie spowodowała, jak dotąd zakładano, ekstremalnej fali upałów w Europie. Wręcz przeciwnie, przyniosła nad Stary Kontynent niezwykle mroźną zimę – co postulował już w...
Jak powinna postępować idealna służąca? Analiza kuriozalnych poradników sprzed stulecia
Dziewczęta, które na przełomie XIX i XX wieku w poszukiwaniu pracy trafiały do miast, bardzo często zatrudniały się jako służące. Tym, które nie potrafiły odnaleźć się w nowej rzeczywistości, z pomocą przychodziły poradniki uczące, jak poprawnie ułożyć sobie...
Czy rdzenni Amerykanie zajadali się grzechotnikami? Niezwykłe znalezisko w… zmumifikowanych odchodach ludzkich
Badacze z teksasu w próbkach ludzkich odchodów sprzed 1500 lat znaleźli szczątki grzechotnika. Wiele wskazuje na to, że gad został spożyty w całości – niewykluczone, że była to część ceremonii bądź rytuału przejścia w lokalnej społeczności myśliwsko-zbierackiej.
Małżeństwo z powstania warszawskiego. Jak wyglądał ślub Jana Nowaka-Jeziorańskiego i „Grety”?
Na początku września 1944 roku powstańcy stracili już nadzieję na wygraną. Pod naporem Niemców padały kolejne dzielnice miasta. Nie ma chyba gorszego momentu na ślub – a jednak wielu walczących spieszyło się, by zdążyć z małżeńską przysięgą, zanim...
Patent sprzed ponad 100 lat wyjaśnia, jak prawidłowo wieszać papier toaletowy
Dyskusja na temat tego, jak umieszczać na uchwycie papier toaletowy (tak, by rozwijał się od dołu czy od góry), choć pozornie błaha, od lat dzieli internautów. Patent autorstwa Setha Wheelera z 1891 roku rozwiewa jednak wszelkie wątpliwości w...
Co średniowieczni kupcy robili w czasie wolnym od handlu? Oczywiście pracowali – przekonują polscy archeolodzy
Jak wyglądał średniowieczny rynek? Wbrew niektórym dzisiejszym wyobrażeniom, wcale nie był jedynie placem targowym. Oprócz handlu kupcy prowadzili na nim bowiem… intensywną działalność wytwórczą. Dlaczego jednak w przerwach od swojego podstawowego zajęcia nadal pracowali?
Czy starożytni Rzymianie sprowadzali tanie wina z zagranicy? Badaczka z Instytutu Archeologii UJ wyjaśnia
Dotychczas wśród badaczy dominowało przekonanie, że w piwniczkach starożytnych Rzymian znajdowały się głównie lokalne wina. Importowano podobno jedynie trunki najlepszej jakości. Dokładniejsze badania sugerują jednak, że mogło być zupełnie inaczej. Czyżby Rzymianie sprowadzali tanie wina z zagranicy?
Naukowcy czy szarlatani? Krótka historia alchemii według Normana Daviesa
Byli specjalistami od wszystkiego. Przywracali płodność, leczyli, a nawet… nadzorowali kopalnie. Uważali się za reformatorów, zgłębiających tajniki działania umysłów i materii. Europejczycy przełomu XVI i XVII wieku wierzyli im bez zastrzeżeń – ale czy słusznie?
Skórzane buciki dla niemowlęcia? Tak właśnie ubierano dzieci w średniowiecznej Szwajcarii
W szwajcarskim miasteczku Saint-Ursanne w kantonie Jura archeolodzy natrafili na niezwykle rzadkie znalezisko – fragment bogato zdobionej skóry okazał się bucikiem niemowlęcym z XIV wieku. Dotychczas w Europie odkryto zaledwie pięć podobnych butów.