Historia wojskowości i wojen
Szczątki ulubionego generała Napoleona znalezione pod… parkietem do tańca? Niezwykłe odkrycie w Smoleńsku
Pod fundamentami parkietu do tańca w jednym ze smoleńskich parków archeolodzy natrafili na niezwykłe znalezisko – ludzkie szczątki pochodzące z okresu napoleońskiej inwazji na Rosję. Najprawdopodobniej należały do generała Charlesa Etienne Gudina, ulubieńca cesarza Francuzów.
Naukowcy, politycy czy wojskowi? Kto otworzył atomową puszkę Pandory i rozpętał zimną wojnę?
Zimna wojna trwała niemal pół wieku – i na zawsze zmieniła globalny układ sił. Jak świat wplątał się w tak długotrwałe tarapaty? Kto powinien za to odpowiedzieć? Naukowcy, żołnierze i funkcjonariusze, politycy? Czy w ogóle da się wskazać...
Ilu cywilów zginęło w czasie II wojny światowej?
Bombardowania. Pacyfikacje. Masowe egzekucje. W czasie II wojny światowej cywile mieli tyle samo powodów, by bać się śmierci, co wysyłani na front żołnierze. Czy możemy choćby oszacować, ile osób straciło życie między 1939 a 1945 rokiem?
„Nie wszyscy wierzą, że Holokaust naprawdę się wydarzył” – dyrektor szkoły usunięty ze stanowiska za kontrowersyjne wypowiedzi
„Nie mogę stwierdzić, że Holokaust był prawdziwym, historycznym wydarzeniem; nie mam do tego kompetencji jako pracownik systemu szkolnictwa” – oznajmił dyrektor jednej z amerykańskich szkół średnich. Tłumaczył, że w ten sposób zachowuje „polityczną neutralność” względem niemieckiego ludobójstwa. Za...
Gdyby nie ojciec, polski królewicz mógł zostać carem. Dlaczego do tego nie doszło?
Gdy król Zygmunt III oblegał Smoleńsk, hetman Żółkiewski odniósł błyskotliwe zwycięstwo nad siłami moskiewskimi. Wkrótce znalazł się na Kremlu i wynegocjował umowę, na mocy której królewicz Władysław został wybrany na carski tron. Polski monarcha nie był jednak zadowolony...
O włos od katastrofy. Jak niewiele brakowało, by naszą cywilizację zmiotła z powierzchni ziemi wojna nuklearna?
Po Hiroszimie i Nagasaki ludzkość wkroczyła w nowy wiek. Broń jądrowa stała się motywem przewodnim kolejnych dekad, a wizja wojny ostatecznej spędzała sen z powiek dorosłym i dzieciom. Właśnie te dziwne, straszne czasy atomowego terroru opisuje Rodric Braithwaite...
Do pogromu kieleckiego pośrednio przyczynili się Niemcy? „Trzeba pokazać ich wpływ na to, co się działo” – mówi wiceprezes IPN
Historycy do dziś spierają się o to, czy kielecka zbrodnia na Żydach 4 lipca 1946 roku, miała charakter spontaniczny, czy raczej była wynikiem zaplanowanej prowokacji. Zdaniem wiceprezesa IPN przy analizowaniu tego i innych incydentów w relacjach polsko-żydowskich należy...
Metoda „na rozmówcę”. Jak akowcy inwigilowali funkcjonariuszy gestapo?
Ta strategia była ryzykowna, ale i niezwykle skuteczna. Dzięki niej udało się zdobyć wiele cennych informacji i uratować dziesiątki osób przed strasznym losem. Na czym polegała metoda „na rozmówcę” i kogo udało się dzięki niej rozpracować?
Jak w II RP traktowano tych, którzy odmawiali służby wojskowej?
Obdżektorzy nie są wynalazkiem współczesnym. Sto lat temu obywatele również odmawiali służby wojskowej z powodów religijnych. Nie zawsze jednak spotykali się ze zrozumieniem ze strony urzędników państwowych. A jak było w II Rzeczpospolitej?
Reforma armii według Sobieskiego. Jak zmieniło się polskie wojsko za jego czasów?
Przestarzałe uzbrojenie i struktury oraz konieczność zwoływania pospolitego ruszenia za każdym razem, gdy wróg pojawił się na horyzoncie. W połowie XVII wieku polska armia prezentowała się nie najlepiej. Gdyby nie reformy, które przeforsował Sobieski, prawdopodobnie nie dalibyśmy rady...
Jak powstańcy przemieszczali się w labiryncie warszawskich kanałów?
Brud, ciemność, smród, a na dodatek brak wyraźnych punktów orientacyjnych. Bez doświadczonego przewodnika łatwo było zgubić się w podziemnym labiryncie. Perspektywa pobłądzenia w kanałach była dla powstańców równie przerażająca, co spotkanie oko w oko z Niemcami. Jak radzili...
Krzyżowcy z ostatniej krucjaty zginęli, bo bali się spróbować egzotycznego jedzenia? Kontrowersyjna diagnoza francuskich badaczy
Krucjata do Tunisu w 1270 roku zakończyła się spektakularną klęską. Rycerze nie zdążyli nawet wykazać się w boju, bo zdziesiątkowała ich epidemia. Długo uważano, że winną śmierci krzyżowców była dżuma, jednak najnowsze analizy wskazują, iż sami ściągnęli na...
Po 1 września ta polska armia przez kilka dni stała bezczynnie. Dlaczego nie pozwolono jej ruszyć do walki?
Niemieckie uderzenie na Polskę nadeszło z dwóch kierunków – z południa i z północy. Broniąca ziem zachodnich armia „Poznań” znalazła się w operacyjnej pustce. Jej dowódca nieraz prosił o pozwolenie na zbrojne wsparcie wojsk na innych frontach. Czy...
Które państwa europejskie zachowały neutralność w czasie II wojny światowej i jak im się to udało?
Wbrew częstym wyobrażeniom II wojna światowa nie ogarnęła całego Starego Kontynentu. Kilku państwom udało się uchronić przed wojenną zawieruchą. O które państwa chodzi i jaką cenę zapłaciły za pokój? O „strefie neutralnej” w pogrążonej w konflikcie Europie opowiada...
Medale dla sprawiedliwych względem Polaków. Prezydent Duda wręczył odznaczenia ludziom, którzy ratowali naszych rodaków przed totalitaryzmem
W środę 19 czerwca po raz pierwszy w historii wręczono medale Virtus et Fraternitas (Cnota i Bohaterstwo) przyznawane za pomoc Polakom, ofiarom zbrodni wojennych i totalitaryzmu w latach 1917–1990. „Traktujemy was jako siostry i braci naszego narodu” –...
Jak Drakula prowadził (i zwyciężał) wojny? I czy faktycznie wszyscy jego jeńcy trafiali na pal?
Hospodar wołoski Wład Palownik, znany również jako Drakula, przeszedł do historii jako „miłośnik” kary śmierci przez nabijanie na pal. Zanim jednak dochodziło do bestialskiej egzekucji, książę musiał… pojmać przyszłe ofiary. Dzięki nowym znaleziskom w rejonie Swisztowa w Bułgarii...
Najbardziej spektakularna ucieczka z Pawiaka. Jak 17 osobom udało się wymknąć sprzed nosa Niemcom?
Wojenna historia Pawiaka zarejestrowała niejedną próbę ucieczki – między innymi grafika Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego, który umknął prześladowcom, udając… trupa. W przededniu Powstania grupa więźniów zdecydowała się na jeszcze bardziej desperacki krok. Jak udało im się wydostać na wolność?
IPN ujawnił nazwiska kolejnych 24 ofiar reżimu komunistycznego i zbrodni dokonanych przez UPA
Wczoraj w Pałacu Prezydenckim w Warszawie wręczono noty identyfikacyjne rodzinom ofiar totalitaryzmu, których szczątki odnalazło Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Podczas uroczystości ujawniono nazwiska 24 osób, w tym również żołnierzy wyklętych. „Wszyscy oni są naszymi narodowymi bohaterami” –...
Tego polskiego generała nazywano „zdrajcą” i „saskim przybłędą”. O kogo chodzi i jak odzyskał dobre imię?
Do wojska polskiego przeszedł z armii saskiej, ale na dobre łatka kolaboranta przylgnęła do niego, gdy przystąpił do Targowicy. Dla powstańców ery insurekcji kościuszkowskiej był zdrajcą, godnym kary śmierci. Co sprawiło, że opinia o nim diametralnie się zmieniła?
Sztuka wojny Stefana Czarnieckiego. Co „dla ojczyzny ratowania” robił ten wielki wódz?
Na polu walki lepiej uzbrojeni i liczniejsi Szwedzi mieli zdecydowaną przewagę. Polacy nie mieli jednak zamiaru ustąpić. Podczas gdy król Jan Kazimierz naciskał na walne starcie, Stefan Czarniecki miał własny pomysł na rozgromienie przeciwnika. Który z nich miał...
"To był pierwszy holokaust urządzony przez Niemców". Jak Wehrmacht traktował radzieckich jeńców wojennych?
Do dzisiaj raczej oficerów SS, a nie Wehrmachtu, oskarża się o popełnianie wojennych zbrodni. To tylko pokazuje, jak mało wiemy o działaniach hitlerowskiej armii na Wschodzie. Tymczasem rozkazy, z jakimi niemieccy żołnierze wkraczali do ZSRR, były bezlitosne. Jako...
Niemcy bali się do nich wchodzić. Dla powstańców były ostatnią drogą ucieczki
Wykorzystywano je do przenoszenia meldunków, transportu broni oraz amunicji. Były również ostatnią drogą ucieczki z upadających punktów oporu. Kanały odegrały trudną do przeceniania rolę w trakcie powstania warszawskiego i „Wojna w kanałach” w doskonały sposób to pokazuje.
Bitwa pod Raszynem. To zwycięstwo nad wojskami zaborcy przywróciło Polakom wiarę we własne siły
W 1809 roku książę Poniatowski nie był jeszcze przygotowany do wojny. Wkraczającym na teren Księstwa Warszawskiego Austriakom mógł przeciwstawić niemal dwukrotnie mniejsze siły. Mimo to odniósł nad nimi wspaniałe zwycięstwo, zatrzymując ich marsz na stolicę. Jak mu się...
Jak wyglądały ostatnie godziny przed wybuchem Powstania Warszawskiego?
Do tej walki szykowali się przez ostatnie tygodnie, miesiące, a nawet lata. Mało kto zapewne myślał o tym, jak ta chwila będzie wyglądała. Oczywiście wyobrażali sobie zwycięstwo, wolną stolicę, flagi na ulicach. Ale jak warszawiacy zachowywali się w...
Ten naród w czasie I wojny światowej zwalczały obie walczące strony. I wcale nie chodzi o Polaków
Choć po wybuchu wojny opowiedzieli się po stronie monarchii Habsburgów, Austriacy uważali ich za zdrajców. Czekały ich więzienia, obozy i brutalne sądy wojenne. Kiedy na ich tereny wkroczyli Rosjanie, do tych okrucieństw doszły jeszcze zsyłki i wojna kulturowa....