Historia stosunków międzynarodowych i dyplomacji
Polak, który wraz z Albertem Einsteinem walczył z bombą atomową
Dziś doskonale wiadomo, że bezustanny wyścig zbrojeń to ślepy zaułek rozwoju technologicznego. Nie zawsze tak jednak było, a w zmianie nastawienia decydujący udział wziął pewien Polak…
Zjazd gnieźnieński, czyli spotkanie księcia i cesarza
Wizyta cesarza Ottona III w Gnieźnie była wielkim wydarzeniem; ówcześni i późniejsi kronikarze z chęcią opisywali pobyt zacnego gościa na naszych terenach. W końcu nie zawsze ma się możliwość pochwalenia potęgą przed cesarzem, Bolesław Chrobry dostąpił tego zaszczytu...
Zaginiony Oriflamme. Kilka faktów o bitwie pod Azincourt
W październiku 1415 roku, na grząskim gruncie pełnym błota, walczyły ze sobą dwie armie – francuska i angielska. Walka toczyła się nieopodal wioski Azincourt w północnej Francji. Jak przebiegała bitwa?
„Przebaczamy i prosimy o przebaczenie” – czyli o tym, czy polskie społeczeństwo zrozumiało gest biskupów o przebaczeniu Niemcom?
Pod koniec Soboru Watykańskiego II biskupi polscy wystosowali do biskupów niemieckich oficjalny list. Okazją stała się zbliżająca się uroczystość milenium chrztu Polski.
Spirytus a sprawa polska – czyli o tym, jakie granice zachodnie marzyły się Polakom po II wojnie światowej, a jak ostatecznie je uzgodniono i wytyczono?
Pozostawienie Prus Wschodnich w granicach państwa niemieckiego po I wojnie światowej stało się jednym z elementów podważających trwałość granic w Europie. Doświadczenia września 1939 r. tylko utwierdzały polskich polityków w przekonaniu, że po wojnie trzeba będzie dokonać istotnych...
Gdyby nie on, 36 lat temu wybuchłaby III wojna światowa. Jak jeden człowiek ocalił ludzkość przed konfliktem nuklearnym?
Podczas zimnej wojny zdarzyło się wiele sytuacji, kiedy ludzkość stawała na krawędzi ostatecznego konfliktu. Ale ten jeden raz do wystrzelenia głowic atomowych było naprawdę blisko. Brakowało już tylko decyzji człowieka stojącego na warcie. To jemu zawdzięczamy fakt, że...
Czarna Księga
Sierpień 2002 roku, beskidzki Rožnov pod Radhoštem. W niedużym antykwariacie niedaleko rynku kupuję książkę. Czarno oprawioną, grubą księgę formatu A5. Choć teraz zapłaciłem za nią tylko 35 koron, to był kiedyś czas, gdy była bezcenna i niedostępna. Jednak...
Święta morderczyni. O Oldze Kijowskiej, która w akcie zemsty nie wahała się przelać krwi tysięcy niewinnych ludzi
Podobno zemsta jest słodka. Można przez to odnieść wrażenie, że najlepiej nadaje się na deser. Trzymając się tej metafory, dla Olgi Kijowskiej zemsta stanowiła posiłek składający się z dwóch przystawek, pierwszego dania i ogromnego dania głównego.
Dwie pieczenie na jednym ogniu. Jak mało brakowało, by w tym zamachu zginął i Chruszczow, i Gomułka?
Gdy na czele PZPR stanął Gomułka, partyjna wierchuszka „bratniego narodu” kręciła nosem. Władze ZSRR bały się reform nowego pierwszego sekretarza. Niesłusznie. Prawdziwe zagrożenie nadeszło z innej strony. Spiskowcy za jednym zamachem postanowili bowiem pozbyć się polskiego i rosyjskiego...
„Polska była historyczną porażką i zawsze nią pozostanie”. Dlaczego po I wojnie Rzeczpospolita odrodziła się bez Gdańska?
Niepodległą Polskę – zgodnie z planami prezydenta Wilsona – zamierzano odtworzyć po I wojnie światowej „z dostępem do morza”. Dla polskich polityków oznaczało to, że Gdańsk musi wejść w skład Rzeczypospolitej. Nie zdołali jednak przekonać do swoich racji...
Naukowcy, politycy czy wojskowi? Kto otworzył atomową puszkę Pandory i rozpętał zimną wojnę?
Zimna wojna trwała niemal pół wieku – i na zawsze zmieniła globalny układ sił. Jak świat wplątał się w tak długotrwałe tarapaty? Kto powinien za to odpowiedzieć? Naukowcy, żołnierze i funkcjonariusze, politycy? Czy w ogóle da się wskazać...
Gdyby nie ojciec, polski królewicz mógł zostać carem. Dlaczego do tego nie doszło?
Gdy król Zygmunt III oblegał Smoleńsk, hetman Żółkiewski odniósł błyskotliwe zwycięstwo nad siłami moskiewskimi. Wkrótce znalazł się na Kremlu i wynegocjował umowę, na mocy której królewicz Władysław został wybrany na carski tron. Polski monarcha nie był jednak zadowolony...
O włos od katastrofy. Jak niewiele brakowało, by naszą cywilizację zmiotła z powierzchni ziemi wojna nuklearna?
Po Hiroszimie i Nagasaki ludzkość wkroczyła w nowy wiek. Broń jądrowa stała się motywem przewodnim kolejnych dekad, a wizja wojny ostatecznej spędzała sen z powiek dorosłym i dzieciom. Właśnie te dziwne, straszne czasy atomowego terroru opisuje Rodric Braithwaite...
Unia lubelska jak Trójmorze? „Chylimy czoła przed naszymi przodkami za powołanie wizjonerskiej Rzeczpospolitej Obojga Narodów”
We wspólnym oświadczeniu, przygotowanym w związku z 450. rocznicą zawarcia unii lubelskiej, Andrzej Duda i prezydent Litwy, Dalia Grybauskaite, porównali XVI-wieczne porozumienie do polityczno-gospodarczej inicjatywy Trójmorza. Podkreślili też gotowość do „chronienia ideałów niepodległości, jedności i solidarności”.
Które państwa europejskie zachowały neutralność w czasie II wojny światowej i jak im się to udało?
Wbrew częstym wyobrażeniom II wojna światowa nie ogarnęła całego Starego Kontynentu. Kilku państwom udało się uchronić przed wojenną zawieruchą. O które państwa chodzi i jaką cenę zapłaciły za pokój? O „strefie neutralnej” w pogrążonej w konflikcie Europie opowiada...
Dlaczego w 1921 roku Ukraińcy chcieli zamordować Józefa Piłsudskiego?
Po I wojnie światowej większość Polaków kochała Piłsudskiego. Tego samego nie można było powiedzieć o Ukraińcach, którzy za główny cel wyznaczyli sobie… zabicie Marszałka. 25 września 1921 roku przeprowadzili nieudany zamach na Ziuka. Ale za co tak bardzo...
Jak Marysieńka przysłużyła się polsko-francuskiej dyplomacji? Opinia znanego historyka
Maria Kazimiera de la Grange d’Arquien, czyli przyszła królowa Marysieńka Sobieska, szlify dyplomatyczne zdobywała na dworze swojej poprzedniczki, Ludwiki Marii Gonzagi. Po śmierci protektorki to ona miała być rzeczniczką interesów francuskich w Polsce. Ale co właściwie udało się...
Polskie Radio w Londynie. Jak daleko sięgała brytyjska wojenna cenzura?
Rząd na emigracji kontaktował się z Polakami w kraju między innymi za pośrednictwem Polskiego Radia i BBC. Politycy musieli jednak godzić się na ingerencję brytyjskich cenzorów. A ta nie zawsze była skromna – zwłaszcza po tym, jak w...
Kiedy ujawniono zbrodnię katyńską, Anglicy byli oburzeni… na Polaków. Jak pisano o makabrycznym odkryciu?
Niedługo po tym, jak świat dowiedział się o odkryciu masowych grobów oficerów polskich w Katyniu, Jan Nowak-Jeziorański został wysłany z poselstwem do Sztokholmu. Miał tam okazję przyjrzeć się zagranicznej prasie – i przeżyć „największy wstrząs” od początku wojny....
Czy Krym jest rosyjski? Historia daje jasną odpowiedź na to pytanie
„Krym to ziemia rdzennie rosyjska, a Sewastopol to rosyjskie miasto” – przekonywał w marcu 2014 roku Władimir Putin, powołując się na opinię rosyjskich obywateli. Jego zdaniem półwysep nigdy nie powinien był znaleźć się w granicach Ukrainy. Ale czy...
Naczelny rabin Polski stwierdza: wypowiedź Izraela Kazta o Polakach wysysających antysemityzm z mlekiem matki znieważa i jest niesprawiedliwa
Israel Katz, który zastąpił Benjamina Netanjahu na stanowisku ministra spraw zagranicznych Izraela, już na początku pełnienia obowiązków wywołał międzynarodowy skandal i doprowadził do odwołania szczytu V4. „Polacy wyssali antysemityzm z mlekiem matki” – stwierdził.
Jaki podarek mógł obrazić władcę Moskwy? Lista niestosownych prezentów jest wyjątkowo długa
O tym, że ceremoniał dyplomatyczny to nie przelewki, nie trzeba nikogo przekonywać. Jednak na szesnasto- i siedemnastowiecznym dworze moskiewskim już pierwszy krok, czyli zwyczajowa wymiana podarków, był niemal nie do przejścia. Władca mógł poczuć się urażony nawet… zbyt...
Monumentalne dzieło z małą wpadką (recenzja: Borys Płonka, „Węgrzy. Stosunki demograficzno-etniczne na przestrzeni dziejów”)
Niedawno Anna Butrym, znana hungarystka, na swoim Facebooku wrzuciła zdjęcie książki, którą widziała w Ambasadzie Węgier. Wśród osób zainteresowanych naszymi „bratankami” przetoczyło się, niczym walec, pytanie: „Czy ktoś to czytał?”. Nikt jeszcze nie widział tej publikacji, a już...
Jak z klęski zrobić moralne zwycięstwo, czyli sztuka manipulacji (recenzja: Piotr Gursztyn „Ribbentrop-Beck. Czy pakt Polska-Niemcy był możliwy?”)
Czy Polska przed II wojną światową i w jej trakcie mogła sprzymierzyć się z III Rzeszą? Kilka lat temu twierdząco na to pytanie odpowiedział Piotr Zychowicz. Teraz głos zabiera Piotr Gursztyn. Tylko czy taka dyskusja w ogóle ma...
Anglicy zrobili z niego kozła ofiarnego. Dlaczego generała Sosabowskiego obarczono winą za fiasko operacji „Market Garden”?
Lądowanie aliantów pod Arnhem miało skrócić wojnę. Niestety, operacja „Market Garden” skończyła się kompletną klapą. Odpowiedzialni za jej zaplanowanie i przeprowadzenie dowódcy popełnili szereg błędów. Jednak gdy przyszło co do czego, winą obarczono generała Stanisława Sosabowskiego. Dlaczego?