Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Lidia A. Zyblikiewicz

Avatar

Doktor historii, specjalistka z zakresu demografii historycznej i archiwistyki. Przez wiele lat związana z Instytutem Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Zespołu Demografii Historycznej przy Polskiej Akademii Nauk.

Najnowsze publikacje:

Blister z tak zwaną pigułką dzień po. W ramach proponowanej ustawy stosowanie jej miałoby być karane więzieniem (fot. HRA Pharma, lic. CCA SA 4.0 I)

Powojnie | 04.08.2019

„Społeczeństwo składa się z przypadkowych jednostek, nie można mieć do niego zaufania”. Czy polska prawica dalej tak uważa?

W ten sposób jedna z posłanek ZChN-u – partii, do której należeli między innymi Antoni Macierewicz i Marek Jurek – wyjaśniała, dlaczego nie wolno pozwolić na zorganizowanie w Polsce referendum, którego domagało się 800 tysięcy osób.

Zdjęcie Rydza-Śmigłego opublikowane w "Światowidzie" w 1946 roku (fot. domena publiczna)

Dwudziestolecie międzywojenne | 18.04.2019

Czy w 1938 roku mogła wybuchnąć wojna polsko-litewska?

Jeden incydent graniczny wystarczył, by obudzić mocarstwowe instynkty sanacyjnych pułkowników. Polska, zagrożona z dwóch stron, tak przez Sowietów, jak i hitlerowców, postanowiła postawić słabszego sąsiada pod ścianą.

Tadeusz Mazowiecki w Krzyżowej w 1989 roku (fot. Artur Klose, lic. CCA SA 2.0 G)

Powojnie | 16.02.2019

Wasz prezydent, nasz premier. Jak powstał rząd Tadeusza Mazowieckiego?

Kompromis wcale nie był oczywisty. PZPR i jego partie satelickie kontrolowały 65% mandatów w Sejmie, a Wałęsa wcale nie chciał solidarnościowego rządu. Jak w takim razie doszło do utworzenia gabinetu Tadeusza Mazowieckiego?

Książę Józef Poniatowski (fot. domena publiczna)

XIX wiek | 11.02.2019

Książę Józef Poniatowski. Człowiek, dla którego honor był ważniejszy niż życie

„Bóg mi powierzył honor Polaków, Jemu samemu go oddam”. Tak brzmieć miała odpowiedź ciężko rannego pod Lipskiem księcia Józefa Poniatowskiego na propozycję generała Deodatusa Kajetana Oppeln Bronikowskiego, aby książę zdał komendę i szukał ocalenia.

Lech Wałęsa w 2009 roku (fot. MEDEF, lic. CCA SA 2.0 G)

Powojnie | 30.12.2018

Wojna na górze. Lech Wałęsa sam mówił: „Jestem za stałym niepokojem politycznym”

„Dla mnie demokracja parlamentarna to pokojowa wojna wszystkich ze wszystkimi” – mówił Lech Wałęsa w maju 1990 roku. Sprowokowana przez niego „wojna na górze” wprowadziła podziały polityczne, które przetrwały do dzisiaj.

Napoleon Bonaparte (fot. domena publiczna)

XIX wiek | 17.12.2018

Bajońskie sumy. Skąd się wzięło określenie, którego dzisiaj wszyscy używamy?

O bajońskich sumach mówimy zawsze, gdy przychodzi nam zapłacić za coś prawdziwą fortunę. I nawet nie wiemy, że w ten sposób odnosimy się do zapomnianego przekrętu z początku XIX stulecia.

Styropian (fot. Phyrexian, lic. CC BY-SA 3.0)

Powojnie | 13.12.2018

Styropian. Dlaczego ten materiał budowlany stał się symbolem walki z komuną?

„»Kaczory« były nierozłączne podczas ubiegłorocznych strajków w Stoczni Gdańskiej, po bratersku śpiąc na jednym płacie styropianu” – przypominała Gazeta Wyborcza w maju 1989 roku.

Zima wasza, wiosna nasza! to jedno z najsłynniejszych haseł stanu wojennego. Na zdjęciu krokusy, jeden z najpopularniejszych symboli wiosny (fot. FelixMittermeier, lic. CC0)

Powojnie | 03.11.2018

„Zima wasza, wiosna nasza!” Jedno z najsłynniejszych haseł stanu wojennego

Działacze Solidarności cicho przepowiadali: „Zima wasza, wiosna nasza”. Jaruzelski odpierał: „wiosna nie będzie „wasza”, tylko „polska i socjalistyczna”. Po latach zaś z kpiną dodano: „A lato muminków”.

Tadeusz Mazowiecki na przyjęciu z okazji swoich 80 urodzin (fot. domena publiczna)

Powojnie | 22.10.2018

Czy Tadeusz Mazowiecki uważał się za nowego… Stefana Batorego?

Po przełomowych wyborach w 1989 roku dotychczasowa nomenklatura wciąż kontrolowała 65% parlamentu. Rząd Tadeusza Mazowieckiego nie tylko był narażony na ciągłe naciski, ale też skazany na zgniłe kompromisy i prowokacje.

Konopie siewne (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 16.10.2018

Powiedzenie „jak Filip z Konopi”. Kim był ten cały Filip i co miał wspólnego z konopiami?

XIX-wieczna kronika rzuca światło na historię przestrzegającą przed politycznym nierozgarnięciem i zbędnym gadulstwem. Prawdziwa geneza powiedzenia „wyskoczyć jak Filip z Konopi” okazuje się jednak o wiele bardziej prozaiczna.

Portret Juliusza Kadena-Bandrowskiego z 1913 roku (fot. domena publiczna)

Dwudziestolecie międzywojenne | 27.09.2018

Czy przedwojenni politycy rzeczywiście zgodnie, patriotycznie i w poczuciu najwyższego obowiązku budowali niepodległą Polskę?

Frazesy powtarzanie zawsze przy okazji rocznicowych uroczystości niewiele mają wspólnego z przedwojenną rzeczywistością. A przynajmniej tego zdania był Juliusz Kaden-Bandrowski, w 1922 roku piszący o „radości z odzyskanego śmietnika”.

Zofia Nałkowska, która wymyśliła określenie pokolenie pryszczatych (fot. domena publiczna).

Powojnie | 16.09.2018

„Pokolenie pryszczatych”. Kogo tak nazywano i dlaczego?

Było to pokolenie, które „z bezmyślności uczyniło program. [Pryszczaci] rezygnowali z myślenia na rzecz ideologii”.

Jan Zamoyski (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 09.09.2018

Janowi Zamoyskiemu zamarzył się własny uniwersytet. Ale czy ambitny projekt potężnego magnata miał prawo się udać?

„Zawsze takie Rzeczypospolite będą, jakie ich młodzieży chowanie” – twierdził ponoć Jan Zamoyski, należący do wąskiego grona najpotężniejszych ludzi w kraju. Dlatego założył własną Akademię.

Bolesław Wieniawa-Długoszowski (fot. domena publiczna)

Dwudziestolecie międzywojenne | 23.08.2018

Czy Wieniawa naprawdę wjechał konno po schodach Adrii? Prawda o ulubionym powiedzonku słynnego kawalerzysty

Legenda mówi, że mocno podpity Wieniawa wskoczył na koń i wjechał na rumaku… na piętro ulubionej knajpy. Wpierw zaś zawołał do towarzyszy: „Skończyły się żarty, zaczęły się schody”.

Wrocław, Wyspa Piasek: pomnik kardynała Bolesława Kominka odsłonięty 3 grudnia 2005 napis pod pomnikiem ...PRZEBACZAMY I PROSIMY O PRZEBACZENIE nawiązuje do listu biskupów polskich do biskupów niemieckich z 18 listopada 1965. (fot. domena publiczna)

Powojnie | 16.04.2018

„Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Co wypada wiedzieć o słynnym orędziu polskiego episkopatu?

Polscy hierarchowie zapewniali niemieckich biskupów, że „przebaczają” i ich też prosili „o przebaczenie”. Episkopat Niemiec nigdy nie udzielił odpowiedzi. A list zwrotny grupy niemieckich biskupów rozczarowywał swoją treścią.

Świnia (fot. domena publiczna)

Druga wojna światowa | 13.04.2018

„Tylko świnie siedzą w kinie”. Dlaczego Armia Krajowa zabraniała Polakom oglądania filmów?

Wizyty w kinie uznawano za akt kolaboracji. Przestrzegał przed nimi oficjalny organ Armii Krajowej. A propagandowe ramię polskiego podziemia dokładało starań, by jak najskuteczniej zniechęcić Polaków do relaksu przed ekranem. Czemu?

Te pełne specyficznej logiki słowa Wałęsa wypowiedział na krakowskim miasteczku studenckim (fot. Krk4Ever, lic. GNU FDL)

Powojnie | 10.04.2018

„Jest remis, więc nie przegrałem”. Lech Wałęsa nigdy nie potrafił pogodzić się z porażką

Głośne swego czasu zdanie wiele mówi o charakterze prezydenta Lecha Wałęsy. Nawet gdy obiektywne fakty wskazywały, że nie ma racji… on dostosowywał rzeczywistość do swoich potrzeb.

Strona tytułowa jednego z wydań "Tygodnika Powszechnego".

Powojnie | 31.03.2018

Co to takiego katolewica? I kto wymyślił to określenie?

Termin „katolewica” powstał rzecz jasna w obfitujących w neologizmy latach dziewięćdziesiątych. Środowisko, któremu przypisano tę łatkę wciąż istnieje.

Józef Poniatowski (fot. Józef Poniatowski (fot. domena publiczna))

XIX wiek | 29.03.2018

Co robił książę Józef Poniatowski podczas powstania kościuszkowskiego?

„Służyć prostym żołnierzom”. Tak odpowiedzieć miał książę Józef Poniatowski na pytanie Tadeusza Kościuszki: „Czego sobie książę życzysz?”.

Wojciech Dzieduszyński (fot. domena publiczna)

XIX wiek | 28.03.2018

Jak wypada odpowiadać na zaproszenia? Ten znany polski polityk zawsze odpisywał: DUPA

Na czteroliterowe pytanie Wojciech Dzieduszycki udzielał czteroliterowej odpowiedzi. Wbrew pozorom – zdecydowanie pozytywnej.

Tłum z pochodniami (fot. Peter Trimming, lic. CCA-SA 2.0 G)

XIX wiek | 12.03.2018

Ciemnogród. Kto wymyślił to określenie? Co naprawdę znaczy?

Pojęcie Ciemnogrodu weszło do użytku jako określenie wszystkiego, co jest domeną zabobonu i wstecznictwa. Ale jak powstało? I czy to samo znaczyło pierwotnie?

Druga wojna światowa | 09.03.2018

„Naród, który czuje się dobrze tylko pod knutem”. Tak o Polakach mówił rzekomy bohater, próbujący zgładzić Hitlera

Dla Anglosasów był herosem, gotowym przeciwstawić się złu. W rzeczywistości Claus von Stauffenberg, znany z nieudanego zamachu na życie wodza III Rzeszy, w pełni podzielał jego najohydniejsze poglądy.

Operacja (fot. skeeze. lic. CC0)

Powojnie | 08.03.2018

„Ja podczas operacji mogę zarazić się nowotworem!”. Tak mówiła prawicowa posłanka w 1993 roku. Teraz jest w PiS-ie

W trakcie burzliwej debaty nad ustawą antyaborcyjną Bogumiła Boba stale powtarzała: „Ja jako lekarz…”. Rzekoma wiedza medyczna kazała jej podkreślać, że antykoncepcja jest rzeczą „grzeszną”, a rakiem… można się zarazić.

Banany, podobnie jak cytrusy, stały się za komuny symbolem statusu. Bananowa młodzież były to dzieci osób, które było stać na takie "ekstrawagancje" (fot. Avanysathya, lic. CC0)

Powojnie | 07.03.2018

Bananowa młodzież. Skąd wzięło się to określenie? Co oznacza?

Symbol bogactwa i narodowych aspiracji dał początek wyrażeniu przepełnionemu zazdrością, a nawet pogardą. Bananową młodzież było przecież stać na to, o czym zwyczajny Kowalski mógł tylko marzyć: banany, cytryny, a nawet pomarańcze…

Nieśwież przed wojną.

Dwudziestolecie międzywojenne | 02.03.2018

Piłsudski lubił się grzać w blasku arystokracji. Ale co to miało wspólnego… z siadaniem gołym tyłkiem na jeżach?

„To nie sztuka zabić kruka ani sowę trafić w głowę ale sztuka całkiem świeża gołą dupą siąść na jeża” – brzmiał frywolny wierszyk Aleksandra Fredry. Józef Piłsudski ułożył własną jego wersję.