Historia gospodarki i finansów
Zarobił tyle pieniędzy, że jego nazwisko stało się synonimem bogactwa. Jak zbił swój majątek?
Był jednym z najbogatszych ludzi na świecie. Zbudował pierwszą korporację, a zastosowane przez niego biznesowe rozwiązania funkcjonują do dziś. Współcześni mieli go jednak nie za gospodarczego wizjonera, lecz za pozbawionego skrupułów krwiopijcę. Dlaczego?
Bilans rabunku. Co Sowieci zagrabili z ziem przedwojennej Polski?
Dla polskich miast i wsi „wyzwolenie” przez Armię Czerwoną oznaczało dopełnienie wojennej ruiny. Sowieci zagarniali to, czego nie zdążyli zniszczyć wycofujący się Niemcy. Nic nie było bezpieczne, zwłaszcza, że operację demontażu przemysłu nadzorował sam Józef Stalin. Ile naszych...
Adam Smith. Człowiek, który wymyślił wolny rynek
Co Adam Smith wniósł do ekonomii? Jak brzmiały ogłoszone przez niego prawa rynku? Co miał na myśli piszą o „produkowaniu ludzi”? I dlaczego półnago paradował po Edynburgu?
Bilans grabieży. Co Sowieci wywieźli z Ziem Odzyskanych?
Setki tysięcy ton węgla. Dziesiątki tysięcy ton gotowych wyrobów. Całe fabryki rozebrane i wywiezione na wschód. „Wyzwoliciele” Polski zagarniali wszystko, co tylko wpadło im w ręce. Czy udało się cokolwiek uratować?
Instalacja z kwiatów na Placu Zwycięstwa? Nie chodzi wcale o słynną tęczę
Do niedawna na Placu Zbawiciela w Warszawie stała kontrowersyjna tęcza. Trzydzieści lat wcześniej na innym stołecznym placu był jednak krzyż wykonany z kwiatów. Dlaczego?
„Drugi etap reformy”. Jakie zmiany obiecywał, a jakie wprowadził Wojciech Jaruzelski w 1988 roku?
Ceny poszybowały w górę, ale wraz z nimi podniesiono i pensje. W życie weszła też ustawa pozwalająca na swobodne prowadzenie działalności gospodarczej. A to wszystko mimo, że społeczeństwo odrzuciło w referendum założenia „drugiego etapu reformy”.
Stonka ziemniaczana. Zmasowane działanie dywersyjno-sabotażowe wymierzone w socjalistyczną Polskę
Komunistyczne władze rozgłaszały, że stonka ziemniaczana została zrzucona do Bałtyku z amerykańskich samolotów. W ten oto sposób zgnili kapitaliści podjęli działania dywersyjno-sabotażowe przeciw socjalistycznej uprawie ziemniaka.
Dlaczego Józef Piłsudski twierdził, że „Polska to obwarzanek”?
Czy zdaniem świeżo awansowanego na marszałka Józefa Piłsudskiego prawdziwych patriotów można było znaleźć wyłącznie na Kresach?
Co za komuny sprzedawano na kartki?
Kartki żywnościowe obowiązywały tylko przez kilkanaście lat PRL-u. Do dzisiaj jednak to właśnie one stanowią symbol niewydolności komunistycznej gospodarki. Co w latach 80. można było kupić na kartki? A co trzydzieści lat wcześniej?
„Zdjęto chłopu kajdany razem z butami”. Ile warte było zniesienie poddaństwa chłopów w Księstwie Warszawskim?
Marcin Badeni, oceniając dekret księcia warszawskiego Fryderyka Augusta, wydany 21 grudnia 1807 roku, powiedział dokładnie: „Chłopom zdjęto z nóg kajdany, ale zarazem ściągnięto buty”.
Sytuacja mieszkaniowa w latach PRL-u. Wcale nie było tak różowo, jak niektórzy twierdzą
„Każdy z nas ma schronienie w betonie, oprócz tego po jednym balkonie” – mówił w wierszu Stanisław Barańczak. Wcale jednak nie każdy był w tej uprzywilejowanej sytuacji. Niektórzy po paręnaście lat tkwili w „zamrażarce”.
„Budujemy drugą Polskę”. Ulubiony frazes Edwarda Gierka
Hasło tak bardzo przypadło pierwszemu sekretarzowi do gustu, że uczynił z niego główny punkt swojego sukcesu. Dla Edwarda Gierka natarczywa propaganda sukcesu sprowadzała się właśnie do „budowy drugiej Polski”. Choćby była to budowa na wariackich papierach.
Mięso dla wybranych. Czym w schyłkowej epoce Gierka były „sklepy komercyjne”?
Gdy w innych sklepach półki świeciły pustkami, w sklepach komercyjnych można było kupić wyborowy asortyment. Był on jednak dostępny po… „komercyjnych cenach”.
„W czynie społecznym”. Instytucja, bez której trudno w ogóle wyobrazić sobie PRL
Układanie chodników, sadzenie drzew czy nawet budowa szkół. Wszystko to z poczucia wierności partii, z porywu serca i… bez wynagrodzenia. A więc: w czynie społecznym.
„Okno wystawowe Zachodu”. Czym był Pewex?
Szynka konserwowa, kawa naturalna, a nawet piwo w puszce. Niezwykłe rarytasy były na wyciągnięcie ręki. Ale tylko dla tych, którzy, fatygując się do Peweksu, nieśli w portfelu dolary.
Stolica polskiej nędzy. Jak bardzo zabiedzony był XIX-wieczny Kraków?
Miasto już w połowie wieku było przeludnione. Kiedy zaczęli docierać do niego mieszkańcy wsi, uciekający przed legendarną galicyjską nędzą, sytuacja stała się tragiczna. Przynajmniej zdaniem tych, którzy na widok biedy nie odwracali wzroku.
Radziecki kapitalizm. Czemu Lenin promował wolny rynek?
Trzy lata komunizmu wojennego zrujnowały bolszewicką Rosję. W obliczu katastrofy Włodzimierz Lenin postawił na wolny rynek. Zdrada ideałów? Wręcz przeciwnie: wielki wódz rewolucji uznał, że to właśnie tędy wiedzie droga do socjalizmu.
Przywilej koszycki. Polityczny majstersztyk czy kompromitujące ustępstwo?
Przywilej koszycki przeszedł do historii jako zarzewie kryzysu państwa, niemocy dynastii i samowoli polskiej szlachty. Anarchię kolejnych wieków zrzucano na barki Ludwika Węgierskiego, a wraz z nim – także Elżbiety Łokietkówny. Czy jednak słusznie?
To było najbogatsze państwo Europy. Zapomniane imperium kolonialne, którego historia daje do myślenia
Jego mieszkańcy otaczali się obrazami, a za kwiaty skłonni byli płacić ogromne pieniądze. Z kolonii sprowadzali jedwabie, diamenty i drogie przyprawy. Na handlu nimi zarabiali krocie. Państwo idealne? A może tylko idealna iluzja?
Krucjata przeciwko kapitalizmowi. Jak przebiegała niesławna „Bitwa o handel”?
Oficjalnie chodziło o „zwalczanie drożyzny i nadmiernych zysków w obrocie handlowym”. W rzeczywistości jednak Hilary Minc przystąpił do całkowitego demontażu „prywatnej inicjatywy” gospodarczej. Na tym polegała „bitwa o handel”.
Czy Kazimierz Wielki rzeczywiście „zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną”?
Skąd pochodzi słynne powiedzenie, według którego król Kazimierz Wielki „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”? I czy wolno mu wierzyć?
„Największy plac budowy w Europie Środkowej”. Czym był Centralny Okręg Przemysłowy?
Po co i kiedy powstał Centralny Okręg Przemysłowy? Z czego wynikała lokalizacja COP? Jakie zakłady udało się zbudować? I ile to wszystko kosztowało?
Aż do 1995 roku w Polsce obowiązywała ustawa, zgodnie z którą nie wolno było podnosić pensji, jeśli przy okazji się kogoś nie zwolniło
Znienawidzony popiwek wprowadzono w czasie stanu wojennego, przetrwał jednak i Okrągły Stół i pierwsze lata wolnej Polski. A dzisiaj aż trudno uwierzyć, że w ogóle mógł kiedyś obowiązywać.
Setki tysięcy bezrobotnych. Czy w czasach PRL-u rzeczywiście każdy miał pracę?
„Wszędzie brak pracy i co dzień wzrasta bezrobocie i nędza w każdym mieście i miasteczku” – pisał do Gomułki na początku 1957 r. anonimowy nadawca z Warszawy. I wcale nie wyolbrzymiał trudnej sytuacji przynajmniej dwustu tysięcy zwyczajnych Polaków.
Sześć milionów głodujących. Jak wyglądało życie zwykłych Polaków w II Rzeczpospolitej?
Na wsi bez pracy pozostawały trzy miliony ludzi. W mieście o kolejne trzy miliony obywateli już głodowały. Nędza pustoszyła robotnicze dzielnice, dewastowała życie miasteczek, niszczyła i tak wątłą klasę średnią. A to wszystko w pięknej Drugiej Rzeczpospolitej.