Historia Europy Środkowo-Wschodniej
Słowacka okupacja Polski
„Jesteśmy gotowi do marszu z Niemcami” – oświadczył 30 sierpnia 1939 roku Jozef Tiso. „Nieprzyjaźń z Polską jest obecnie faktem. Słowacka armia będzie walczyć wespół z armią niemiecką”. I rzeczywiście walczyła.
Podróże z historią. Zaleszczyki, riwiera nad Dniestrem
W okresie II RP bywanie w Zaleszczykach było w tak dobrym tonie, jak dziś na przykład w Sopocie. W okresie międzywojennym ta niewielka miejscowość stała się modnym, eleganckim kurortem z dobrze rozwiniętą infrastrukturą. Aby tak się mogło stać,...
Fizyk, kardiochirurg i trener piłkarski. Krótka historia trójki wybitnych Ukraińców
Przypadki Iwana Puluja, Mikołaja Amosowa czy Walerego Łobanowskiego udowadniają, że niewiele wiemy o dokonaniach naszych wschodnich sąsiadów. A przecież niektóre z nich miały olbrzymi wpływ na światową naukę oraz inne dziedziny życia.
Dworzec Główny we Lwowie – dostojny świadek barbarzyńskich czasów
Lwów w ostatnim stuleciu był niczym wielki dworzec kolejowy, przez który przepływały fale ludzi. Jedni wyjeżdżali, inni przyjeżdżali. Jedni i drudzy zwykle na zawsze. Sam wspaniały lwowski Główny Dworzec Kolejowy był w centrum tych wydarzeń. Kiedy już wydawało,...
Marko Bezruczko. Symbol polsko-ukraińskiego braterstwa broni
Generał Marko Bezruczko dowodził obroną Zamościa w wojnie bolszewickiej. Po wielu latach Polacy przypomnieli sobie o nim i o dawnych sojusznikach.
Wilkowo – ukraińska Wenecja
W powiecie kilijskim obwodu odeskiego, tuż przy granicy z Rumunią, znajduje się 10-tysięczne miasteczko Wilkowo, zwane ukraińską Wenecją. Podobnie jak jej włoska odpowiedniczka, ta miejscowość jest poprzecinana kanałami. Ich łączna długość wynosi 46 kilometrów. Poruszanie się po miasteczku...
Râșnov – chłopski sen o potędze
Niemal w sercu dzisiejszej Rumunii nad rzeką Ghimbășel wznosi się potężna siedmiogrodzka twierdza – Râșnov. Mogłoby się wydawać, że nie ma w tym nic niezwykłego. Niezliczone zamki, forty, cytadele i warowne kościoły Transylwanii nadały tej krainie miano „karpackiej...
Kamieniec Podolski
Gdy znajdziemy się centralnej części starego Kamieńca, zobaczymy ładnie odrestaurowane mieszczańskie kamienice, dziś zaadaptowane częściowo na hotele i gastronomię. Na każdym kroku napotkamy kościoły, cerkwie, klasztory oraz księży i zakonników różnych wyznań. Jedynie turyści uzmysławiają nam, że nie...
Żwirko i Wigura – tragiczna historia najsłynniejszych polskich lotników
Jakie są szanse człowieka w konfrontacji z potężną burzą? A co jeśli znajduje się w małym, sportowym, rzucanym przez wiatr, samolocie, kilkaset metrów nad ziemią? 11 września 1932 roku Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura stoczyli taką walkę. Przegrali....
Pałac ludowy, czyli mania wielkości Ceauşescu
Trudno znaleźć na świecie budynek większy niż Pałac Parlamentu w Bukareszcie. Jednak gdy rumuński dyktator Nicolae Ceauşescu zlecił wzniesienie tej niesamowitej konstrukcji, ogromna część historycznego centrum stolicy Rumunii musiała zapłacić wysoką cenę. Aby zrobić miejsce dla dzieła swojego...
Ten esesman otrzymał... Virtuti Militari. Skąd wziął się „polski krzyż na hitlerowskim mundurze”?
Pawło Szandruk uczestniczył w I wojnie, bił się z bolszewikami, walczył o wolną Ukrainę. Był pułkownikiem dyplomowanym Wojska Polskiego i bohaterem września 1939 roku. Dowodził ukraińską formacją SS, on i jego żołnierze uzyskali pomoc od generałów Kutrzeby i...
Polacy na Ukrainie – osiągnięcia i dokonania naszych rodaków w okresie zaborów
Polacy żyjący na terenie dzisiejszej Ukrainy w czasach zaborów wnieśli ogromny wkład w rozwój gospodarki, kultury i nauki. Bodajże nie było dziedziny życia, w której by się nie wyróżniali.
Podróże z historią. Odessa
Na południowym krańcu imperium rosyjskiego powstało miasto-legenda. Odessę założyli obcokrajowcy, zarządzali nią francuscy arystokraci, bogacili się tu polscy ziemianie, żydowscy, greccy i włoscy kupcy. Przestrzeń wolności znajdowali Rosjanie i Ukraińcy. Wszystko pod wyrozumiałym okiem kolejnych carów.
Biały Słoń w Czarnohorze
Aby wejść do budynku obserwatorium astronomicznego w Czarnohorze (Karpaty Wschodnie), trzeba było mieć przepustkę z Warszawy. Od ukończenia budowy w 1938 roku budowla była owiana tajemnicą. Trudno było zrozumieć, dlaczego biedne państwo wydało gigantyczne pieniądze na postawienie obserwatorium...
Wojna motorem postępu? Najdziwniejsze w dziejach maszyny do zabijania
„Otóż książę nie powinien mieć innej troski ani innej myśli, ani poświęcać się innemu rzemiosłu, jak tylko sprawom wojennym […]. I jak lekceważenie tego rzemiosła jest główną przyczyną twej straty, tak biegłość w nim twego zysku” – pisał...
Torturowali jeńców i składali krwawe ofiary swoim bogom. Mroczne wierzenia tajemniczego starożytnego ludu
Torturowali jeńców wojennych i wieszali ich ciała na pniach drzew. Aby przekazać bóstwom swoje prośby, rzucali „wybrańca” spośród swego ludu na ostrza lanc. Podczas burzy strzelali z łuku do błyskawic. Swoich kapłanów nazywali „wędrowcami wśród chmur”. Jak wyglądała...
Najskuteczniejsza flota na świecie! Marynarka wojenna tego kraju w całej swojej historii nie poniosła ani jednej porażki
Wbrew dowcipom Czechosłowacja miała dostęp do morza i posiadała marynarkę wojenną. 16 sierpnia 1918 roku Oddział Morski Legionu Czechosłowackiego stoczył pierwszą i jedyną bitwę w historii rodzimej marynarki. Czesi i Słowacy pokonali flotyllę bolszewików pod Miszychą.
Trzy lata wolności. Sto lat temu upadła Demokratyczna Republika Gruzji
25 lutego 1921 roku żołnierze Armii Czerwonej weszli do stolicy. Niecały miesiąc później Demokratyczna Republika Gruzji została zaanektowana przez Rosję. Tym samym naród, który tak długo walczył o swoją niepodległość, po raz kolejny ją utracił, dostając się pod...
Tajemnicza śmierć brytyjskich alpinistów. Co wydarzyło się w górach Kaukazu?
W drugiej połowie XIX wieku Alpy miały coraz mniej tajemnic. Europejscy wspinacze poszukujący nowych wyzwań skierowali więc swoje oczy na Kaukaz. Znajdowały się tam wysokie górskie szczyty, które wiąż czekały na swoich zdobywców…
Czy nieśmiertelny golem, symbol czesko-żydowskiej kultury, narodził się w Polsce?
Czy Golem, gliniany olbrzym znany z czeskich podań i legend, w istocie należy do polskiego dziedzictwa kulturowego? Okazuje się, że w historii o nieśmiertelnym stworze ukształtowanym na podobieństwo człowieka znajdziemy wątki, które mogą na to wskazywać. Praski golem,...
Polak – Chorwat, dwa bratanki
Chorwacja od lat urzeka Polaków. Doceniamy słońce, przyrodę, zabytki i ludzi. Czy za tym sentymentem kryje się coś więcej, niż tylko wspominki z wakacji? Być może „podskórnie” wyczuwamy z Chorwatami swoistą więź? Miałaby ona mocne podstawy, bowiem według...
Czarna Księga
Sierpień 2002 roku, beskidzki Rožnov pod Radhoštem. W niedużym antykwariacie niedaleko rynku kupuję książkę. Czarno oprawioną, grubą księgę formatu A5. Choć teraz zapłaciłem za nią tylko 35 koron, to był kiedyś czas, gdy była bezcenna i niedostępna. Jednak...
Belbuk, Swarożyc… a może Odyn? Kogo przedstawiały tajemnicze rzeźby z terenu ziem polskich?
O bogach czczonych niegdyś przez ludy słowiańskie wiemy stosunkowo niewiele. Najwięcej informacji mamy o religii plemion połabskich i Rusów. Znamy kilka imion bogów i wiemy, że stawiano im świątynie oraz posągi. Brak jednak szerszych wzmianek dotyczących terenów obecnych...
Jeden, by wszystkimi rządzić – dlaczego Tolkien rozpętał wojnę o pierścień?
Książki Johna R.R. Tolkiena już dawno weszły do klasyki literatury i jednoczą rzesze fanów na całym świecie. Stworzony przez niego i dopracowany w najmniejszych szczegółach świat inspirowany był mitologiami, wierzeniami i baśniami. Dlaczego to właśnie pierścień stał się...
Święta morderczyni. O Oldze Kijowskiej, która w akcie zemsty nie wahała się przelać krwi tysięcy niewinnych ludzi
Podobno zemsta jest słodka. Można przez to odnieść wrażenie, że najlepiej nadaje się na deser. Trzymając się tej metafory, dla Olgi Kijowskiej zemsta stanowiła posiłek składający się z dwóch przystawek, pierwszego dania i ogromnego dania głównego.