Druga wojna światowa
Po 1 września ta polska armia przez kilka dni stała bezczynnie. Dlaczego nie pozwolono jej ruszyć do walki?
Niemieckie uderzenie na Polskę nadeszło z dwóch kierunków – z południa i z północy. Broniąca ziem zachodnich armia „Poznań” znalazła się w operacyjnej pustce. Jej dowódca nieraz prosił o pozwolenie na zbrojne wsparcie wojsk na innych frontach. Czy...
Które państwa europejskie zachowały neutralność w czasie II wojny światowej i jak im się to udało?
Wbrew częstym wyobrażeniom II wojna światowa nie ogarnęła całego Starego Kontynentu. Kilku państwom udało się uchronić przed wojenną zawieruchą. O które państwa chodzi i jaką cenę zapłaciły za pokój? O „strefie neutralnej” w pogrążonej w konflikcie Europie opowiada...
Medale dla sprawiedliwych względem Polaków. Prezydent Duda wręczył odznaczenia ludziom, którzy ratowali naszych rodaków przed totalitaryzmem
W środę 19 czerwca po raz pierwszy w historii wręczono medale Virtus et Fraternitas (Cnota i Bohaterstwo) przyznawane za pomoc Polakom, ofiarom zbrodni wojennych i totalitaryzmu w latach 1917–1990. „Traktujemy was jako siostry i braci naszego narodu” –...
Najbardziej spektakularna ucieczka z Pawiaka. Jak 17 osobom udało się wymknąć sprzed nosa Niemcom?
Wojenna historia Pawiaka zarejestrowała niejedną próbę ucieczki – między innymi grafika Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego, który umknął prześladowcom, udając… trupa. W przededniu Powstania grupa więźniów zdecydowała się na jeszcze bardziej desperacki krok. Jak udało im się wydostać na wolność?
Straciło tam życie więcej ludzi niż w Auschwitz. Co wiemy o jednym z najgorszych radzieckich łagrów?
Ta część powojennej historii wciąż nie została dokładnie opisana, choć przez system radzieckich łagrów przeszły miliony ludzi. Niektóre z obozów cieszą się szczególnie złą sławą. O jednym z najgorszych – Workutałagu – opowiada profesor Norman Davies.
Po której stronie Niemcy walczyli podczas II wojny światowej? Nie dla wszystkich to oczywiste. Kuriozalna pomyłka na Twitterze brytyjskiej rodziny królewskiej
Niezręczny wpis zilustrowany nagraniem, na którym królowa Elżbieta II wita delegacje przybyłe na obchody 75. rocznicy D-Day, wywołał spore zamieszanie. Po kilku godzinach pomyłkę poprawiono. O co poszło? Otóż z opisu filmu wynikało, że na plażach Normandii po...
Jak nazistowska propaganda przedstawiała Polaków? Zbadano materiały szkoleniowe niemieckiej policji w Generalnym Gubernatorstwie
„Służba w Polsce jest służbą we wrogim kraju” – podkreślali oficerowie SS, odpowiedzialni za szkolenie niemieckiej Policji Porządkowej. I robili wszystko, by przeciętny funkcjonariusz traktował mieszkańców okupowanej strefy jak zwierzęta. A nawet gorzej.
Norymberga wyremontuje plac defiladowy Hitlera?
Nie gdzie indziej, a w Norymberdze Hitler organizował na gigantyczną skalę „Parteitagi”. To miasto chciał uczynić idealnym. Do tej pory metropolia nosi wyraźne ślady nazistowskiej przeszłości. Włodarze zastanawiają się, czy należy je remontować.
"To był pierwszy holokaust urządzony przez Niemców". Jak Wehrmacht traktował radzieckich jeńców wojennych?
Do dzisiaj raczej oficerów SS, a nie Wehrmachtu, oskarża się o popełnianie wojennych zbrodni. To tylko pokazuje, jak mało wiemy o działaniach hitlerowskiej armii na Wschodzie. Tymczasem rozkazy, z jakimi niemieccy żołnierze wkraczali do ZSRR, były bezlitosne. Jako...
Niemcy bali się do nich wchodzić. Dla powstańców były ostatnią drogą ucieczki
Wykorzystywano je do przenoszenia meldunków, transportu broni oraz amunicji. Były również ostatnią drogą ucieczki z upadających punktów oporu. Kanały odegrały trudną do przeceniania rolę w trakcie powstania warszawskiego i „Wojna w kanałach” w doskonały sposób to pokazuje.
„Ocaliłem życie kilku tysiącom więźniów”. Tak Josef Mengele tłumaczył się swojemu synowi
Josef Mengele dopuścił się mrożących krew w żyłach zbrodni na więźniach obozu Auschwitz-Birkenau. Za nieludzkie eksperymenty nigdy jednak nie spotkała go kara. Co więcej, sam Anioł Śmierci nawet kilkadziesiąt lat po wojnie w ogóle nie poczuwał się do...
Izraelski polityk atakuje: Polacy współpracowali przy tworzeniu i prowadzeniu obozów zagłady
Od czasu kontrowersyjnej ustawy o IPN, izraelski polityk Yair Lapid ostro potępiał Polskę za „próbę zaprzeczania polskiego współudziału w Holokauście”. Gdy Polska ambasada publicznie zwracała mu uwagę, domagał się przeprosin. Teraz w wywiadzie Lapid posuwa się jeszcze dalej.
Historyk IPN atakuje Barbarę Engelking za książkę o mordach polskich chłopów na Żydach. Czy słusznie?
Profesor Barbara Engelking w książce „Jest taki piękny słoneczny dzień. Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945” opisała wiele wstrząsających przypadków spontanicznego uczestnictwa polskich chłopów w dziele mordowania Żydów. Wiarygodność przynajmniej części tych relacji podważa jednak w...
Jak wyglądały ostatnie godziny przed wybuchem Powstania Warszawskiego?
Do tej walki szykowali się przez ostatnie tygodnie, miesiące, a nawet lata. Mało kto zapewne myślał o tym, jak ta chwila będzie wyglądała. Oczywiście wyobrażali sobie zwycięstwo, wolną stolicę, flagi na ulicach. Ale jak warszawiacy zachowywali się w...
Czy czeka nas katastrofa na niespotykaną skalę? Cmentarzyska broni z czasów pierwszej i drugiej wojny światowej zaczynają przeciekać
Po zakończeniu dwóch największych konfliktów wojennych pozostałej po nich broni należało się w jakiś sposób pozbyć. Zadecydowano, że najlepiej w metalowych kontenerach zatopić ją na dnie mórz i oceanów. Minęło blisko sto lat i pojawił się nie lada...
W Monachium odkryto groby uznawanych za męczenników polskich księży, którzy zginęli w Dachau
Czterej polscy księża, którzy zostali wciągnięci w tryby hitlerowskiej machiny śmierci i zginęli w trakcie II wojny światowej, zostali uznani przez Kościół za męczenników. Jak donosi „Deutsche Welle”, w Monachium właśnie odkryto ich groby.
Za co w III Rzeszy można było trafić do więzienia lub obozu koncentracyjnego?
Wbrew pozorom nazistowskie Niemcy nie były państwem całkowitego bezprawia. Gestapo i inne organy policyjne nie chciały jednak poddawać się ograniczeniom wynikającym z takiego drobiazgu jak istnienie sądów i wypracowały sposób ich omijania – Schutzhaftbefehl, czyli „rozkaz uwięzienia ochronnego”.
Małżeństwo z powstania warszawskiego. Jak wyglądał ślub Jana Nowaka-Jeziorańskiego i „Grety”?
Na początku września 1944 roku powstańcy stracili już nadzieję na wygraną. Pod naporem Niemców padały kolejne dzielnice miasta. Nie ma chyba gorszego momentu na ślub – a jednak wielu walczących spieszyło się, by zdążyć z małżeńską przysięgą, zanim...
30 czerwca 1941 roku we Lwowie rozpętało się piekło. Jak doszło do pogromu ludności żydowskiej?
To był jeden z najstraszniejszych pogromów, dokonanych w Europie od czasów średniowiecza. Podburzona przez Niemców ludność zakatowała tysiące żydowskich mieszkańców Lwowa. Co wiemy o tej nieludzkiej rzezi i czy można było jej uniknąć?
Heinrich Hoffmann. Jak osobisty fotograf Hitlera zapewnił mu władzę?
31 stycznia 1933 roku po wygranych wyborach Hitler objął władzę jako kanclerz Niemiec. Ten spektakularny sukces nie byłby jednak możliwy, gdyby nie jeden człowiek, jego osobisty fotograf, Heinrich Hoffmann. Jak za pomocą zdjęć otworzył przyszłemu Führerowi drogę na...
Terror w Warszawie. Jan Nowak-Jeziorański wspomina okrucieństwo niemieckiej okupacji
W okupowanej Warszawie Niemcy rządzili za pomocą terroru i zastraszania. Przypadki zwierzęcego wręcz okrucieństwa były na porządku dziennym, a ci, którzy stali się ich świadkami, do dzisiaj nie mogą zapomnieć. O swoich najgorszych wspomnieniach opowiada Jan Nowak-Jeziorański.
Belgijka chciała sprzedać stare książki. Okazało się, że to cenne woluminy skradzione po wojnie z biblioteki w Bonn
Wydawało się, że będzie to najzwyczajniejsza transakcja: kobieta sprzedaje kolekcję książek odziedziczoną po ojcu i chce na tym trochę zarobić. Podejrzenia domu aukcyjnego wzbudziły jednak wyrwane pierwsze strony i wywabione stemple biblioteczne. Okazało się, że słusznie.
To była jedna z najbardziej zabójczych substancji w dziejach. Co robił z ciałem ofiary cyklon B?
W poszukiwaniu najwydajniejszej metody „ostatniego rozwiązania” Niemcy nie cofali się przed niczym. Skoro ludność żydowska stanowiła dla nich insekty, postanowili pozbyć się jej w taki sam sposób – za pomocą zabójczego pestycydu znanego jako cyklon B.
Polskie Radio w Londynie. Jak daleko sięgała brytyjska wojenna cenzura?
Rząd na emigracji kontaktował się z Polakami w kraju między innymi za pośrednictwem Polskiego Radia i BBC. Politycy musieli jednak godzić się na ingerencję brytyjskich cenzorów. A ta nie zawsze była skromna – zwłaszcza po tym, jak w...
Życie robotnic przymusowych w III Rzeszy. Jak przetrwały lata morderczej pracy?
Liczba publikacji poświęconych drugiej wojnie światowej mogłaby wskazywać, że o tym okresie dziejów wiemy już niemal wszystko. A jednak co jakiś czas okazuje się, że wątków mało znanych wystarczy dla kolejnego pokolenia badaczy.