Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Maciej Wilamowski

Avatar

Historyk mediewista. Jeden z redaktorów książki "Król w Polsce XIV i XV wieku", autor szeregu haseł w Polskim Słowniku Biograficznym. Obecnie dyrektor biura Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.

Najnowsze publikacje:

Diogenes i psy (fot. domena publiczna)

miniatura | 07.06.2019

Jak w średniowiecznej Polsce odszczekiwano fałszywe oskarżenia?

Słowa słowami, ale trzeba też było wpełznąć, jak to pies, pod ławę. A najlepiej – jeszcze na czworakach zaszczekać.

Stefan Batory (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 04.03.2019

Dlaczego w Polsce nie było wojen religijnych?

We Francji hugenoci krwią płacili za prawo do własnego wyznania. W Niemczech trwające dziesiątki lat wojny religijne dały początek podziałom trwającym do dzisiaj. Dlaczego ta historia nie powtórzyła się w Rzeczpospolitej?

August III Sas (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 16.01.2019

Zdanie, które podobno mówi wszystko o rządach Augusta III Sasa. Ale czy słusznie?

Czarna legenda potężnego ministra do dzisiaj ciąży na postrzeganiu okresu saskich rządów. Ale czy August III Sas rzeczywiście zgodził się na rolę marionetki? I czy jego najbliższy doradca doprowadził do destrukcji Rzeczypospolitej?

Hugo Kołłątaj (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 12.01.2019

„Trzeba ludzi zrobić Polakami”. Po co powołano Komisję Edukacji Narodowej?

Nie chodziło tylko o reformę szkolnictwa. W staraniach o utworzenie Komisji Edukacji Narodowej odbijało się – nowatorskie i budzące kontrowersje – przekonanie o tym, że naród to nie tylko stany uprzywilejowane.

Mydło (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 22.12.2018

Co to znaczy „wyjść jak na Zabłocki na mydle”? Kim właściwie był ten Zabłocki i ile na mydle zarobił?

Z biednego Zabłockiego, który nie umiał poradzić sobie z mydłem naśmiewano się już kilkaset lat temu. I to mimo, że rzeczony pan… nigdy chyba nie istniał.

Łokietek na wygnaniu. Piast wiedział doskonale, czym pachnie utrata władzy i nie zamierzał ryzykować (fot. domena publiczna, obraz Wojciecha Gersona)

Średniowiecze | 11.12.2018

Czy Władysław Łokietek naprawdę kazał wymordować wszystkich Niemców mieszkających w Krakowie?

„Soczewica, koło, miele, młyn”. Każdy mieszkaniec Krakowa, który nie był w stanie wymówić tych słów, był na miejscu zarzynany jak wieprz. Ale czy władca naprawdę wydał taki rozkaz? Czy masowy mord w ogóle miał miejsce?

Zabudowania dworskie w Łopusznej (fot. M. Klag, lic. CC BY-SA 2.0)

Nowożytność | 06.12.2018

Czy „szlachcic na zagrodzie” rzeczywiście był „równy wojewodzie”?

Czy równość całej polskiej szlachty to historyczny fakt czy tylko pusty frazes? Jeśli „szlachcic na zagrodzie” był „równy wojewodzie” to dlaczego mieliśmy w Polsce tylko książąt? Dlaczego to magnateria trzęsła naszą polityką?

Stanisław August Poniatowski (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 07.11.2018

„Szkoda czasu i atłasu”. Czy znane powiedzenie Stanisława Augusta Poniatowskiego to tylko… propagandowy trick?

Król zasłynął z zamiłowania do pochlebstw i z wyjątkowej próżności. Jak to więc możliwe, że chwalącego go literata zganił, mówiąc, że „szkoda czasu i atłasu” na puste komplementy?

Polska, Theatrum Orbis Terrarum, Abraham Ortelius w 1592 roku (fot. domena publiczna)

Średniowiecze | 18.10.2018

Czy Polska kiedykolwiek sięgała „od morza do morza”?

Już Jan Kochanowski chwalił Polskę, która „granice swoje rozciągnęła między morza dwoje”. Ale czy miał rację? Ile jest prawdy w określeniu „Polska od morza do morza”?

Kobyłka u płotu... dosłownie (fot. ckayasim, lic. CC0)

Nowożytność | 03.10.2018

„Słowo się rzekło, kobyłka u płotu”. Skąd się wzięło to popularne powiedzenie?

Powiedzenie o „kobyłce u płotu” krążyło po Polsce chyba już w XVII wieku. Mało kto jednak pamięta, że zgodnie z pierwotną wersją chodziło w nim o… pocałowanie rzeczonej kobyłki w zad.

Zawisza Czarny na obrazie Bitwa pod Grunwaldem Jana Matejki

Średniowiecze | 01.09.2018

Czy na Zawiszy rzeczywiście można było polegać? Jak powstało jedno z najsłynniejszych polskich przysłów?

„Polegać na kimś jak na Zawiszy” – powtarzamy do dzisiaj, tylko z grubsza pamiętając, że istniał rycerz o tym imieniu. Ale kim był ten cały Zawisza Czarny? I czy naprawdę można było na niego liczyć?

Fragment obrazu Matejki poświęconego założeniu Szkoły Głównej (fot. domena publiczna)

Średniowiecze | 20.08.2018

Zapomniane początki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Co warto wiedzieć o uczelni założonej przez Kazimierza Wielkiego?

Z krakowską akademią wiązano wielkie plany, ale na dobrą sprawę nigdy nie otworzyła ona swoich podwojów. Co przesądziło o upadku uniwersytetu? I co warto wiedzieć o tym nieudanym projekcie?

Fryderyk II Wielki (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 30.07.2018

„Za pieniądze można w Polsce wszystko zdziałać”. Co jeszcze miał do powiedzenia o Polakach Fryderyk II Wielki?

Fryderyka II Wielki, a więc pruski monarcha odpowiedzialny za rozbiory Rzeczpospolitej, nie przebierał w słowach. Wyśmiewał każdego, kogo nazwisko kończyło się na „-ski”. Czy to oznaka przenikliwości czy… głęboko skrywanych kompleksów?

Statua Kazimierza Wielkiego z kolegiaty wiślickiej (fot. Lestat - Jan Mehlich, lic. GNU FDL)

Średniowiecze | 24.07.2018

Dlaczego Kazimierz Wielki był nazywany królem chłopów? I ile jest prawdy w tym określeniu?

Jan Długosz twierdził, że „królem chłopów” Kazimierza Wielkiego okrzyknięto jeszcze za życia. Czy zasłużył na ten osobliwy tytuł? I czy to w ogóle był komplement czy może raczej obelga?

Katarzyna II (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 16.07.2018

Co Katarzyna Wielka powiedziała do przywódcy Targowicy gdy już rozerwała Polskę na strzępy?

Stanisław Szczęsny Potocki nie potrzebował wiele czasu, by odkryć, że jest Rosjaninem. Ale wieści o drugim rozbiorze Polski mimo to były dla niego szokiem.

Fragment obrazu Jana Matejki ukazującego przyjęcie Żydów w Polsce (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 24.04.2018

Czy Rzeczpospolita Obojga Narodów rzeczywiście była „rajem dla Żydów”?

Mieli własny samorząd, wpływali na decyzje polskich sejmów, a popularna legenda mówiła nawet o tym, że pewnego Żyda próbowano koronować na polskiego króla. Czy dawna Polska w istocie była dla Żydów „rajem”?

August II Mocny (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 24.03.2018

„Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”. Ile prawdy jest w tym powiedzeniu?

Powiedzenie chwalące czasy saskie funkcjonowało w przeróżnych wariantach. Nie tylko mówiono, że za Augusta Mocnego i Augusta III Wettyna „popuszczano pasa”, ale też… że „łyżką była kiełbasa”.

Zygmunt III Waza (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 23.03.2018

Rozwścieczony Zygmunt III Waza chwycił za miecz. Kanclerz zagroził wtedy, że zrobi z nim to, co Brutus z Cezarem

Historię najbardziej chyba burzliwej kłótni w historii polskich obrad sejmowych powtarzano przez całe stulecia. Zygmunt III Waza i Jan Zamoyski dosłownie skoczyli sobie do gardeł. Ale czy ta scysja w ogóle miała miejsce?

Bohdan Chmielnicki (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 21.03.2018

Bohdan Chmielnicki dysponował tajnymi dokumentami, tłumaczącymi jak Polska zamierza go zwalczać. W jaki sposób wszedł w ich posiadanie?

Jawność polskiego życia politycznego przynosiła niekiedy opłakane skutki. A obrady Sejmów pełne były krzyków, kłótni i chaosu.

Stanisław Leszczyński (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 10.03.2018

„Od Sasa do Lasa”. O co chodzi w tym znanym powiedzeniu?

Powiedzenie zna każdy. Ale wcale nie chodzi w nim o żadnych królów i polityczne spory. Jakie w takim razie jest jego prawdziwe znaczenie?

Ksiądz Stanisław Konarski (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 10.02.2018

„Odważył się być mądrym”. Kim był Stanisław Konarski i co zrobił dla Polski?

Założyciel najnowocześniejszej polskiej szkoły, orędownik reform i ideowy ojciec konstytucji 3 maja. Kim jeszcze był Stanisław Konarski?

Tak Samuela Zborowskiego prowadzonego na śmierć wyobrażał sobie Jan Matejko (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 19.01.2018

„Nieżywy pies nie gryzie”. Dlaczego Stefan Batory kazał zabić jednego z najpotężniejszych polskich magnatów?

Śmierć Samuela Zborowskiego do dzisiaj rozpala emocje historyków i literatów. Dlaczego Stefan Batory zgodził się, by ściąć go katowskim toporem?

Karol Gustaw z pewnością nie był zadowolony, gdy usłyszał, co ma mu do powiedzenia kanonik krakowski Szymon Starowolski. (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 10.01.2018

Jan Kazimierz uciekł z kraju, ale Polacy nie tracili hartu ducha. Jak Kraków powitał Karola Gustawa podczas potopu szwedzkiego?

Karol Gustaw już się czuł nowym polskim królem. Dobrotliwie dopytywał o miejscową historię, chciał oglądać święte miejsca i pamiątki. Nie takiego powitania się jednak spodziewał.

Jan III Sobieski uważał się za nowego Cezara. Czy słusznie?

Nowożytność | 05.01.2018

Jan III Sobieski nawet nie ukrywał, że uważa się za nowego Juliusza Cezara. Czy naprawdę nim był?

„Przybyliśmy, zobaczyliśmy i Bóg zwyciężył” – chełpił się polski król Jan III Sobieski przed papieżem. W oczywisty sposób nawiązywał do słów Cezara. Ale jakie właściwie były konsekwencje jego bitewnego sukcesu?

Kościuszko pod Racławicami (fot. domena publiczna)

Nowożytność | 29.12.2017

Znaczenie bitwy pod Racławicami. Przereklamowane starcie?

Żywiołowość mas chłopskich, rzuconych do ataku na karne szeregi regularnej armii, budziła zdziwienia i respekt. Ale czy bitwa pod Racławicami była więc niż tylko sukcesem propagandowym?