Historia polityczna

Czy TO może zdarzyć się tutaj? („O tyranii” Timothy Snyder)
W Europie czasem chcielibyśmy wierzyć, że nasza historia dobiegła końca. Nie musimy więc już walczyć o demokrację. Możemy spocząć na laurach i nie martwić się o to, kto przejmie władzę w państwie. Kandydaci używają różnych sloganów, ale mówią...

Poszanowanie konstytucji? Lech Wałęsa przysięgał jej przestrzegać, a nawet… jej nie przeczytał
„W Sejmie polskim podniosłem dwa paluszki w górę i wygłosiłem taką formułkę: »Będę przestrzegał wszelkich praw, a szczególnie Konstytucji«. Tylko zapomniałem, że ja tej Konstytucji nie czytałem” – przyznawał bez ogródek Lech Wałęsa.

Jedyne w pełni zwycięskie powstanie w historii Polski. Jak doszło do Powstania Wielkopolskiego i czemu Polacy zawdzięczali sukces?
Do zrywu doszło w momencie, gdy przebieg granic nie był jeszcze przesądzony. W krótkim czasie armia powstańcza zgromadziła aż 100 000 ochotników. Cieszyli się oni widocznym poparciem okolicznej ludności. W pewnej chwili wydawało się jednak, że cały ten...

„Wiedziałem, że jedziemy po bandzie”. Członek Państwowej Komisji Wyborczej opowiada jak naprawdę wyglądały wybory w 1989 roku
Czy w jednopartyjnym kraju można zorganizować wolne wybory? Jak nie dopuścić do fałszerstwa i co zrobić, kiedy pójdzie… zbyt dobrze? O tym, co 4 czerwca działo się w solidarnościowym sztabie opowiada Andrzej Zoll.

Jak Polska podziemna wymierzała sprawiedliwość?
Funkcjonowanie polskiego wymiaru sprawiedliwości pod niemiecką okupacją było wyjątkiem na skalę europejską. Polskie sądy ścigały i skazywały kolaborantów, zdrajców i „wyłapywaczy Żydów”. Jak było to możliwe i jak wykonywano wyroki?

O co naprawdę chodzi Izraelowi? W obecnej aferze olbrzymią rolę odgrywają wewnętrzne gry polityczne w Jerozolimie
„Gorąca debata, wywołana nowelizacją ustawy o IPN, zbytnio skoncentrowała się na samej Polsce. Tak jakby sytuacja w Izraelu nie miała tu żadnego znaczenia, a przecież ma, i to bardzo duże”. O tym pisze dla nas prof. Łukasz Tomasz...

Czym były milicyjne „ścieżki zdrowia”? Przypominamy relację z pierwszej ręki
Ohydne bestialstwo milicjantów przeszło do historii. A ścieżka zdrowia stała się jednym z niechlubnych symboli zajść grudniowych 1970 roku.

Czy powinniśmy się obawiać kryzysu w relacjach z Izraelem? „Spokój nie jest cnotą” – komentuje prof. Łukasz T. Sroka
Czytam ze zdziwieniem wypowiedzi w rodzaju: „w ostatnich latach na linii Polska-Izrael panował spokój, teraz rząd PiS wszystko zepsuł”. Otóż takie słowa mógł sformułować tylko ktoś, kto nie zna realiów funkcjonowania polityki i dyplomacji międzynarodowej.

„Nie pozwolimy kolaborantom chować się za nazistami”. Izrael szykuje własną ustawę o holokauście?
Kryzys polsko-izraelski spowodowany przegłosowaniem nowelizacji do ustawy o IPN, przewidującej między innymi karę więzienia lub grzywny za przypisywanie narodowi polskiemu zbrodni III Rzeszy nadal eskaluje. Teraz Izrael szykuje kontrustawę z karą więzienia za negowanie roli Polaków w holokauście.

„Grypy nawet w najcięższych przypadkach nie leczy się gruźlicą”. Ogółem słuszne, ale co miał na myśli Władysław Gomułka?
Gomułka był już oskarżany o odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne i wydawało się, że można z nim wiązać nadzieję na zmianę systemu władzy w Polsce. On sam wykorzystywał każdą okazję, by dać do zrozumienia, że nie zamierza podważać istniejącego stanu rzeczy....

Czy wszystkiemu winny jest PiS? Aferę wokół ustawy o IPN komentuje dla nas wybitny znawca dziejów Izraela i stosunków polsko-żydowskich
Za naganną uważam próbę wykorzystania sporu wokół nowelizacji ustawy o IPN do celów bieżącej polityki. Takie próby widzę po stronie opozycji, która próbuje całą winę za zaistniałą sytuację przypisać rządowi PiS - wyjaśnia prof. Łukasz Tomasz Sroka.

Rosyjski historyk przywraca tożsamość ofiarom stalinowskich czystek i znajduje też akta Polki
Późne lata trzydzieste to w Rosji dramatyczny okres. W krwawych czystkach zginęły wówczas tysiące ludzi, którzy po prostu znikali nagle z domów i przestrzeni publicznej. Rosyjski historyk żmudnie wydobywa z mroku niepamięci ich imiona i nazwiska.

Lech Wałęsa otwarcie mieszał swoich współpracowników z błotem. Co mówił w 1995 roku o Kaczyńskich, a co o Olszewskim?
„Jeśli był to plan do wykonania, to został zrealizowany doskonale. Polityków, którym prezydent Wałęsa powierzał rządzenie krajem, rzeczywiście traktował bez śladu przywiązania czy zbędnej czułostkowości” – podkreśla historyczka, Lidia Zyblikiewicz.

Obrona prawdy historycznej czy jej zakłamywanie? Czemu służy znowelizowana ustawa o IPN?
26 stycznia sejm przyjął nowelizację ustawy o IPN, w której znalazła się między innymi kara do trzech lat więzienia lub grzywny za przypisywanie narodowi polskiemu zbrodni Trzeciej Rzeszy. W Izraelu zapanowało wściekłe oburzenie – zdaniem tamtejszych władz Polska...

„Siła spokoju”. Z takim hasłem Tadeusz Mazowiecki nie miał żadnych szans na wygraną
Premier Tadeusz Mazowiecki ostrzegał, że Wałęsa to niebezpieczny demagog. Sam szef „Solidarności” już wygłaszał komentarze godzące w podstawowe zasady demokracji. Ale czy człowiek, któremu dorobiono etykietkę „żółwia” mógł wygrać z robotniczym trybunem?

Bezsilność władzy. Dlaczego jeden z najgłośniejszych procesów politycznych doby PRL zakończył się porażką rządzących?
Publikując Sprawę jedenastu, prof. Andrzej Friszke kontynuuje swą fascynującą podróż przez dzieje opozycji demokratycznej w komunistycznej Polsce za rządów Gomułki, Gierka i Jaruzelskiego. Tym razem odkrywa prawdę o jednym z najgłośniejszych procesów politycznych doby PRL.

„Okrągły stół”. Najważniejsze fakty, daty i nazwiska
Jak doszło do rozmów okrągłego stołu? Kto brał w nich udział? Co postanowiono na przełomie zimy i wiosny 1989 roku?

Była jedną z najpotężniejszych kobiet średniowiecznej Polski. Jej pochodzenie wciąż owiane jest tajemnicą
Spędziła z Bolesławem Chrobrym niemal trzydzieści lat, a niezależne informacje dwóch różnych kronik każą wierzyć, że owinęła sobie słynnego wodza wokół palca. Co jednak możemy powiedzieć o pochodzeniu księżnej Emnildy?

„Nie myślałem, że to jest nagrywane”. Tak się tłumaczył prezydent Wałęsa, po tym jak chamsko zwyzywał swoich niedawnych sojuszników
Co wypada prezydentowi? I czy może mówić cokolwiek, tylko dlatego, że nie wie o włączonym dyktafonie? Do pewnego stopnia Lecha Wałęsę można usprawiedliwić – przekonuje Lidia Zyblikiewicz.

Zakazane książki, prohibity. Komu wolno było za komuny czytać nieprawomyślne publikacje?
Książki, które „nie są przeznaczone do rozpowszechniania ze względu na dobro i interes PRL” mogły być składowane tylko w ściśle wybranych bibliotekach. Mało komu było wolno po nie sięgać. A jeszcze węższej garstce wybrańców – dzielić się zaczerpniętą...

Co po piętnastu latach naprawdę wiemy o aferze Rywina?
Na czyje polecenie działał Lew Rywin? Czy „grupa trzymająca władzę” rzeczywiście istniała? Jeśli tak, kto do niej należał? Wybitny badacz dziejów ostatniego ćwierćwiecza, Antoni Dudek, wyjaśnia, co udało się ustalić w śledztwie dotyczącym pierwszej wielkiej afery korupcyjnej III...

„Zdjęto chłopu kajdany razem z butami”. Ile warte było zniesienie poddaństwa chłopów w Księstwie Warszawskim?
Marcin Badeni, oceniając dekret księcia warszawskiego Fryderyka Augusta, wydany 21 grudnia 1807 roku, powiedział dokładnie: „Chłopom zdjęto z nóg kajdany, ale zarazem ściągnięto buty”.

Czy Ukraina próbuje na siłę wybielać swoją historię? Bestsellerowy i nagradzany „Stalingrad” został zakazany w tym kraju!
Sir Antony Beevor domaga się od Ukrainy przeprosin. Jedna z jego najsłynniejszych książek została w tym kraju zakazana i uznana za oburzającą. Dlaczego? Bo przypomina, że Ukraińcy dokonali masakry 90 żydowskich dzieci.

Każdy może przeczytać królewskie listy. Udostępniono korespondencję Zygmunta III Wazy
Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa udostępniła pokaźny zbiór korespondencji, otrzymywanej przez króla Zygmunta III Wazę. Są w nim listy od kardynałów, zagranicznych władców, a także od samego papieża.

Jak działała cenzura za PRL-u?
Cenzura szybko stała się jednym z fundamentów komunistycznej władzy. Co cenzurowano? Na jakiej podstawie? Ilu cenzorów pracowało na rzecz partii? I dlaczego cenzurze były poddawane nawet… przedstawienia mimiczne?