XIX wiek
Nikiszowiec – tak powstało najsłynniejsze osiedle w Polsce
Kraj nad Wisłą posiada mnóstwo pięknych i unikatowych miejsc, mających zarówno wartość przyrodniczą, jak kulturową i architektoniczną. Kto by przypuszczał, że jedno z najbardziej wyjątkowych miejsc powstało… Jako osiedle robotnicze!
Przywołał ducha Aleksandra III na carskim dworze. Kim był jeden z najsłynniejszych polskich spirytystów?
Jan Guzik w wieku zaledwie piętnastu lat oczarował swymi niezwykłymi umiejętnościami petersburską śmietankę towarzyską, a zaledwie kilka lat później, na prośbę Mikołaja II, zorganizował seans spirytystyczny na carskim dworze i przywołał ducha Aleksandra III.
Maria Charlotta Koburg. Nieszczęśliwe życie cesarzowej Meksyku
Na bramie jej posiadłości w Belgii miała wisieć tabliczka: „Tu mieszka cesarzowa Meksyku, szwagierka cesarzowej Austrii, sojusznika Rzeszy. Niech zachowany będzie jej spokój”. Ten „spokój” był jednak pobożnym życzeniem — Maria Charlotta Koburg nie miała łatwego życia.
Król bez korony – zapomniany ojciec niepodległości
Takim właśnie mianem możemy nazwać jednego z ojców niepodległej Polski, wielkiego patriotę, działacza społecznego, polityka a wreszcie regenta – księcia Zdzisława Lubomirskiego.
Ekspedycja w nieznane – Siuksowie na drodze wyprawy Lewisa i Clarka
Historia USA pisana jest przede wszystkim przez zdobywców. Europejscy kolonizatorzy, którzy przed wiekami zaczęli się pojawiać na egzotycznym lądzie, spotkali się z naturalnym pięknem, ale też realnym niebezpieczeństwem. Przedstawiciele indiańskich plemion, pierwotnych władców amerykańskiego kontynentu, w pewnym sensie...
Dziś mieszkania są tam najdroższe na świecie, kiedyś rządziły w nich brud i wszy. W jakich warunkach żyło się w XIX wieku na Manhattanie?
W latach 80. XIX wieku z powodu fali emigracji liczba mieszkańców Nowego Jorku wzrosła o jedną czwartą, a Dolny Manhattan stał się najgęściej zaludnionym miejscem na świecie. Lokatorzy czynszowych kamienic żyli w fatalnych warunkach. Wszechobecny brud, wszy i...
Jeden, by wszystkimi rządzić – dlaczego Tolkien rozpętał wojnę o pierścień?
Książki Johna R.R. Tolkiena już dawno weszły do klasyki literatury i jednoczą rzesze fanów na całym świecie. Stworzony przez niego i dopracowany w najmniejszych szczegółach świat inspirowany był mitologiami, wierzeniami i baśniami. Dlaczego to właśnie pierścień stał się...
Księstwo Warszawskie – małe państwo wielkich nadziei?
Księstwo Warszawskie istniało niepełne 8 lat. Był to ważny czas dla Polaków, ponieważ twór ten mógł dać podwaliny pod przyszłe Królestwo Polskie. Powołane do życia zostało w 1807 roku w Tylży pod protekcją Napoleona. Nieoficjalnie samodzielność polityczną utraciło,...
Rzeź i ranny koń – czyli jedyna bitwa powstania krakowskiego
Luty i marzec 1846 roku na terenach Galicji był bardzo krwawy. Rozpoczęła się rabacja galicyjska i powstanie w Wolnym Mieście Krakowie pod dowództwem Jana Tyssowskiego. Jak zakończyła się jedyna bitwa powstania krakowskiego?
Marszałek – terrorysta? Ile osób zabił Józef Piłsudski w zamachach, które organizował w młodości?
„Przygodę” z terroryzmem Piłsudski – za sprawą brata – zaczął już jako nastolatek. Zanim Europą wstrząsnęły pierwsze strzały Wielkiej Wojny, zdążył założyć partyjną bojówkę i zorganizować serię zamachów. Ile ludzi miał na sumieniu?
Polak, który zabił cara. Kim był pierwszy polski terrorysta?
Miał 26 lat, gdy oddał życie za sprawę, o której słuszności był święcie przekonany. Na kartach historii zapisał się jako zamachowiec, morderca cara Aleksandra II. Pod wieloma względami różnił się jednak od współczesnych zamachowców samobójców. Kim był Ignacy...
Dzieci do wynajęcia. Za ile dwieście lat temu można było wypożyczyć nieletniego pracownika?
James miał mniej więcej dziesięć lat, gdy rodzice wysłali go do pracy w gospodarstwie napotkanego po drodze nieznajomego. Dzieci takich jak on – pilnujących bydła, zbierających owoce, dojących krowy – były na początku XIX wieku setki tysięcy. Dlaczego...
Szczątki ulubionego generała Napoleona znalezione pod… parkietem do tańca? Niezwykłe odkrycie w Smoleńsku
Pod fundamentami parkietu do tańca w jednym ze smoleńskich parków archeolodzy natrafili na niezwykłe znalezisko – ludzkie szczątki pochodzące z okresu napoleońskiej inwazji na Rosję. Najprawdopodobniej należały do generała Charlesa Etienne Gudina, ulubieńca cesarza Francuzów.
Ten wypadek wstrząsnął Wielką Brytanią. Ile dzieci musiało zginąć, by wreszcie zakazano ich pracy w kopalniach?
W 1838 roku w kopalni koło miejscowości Silkstone doszło do tragedii. Ofiarami okazały się głównie dzieci, chłopcy i dziewczynki w wieku od ośmiu do szesnastu lat. Fakt, że to najmłodsi wykonywali tak niebezpieczny zawód, zszokował brytyjską publiczność. Batalia...
Dzieci rewolucji przemysłowej. Kto naprawdę zbudował współczesny świat?
Siedmiolatek, narażający swoje życie podczas czyszczenia kominów. Ośmiolatka, pracująca jako gospodyni domowa. I sześciolatki w kopalniach. Bez udziału dzieci dziewiętnastowieczna rewolucja przemysłowa mogłaby w ogóle nie dojść do skutku. Dlaczego tak mało się o tym mówi?
Szkoły dla obdartusów. Gdzie trafiały dzieci zbyt zabiedzone, by przyjęły je „normalne” placówki?
W XIX wieku dla wielu najmłodszych edukacja stanowiła niedostępny luksus. Dopiero kiedy w połowie stulecia pojawiły się „szkoły dla obdartusów”, tysiące dzieci zdobyło szanse na to, by nauczyć się pisać i czytać. Na lekcje chodziły po pracy –...
„Druga połowa świata”. Jak ciężko musiały pracować dzieci jeszcze dwieście lat temu?
U progu rewolucji przemysłowej widok siedmiolatka zmierzającego o świcie do pracy w fabryce czy kopalni nie był niczym niezwykłym. Codziennie setki tysięcy maluchów wychodziło z domów i przytułków, by harować przez kilkanaście godzin z narażeniem zdrowia i życia....
Na czym polegało wiktoriańskie wychowanie? Bestialskie kary w dawnych przytułkach
Na początku XIX wieku wierzono w to, że najlepszym przyjacielem wychowawcy jest rózga. Dzieci na każdym kroku spotykały się karami, często wyjątkowo brutalnymi. Tak było w przytułku, do którego trafił mały Charlie. Chłosty wymierzonej swojemu koledze chłopiec nie...
Ten Rosjanin uratował Warszawę. W jaki sposób tego dokonał?
Pod koniec XIX wieku dawna stolica Polski była prowincjonalnym miastem, któremu groziła… epidemia dżumy. W ciągu kilkunastu lat niebezpieczeństwo zażegnano, a Warszawa zaczęła zmieniać się w metropolię. Wszystko za sprawą Sokrata Starynkiewicza, Rosjanina, który zamiast burzyć, wolał budować.
Na ile „liberalny” był faktycznie car Aleksander II Romanow?
Gdy w 1855 roku na tronie zasiadł Aleksander II, Rosja przestała być „żandarmem Europy”. Nowy władca zapoczątkował szereg reform, a chłopi nazywali go oswobodzicielem. Z drugiej strony w historii Polski zapisał się jako despota – i z tego...
Pierwszy dzień w pracy w fabryce bawełny. Wstrząsające wspomnienia kilkulatka
Robert miał siedem lat, gdy zatrudniono go do pracy w fabryce bawełny. Cieszył się, że czeka go nowe życie – wyobrażał sobie, że wszystko będzie lepsze, niż smutna egzystencja w przytułku. Już pierwszy dzień uświadomił mu jednak, jak...
Tego polskiego generała nazywano „zdrajcą” i „saskim przybłędą”. O kogo chodzi i jak odzyskał dobre imię?
Do wojska polskiego przeszedł z armii saskiej, ale na dobre łatka kolaboranta przylgnęła do niego, gdy przystąpił do Targowicy. Dla powstańców ery insurekcji kościuszkowskiej był zdrajcą, godnym kary śmierci. Co sprawiło, że opinia o nim diametralnie się zmieniła?
To miasto znane jest z konfliktów narodowościowych. A przed wojną...
U progu XX wieku „Wiedeń Wschodu” przeżywał okres największego rozkwitu. Miasto intensywnie się rozbudowywało, przyciągało ludzi kultury i sztuki. Jego mieszkańcy tworzyli niezwykle barwną mieszaninę różnych narodowości. W kolejnych dekadach ten stan rzeczy doprowadził do okrutnych zbrodni –...
Jak powinna postępować idealna służąca? Analiza kuriozalnych poradników sprzed stulecia
Dziewczęta, które na przełomie XIX i XX wieku w poszukiwaniu pracy trafiały do miast, bardzo często zatrudniały się jako służące. Tym, które nie potrafiły odnaleźć się w nowej rzeczywistości, z pomocą przychodziły poradniki uczące, jak poprawnie ułożyć sobie...
Bitwa pod Raszynem. To zwycięstwo nad wojskami zaborcy przywróciło Polakom wiarę we własne siły
W 1809 roku książę Poniatowski nie był jeszcze przygotowany do wojny. Wkraczającym na teren Księstwa Warszawskiego Austriakom mógł przeciwstawić niemal dwukrotnie mniejsze siły. Mimo to odniósł nad nimi wspaniałe zwycięstwo, zatrzymując ich marsz na stolicę. Jak mu się...