Bartłomiej Gajek
historyk, archiwista, publicysta. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się historią przestępczości w czasach nowożytnych oraz historią Krakowa. Współpracuje z Newsweek Historia oraz Mówią Wieki.
Autor opublikował łącznie 37 artykułów.
Najpopularniejsze:
- Kobiety w XIX-wiecznych dworkach szlacheckich. Jak wyglądało ich życie?
- Łamanie kołem, szubienica, wbijanie na pal – jak karano w dawnej Polsce?
- Stanisław Konarski i Stanisław Leszczyński. Dwie wizje reformy Rzeczpospolitej
- Zjazd gnieźnieński, czyli spotkanie księcia i cesarza
- Treblinka. Machina masowej zagłady
Najczęściej komentowane:
- Kobiety w XIX-wiecznych dworkach szlacheckich. Jak wyglądało ich życie?
- Jak Wierzynek okradał Kraków?
- Bez samobójstwa?! Czyli kapitulacja Friedricha Paulusa pod Stalingradem
- Horror Polaków czekających na śmierć w Katyniu. Jak Sowieci traktowali polskich wojskowych, których zamierzali zgładzić?
- Niesamowite wyprawy Jamesa Cooka
Najnowsze publikacje:
Nowożytność | 02.06.2021
Sydonia von Borck – czary, klątwa i zniszczony ród Gryfitów
Procesy o czary zbierały krwawe żniwo na przełomie XVI i XVII wieku, choć pierwsze procesy miały miejsce już w końcówce XIV stulecia. Jednym z czynników zapalnych tego bestialstwa była reformacja i jej następstwo – kontrreformacja oraz zmiana poglądu...
Średniowiecze | 15.05.2021
Powrót Quetzalcoatla, czyli krwawy podbój stolicy Azteków
500 lat temu – 26 maja 1521 roku – miała miejsce najważniejsza bitwa w dziejach podboju Meksyku przez Hiszpanów. Armia konkwistadorów starła się w krwawym boju z Aztekami pod Tenochtitlán, stolicą państwa położoną na wyspie jeziora Texcoco.
XIX wiek | 08.04.2021
Jak wyglądała oświata w Cesarstwie Rosyjskim? (część druga)
Bardzo osobliwie przebiegał w Rosji rozwój szkolnictwa wyższego. Rząd martwił się, by w miarę powstawania nowych uniwersytetów nie rodziły się w społeczeństwie nowe idee. Zbyt dużo wykształconych osób mogłoby pokrzyżować władzy plany. Obawiano się przede wszystkim rozmaitych „wolnomyślicieli”...
Nowożytność | 07.04.2021
Jak wyglądała oświata w Cesarstwie Rosyjskim? (część pierwsza)
Reformy zawsze były bardzo ważne we wszystkich liczących się państwach. Nie inaczej było w imperium carów. W XIX wieku przeprowadzano je na wielu płaszczyznach. Już Piotr Wielki zapoczątkował reformy na szeroką skalę, wprowadzając Rosję w krąg kultury europejskiej;...
XIX wiek | 22.03.2021
Wojna z Meksykiem, czyli Stany Zjednoczone kontra Ameryka Łacińska w XIX wieku
W XIX wieku przez Stany Zjednoczone oraz Amerykę Łacińską przetoczył się walec historii. Począwszy od próby wyzwolenia spod kolonialnego uciemiężenia przez narody Ameryki Południowej, przez krwawą wojnę domową w USA, walki o Kubę, po prohibicję, zmiany gospodarcze, administracyjne...
Dwudziestolecie międzywojenne | 19.02.2021
Polska bankowość, czyli działalność Pocztowej Kasy Oszczędności po 1918 roku
Jak wyglądała polska bankowość po 1918 roku? Czy po odzyskaniu niepodległości poradziliśmy sobie z jej utworzeniem na naszych ziemiach? Warto przyjrzeć się historii Pocztowej Kasy Oszczędności – organizacji, która miała duży wpływ na dzieje naszego kraju.
artykuł | 19.11.2020
Twierdza Kraków uratowana! Walki na Wzgórzu Kaim i obrona miasta
Informacja o wybuchu Wielkiej Wojny dotarła do Krakowa 28 lipca 1914 roku. Kilka dni wcześniej ogłoszono mobilizację. Do miasta zaczęli zjeżdżać rekruci – było ich tak wielu, że zabrakło miejsc w koszarach. Atmosfera nie była jednak napięta, wszak...
Nowożytność | 29.10.2020
Krakowski południk zerowy, czyli małopolskie Greenwich
W dawnych wiekach większość ludzi była na bakier z geografią. Starano się jednak opisywać odległe miejsca, odmalowując słowami wygląd okolicy lub skupiając się na charakterystycznych punktach. Znalazło się też paru takich, którzy podjęli się określenia współrzędnych geograficznych. Jeden...
Średniowiecze | 27.07.2020
Łamanie kołem, szubienica, wbijanie na pal – jak karano w dawnej Polsce?
Konsekwencją popełnienia przestępstwa jest poniesienie kary. Przynajmniej według spisanych praw. Na przestrzeni wieków powstawały różne zbiory m. in.: kodeks Hammurabiego, rzymski kodeks cesarza Justyniana Wielkiego, statuty Kazimierza Wielkiego, Constitutio Criminalis Carolina etc. Wszystkie opisywały przestępstwa oraz konsekwencje czekające...
XIX wiek | 24.05.2020
Kobiety w XIX-wiecznych dworkach szlacheckich. Jak wyglądało ich życie?
Dawniej mówiło się, że mąż jest głową rodziny, a żona szyją, która nią kręci. Kiedyś podział ten był dość oczywisty; mężczyzna zarabiał, a kobieta zarządzała pieniędzmi i domem. Jak wyglądało życie XIX – wiecznych kobiet w dworkach szlacheckich?
Nowożytność | 04.05.2020
Kazimierz Pułaski. Bohater(ka?) dwóch narodów
Konfederata barski, niedoszły królobójca, emigrant, jeden z najzdolniejszych dowódców wojskowych. Kazimierz Pułaski herbu Ślepowron. Jak wyglądało dość burzliwe życie bohatera dwóch narodów?
Starożytność | 17.04.2020
Mordercze i płochliwe słonie bojowe. Jak wykorzystywano te zwierzęta na polach bitew?
Słonie imponują swą siłą i wielkością, nie dziwi więc fakt wykorzystywania tych zwierząt w celach wojennych. Rozpędzony słoń mógł skutecznie zniszczyć szyk wroga; jego szarża była zabójcza. Słonie jednak to zwierzęta płochliwe…
Średniowiecze | 27.03.2020
Najdziwniejsze zbroje w historii
Ochrona ciała jest naturalnym zjawiskiem. Instynktownie bronimy się przed uszkodzeniem organizmu; za pomocą odruchów bezwarunkowych albo specjalnie przygotowanych części garderoby. Różne dyscypliny sportu współcześnie chętnie wykorzystują wszelkiej maści ochraniacze. Wiadomo – zdrowie jest najważniejsze. Taka myśl przyświecała również...
Średniowiecze | 24.03.2020
Tajemnice krakowskich kopców – Krakusa i Wandy
Współcześnie Kraków posiada cztery kopce: Krakusa, Wandy, Kościuszki i Piłsudskiego (dwa ostatnie zostały usypane na podobieństwo starszych, już istniejących obiektów). Wiemy, że tuż po II wojnie światowej na terenie miasta istniał jeszcze jeden kopiec – Esterki, znajdujący się...
Średniowiecze | 06.03.2020
Zjazd gnieźnieński, czyli spotkanie księcia i cesarza
Wizyta cesarza Ottona III w Gnieźnie była wielkim wydarzeniem; ówcześni i późniejsi kronikarze z chęcią opisywali pobyt zacnego gościa na naszych terenach. W końcu nie zawsze ma się możliwość pochwalenia potęgą przed cesarzem, Bolesław Chrobry dostąpił tego zaszczytu...
XIX wiek | 27.02.2020
Jak Abraham Lincoln doprowadził do zniesienia niewolnictwa?
Abraham Lincoln został szesnastym prezydentem Stanów Zjednoczonych w roku 1861. Jego rządy trwały ponad cztery lata. Czas ten był wypełniony pracą, problemami, wojną i próbą wprowadzenia państwa na nową drogę – zniesienia niewolnictwa. Jak wyglądało życie Abrahama Lincolna?
Średniowiecze | 22.02.2020
Esterka. Biblijna postać czy królewska nałożnica?
Król Kazimierz III Wielki umierał w poczuciu ogromnej troski o dalsze losy polityczne swego królestwa. Brak legalnego potomka płci męskiej ówcześni odbierali jako karę Bożą za prowadzenie przez króla niemoralnego życia. Wśród kochanek władcy znalazła się tajemnicza Żydówka.
Średniowiecze | 18.02.2020
Zaginiony Oriflamme. Kilka faktów o bitwie pod Azincourt
W październiku 1415 roku, na grząskim gruncie pełnym błota, walczyły ze sobą dwie armie – francuska i angielska. Walka toczyła się nieopodal wioski Azincourt w północnej Francji. Jak przebiegała bitwa?
Nowożytność | 15.02.2020
Bestia z Gévaudan
Opowieści o Yeti, czy o Wielkiej Stopie są nam doskonale znane. Na przestrzeni lat stawały się kanwą wielu legend; później także elementem popkultury. Równie tajemnicza postać pojawiła się w południowej Francji w XVIII wieku. Co to mogło być?
Średniowiecze | 07.02.2020
Jak Wierzynek okradał Kraków?
Zapewne każdy z czytelników kojarzy tę znakomitą krakowską restaurację znajdującą się u wylotu ulicy Grodzkiej, nieopodal romańskiego kościółka św. Wojciecha na placu miejskiego rynku. Restauracja ta nosi nazwisko jednej z bardziej szanowanych familii krakowskich doby średniowiecza.
Druga wojna światowa | 03.02.2020
Bez samobójstwa?! Czyli kapitulacja Friedricha Paulusa pod Stalingradem
77 lat temu, 31 stycznia 1943 roku, pod Stalingradem skapitulował Friedrich Paulus. Był dowódcą 6. Armii Niemieckiej walczącej o to miasto. Poddał się dowódcy 64. Armii Radzieckiej – generałowi Michaiłowi Szumiłowowi.
Nowożytność | 31.01.2020
François Ravaillac. Zabójca Henryka IV Burbona
Znienawidzenie władców doprowadzało często do prób pozbawienia ich życia. Atakujący pałali żądzą mordu, obmyślając przeprowadzenie zamachu drobiazgowo, ale też pod wpływem emocji. Jak wyglądało morderstwo króla Francji i Nawarry Henryka IV Burbona?
Nowożytność | 20.01.2020
Morderca, który dla książek zrobił wszystko – Johann Georg Tinius
Motywy morderstw bywają różne; pieniądze, zazdrość, nienawiść etc. Historia bohatera tekstu ukazuje nam motyw zabójstwa raczej rzadziej spotykany, wręcz znikomy. Czy można zamordować dla… książek? Ależ oczywiście!
Nowożytność | 15.01.2020
Robin Hood wśród kangurów – Ned Kelly
Ned Kelly (wł. Edward Kelly) był australijskim przestępcą, przez jednych uznawanym za ofiarę panującego systemu, przez innych z kolei za zwykłego bandziora. Kim był i jak zrodziła się jego legenda?
Średniowiecze | 31.12.2019
Sylwester – papież walczący ze smokiem
I to nie jeden! Sylwester I oraz Sylwester II według popularnej dawniej historii walczyli ze smokiem. Pierwszy z nich uwięził bestię w lochach papieskiej siedziby, drugi z kolei ją zgładził. Śmierć smoka miała miejsce 31 grudnia. Czy aktualnie...