Historia wojskowości i wojen
Bez samobójstwa?! Czyli kapitulacja Friedricha Paulusa pod Stalingradem
77 lat temu, 31 stycznia 1943 roku, pod Stalingradem skapitulował Friedrich Paulus. Był dowódcą 6. Armii Niemieckiej walczącej o to miasto. Poddał się dowódcy 64. Armii Radzieckiej – generałowi Michaiłowi Szumiłowowi.
Od Crecy do Azincourt. Gdy nauka idzie w las
Niedawna premiera filmu „Król” od Netfliksa przypomniała nam postać Henryka V oraz słynnej bitwy pomiędzy armiami Francji i Anglii. Aby jednak zrozumieć co naprawdę wydarzyło się pod Azincourt 25 października 1415 roku warto przyjrzeć się także pierwszej, wielkiej...
Gdyby nie on, 36 lat temu wybuchłaby III wojna światowa. Jak jeden człowiek ocalił ludzkość przed konfliktem nuklearnym?
Podczas zimnej wojny zdarzyło się wiele sytuacji, kiedy ludzkość stawała na krawędzi ostatecznego konfliktu. Ale ten jeden raz do wystrzelenia głowic atomowych było naprawdę blisko. Brakowało już tylko decyzji człowieka stojącego na warcie. To jemu zawdzięczamy fakt, że...
„Blondas” w kajaku i fajerwerki w Bordeaux, czyli krótki poradnik jak rozwścieczyć Hitlera
Nazywali go „Blondasem”, chociaż był całkowicie łysy, a swój przydomek zawdzięczał jedynie cienkiemu, złocistemu wąsikowi. Jego akcje sabotażowe w „łupinach orzechów” zadały niemieckiej flocie handlowej dotkliwy cios.
Rzeź i ranny koń – czyli jedyna bitwa powstania krakowskiego
Luty i marzec 1846 roku na terenach Galicji był bardzo krwawy. Rozpoczęła się rabacja galicyjska i powstanie w Wolnym Mieście Krakowie pod dowództwem Jana Tyssowskiego. Jak zakończyła się jedyna bitwa powstania krakowskiego?
Kim był Polak, który pomógł Amerykanom zbudować bombę atomową?
Wśród naukowców pracujących nad bombą atomową znajdował się również… nasz rodak. Stanisław Ulam, bo o nim mowa, był jednym z najwybitniejszych umysłów lwowskiej szkoły matematycznej. Jak to się stało, że trafił do projektu Manhattan i pomógł Amerykanom zbudować...
Jak Niemcy dowiedzieli się o tajnej broni Powstania Warszawskiego – kanałach?
Hitlerowcy panicznie bali się kanałów. Od momentu, kiedy we wrześniu zorientowali się, do czego służą one powstańcom, robili wszystko, by odciąć Polakom drogę do tuneli – poza schodzeniem pod ziemię. Skąd czerpali informacje? I ile faktycznie wiedzieli?
Narodziny bomby atomowej. Jak wyglądał pierwszy udany test broni nuklearnej w dziejach?
16 lipca 1945 roku zmienił losy świata. Po latach starań Amerykanie w końcu dopięli swego. Gdy pustynię nieopodal Alamogordo w stanie Nowy Meksyk rozświetlił atomowy błysk, naukowcy zaangażowani w projekt Manhattan wstrzymali oddech. Oto udało im się stworzyć...
Jak naprawdę przebiegła misja Skrzetuskiego pod Zbarażem?
Jego bohaterski wyczyn unieśmiertelnił na kartach „Ogniem i mieczem” Henryk Sienkiewicz. Mikołaj Skrzetuski, pierwowzór powieściowego Jana, wymknął się z oblężonego miasta, by skontaktować się z królem Janem Kazimierzem. Jak naprawdę wyglądały te wydarzenia i czy misja zakończyła się...
Czy ataki na Hiroszimę i Nagasaki były konieczne? Historycy do dziś się o to spierają
Po bombardowaniach Hiroszimy i Nagasaki Japończycy w końcu skapitulowali. Jednak czy faktycznie to zrzucone przez Amerykanów bomby atomowe skłoniły ich do poddania się? A może wojna i tak dobiegała już końca? Badacze nawet obecnie nie są w tej...
Szczątki ulubionego generała Napoleona znalezione pod… parkietem do tańca? Niezwykłe odkrycie w Smoleńsku
Pod fundamentami parkietu do tańca w jednym ze smoleńskich parków archeolodzy natrafili na niezwykłe znalezisko – ludzkie szczątki pochodzące z okresu napoleońskiej inwazji na Rosję. Najprawdopodobniej należały do generała Charlesa Etienne Gudina, ulubieńca cesarza Francuzów.
Naukowcy, politycy czy wojskowi? Kto otworzył atomową puszkę Pandory i rozpętał zimną wojnę?
Zimna wojna trwała niemal pół wieku – i na zawsze zmieniła globalny układ sił. Jak świat wplątał się w tak długotrwałe tarapaty? Kto powinien za to odpowiedzieć? Naukowcy, żołnierze i funkcjonariusze, politycy? Czy w ogóle da się wskazać...
Ilu cywilów zginęło w czasie II wojny światowej?
Bombardowania. Pacyfikacje. Masowe egzekucje. W czasie II wojny światowej cywile mieli tyle samo powodów, by bać się śmierci, co wysyłani na front żołnierze. Czy możemy choćby oszacować, ile osób straciło życie między 1939 a 1945 rokiem?
„Nie wszyscy wierzą, że Holokaust naprawdę się wydarzył” – dyrektor szkoły usunięty ze stanowiska za kontrowersyjne wypowiedzi
„Nie mogę stwierdzić, że Holokaust był prawdziwym, historycznym wydarzeniem; nie mam do tego kompetencji jako pracownik systemu szkolnictwa” – oznajmił dyrektor jednej z amerykańskich szkół średnich. Tłumaczył, że w ten sposób zachowuje „polityczną neutralność” względem niemieckiego ludobójstwa. Za...
Gdyby nie ojciec, polski królewicz mógł zostać carem. Dlaczego do tego nie doszło?
Gdy król Zygmunt III oblegał Smoleńsk, hetman Żółkiewski odniósł błyskotliwe zwycięstwo nad siłami moskiewskimi. Wkrótce znalazł się na Kremlu i wynegocjował umowę, na mocy której królewicz Władysław został wybrany na carski tron. Polski monarcha nie był jednak zadowolony...
„Mój Boże, cóżeśmy uczynili”. Ile osób zginęło w atakach na Hiroszimę i Nagasaki?
„Jedni mieli spalone brwi, z ich twarzy i rąk zwisała skóra. Inni z bólu unosili ramiona (…). Jeszcze inni szli i wymiotowali” – opisywał w 1946 roku ofiary ataków nuklearnych na Japonię amerykański dziennikarz John Hersey. Zabitych i...
Ponad czterysta lat temu dwunastu Polaków zajęło Sztokholm. Jak im się to udało?
Samuel Łaski był typem człowieka do zadań specjalnych. Zygmunt III Waza nieraz wysyłał go do Szwecji, której koronę usilnie chciał odzyskać. Poseł uczestniczył także w wyprawie z 1598 roku – i na czele jedenastu ludzi zdobył samą stolicę....
O włos od katastrofy. Jak niewiele brakowało, by naszą cywilizację zmiotła z powierzchni ziemi wojna nuklearna?
Po Hiroszimie i Nagasaki ludzkość wkroczyła w nowy wiek. Broń jądrowa stała się motywem przewodnim kolejnych dekad, a wizja wojny ostatecznej spędzała sen z powiek dorosłym i dzieciom. Właśnie te dziwne, straszne czasy atomowego terroru opisuje Rodric Braithwaite...
Do pogromu kieleckiego pośrednio przyczynili się Niemcy? „Trzeba pokazać ich wpływ na to, co się działo” – mówi wiceprezes IPN
Historycy do dziś spierają się o to, czy kielecka zbrodnia na Żydach 4 lipca 1946 roku, miała charakter spontaniczny, czy raczej była wynikiem zaplanowanej prowokacji. Zdaniem wiceprezesa IPN przy analizowaniu tego i innych incydentów w relacjach polsko-żydowskich należy...
Metoda „na rozmówcę”. Jak akowcy inwigilowali funkcjonariuszy gestapo?
Ta strategia była ryzykowna, ale i niezwykle skuteczna. Dzięki niej udało się zdobyć wiele cennych informacji i uratować dziesiątki osób przed strasznym losem. Na czym polegała metoda „na rozmówcę” i kogo udało się dzięki niej rozpracować?
Jak w II RP traktowano tych, którzy odmawiali służby wojskowej?
Obdżektorzy nie są wynalazkiem współczesnym. Sto lat temu obywatele również odmawiali służby wojskowej z powodów religijnych. Nie zawsze jednak spotykali się ze zrozumieniem ze strony urzędników państwowych. A jak było w II Rzeczpospolitej?
Reforma armii według Sobieskiego. Jak zmieniło się polskie wojsko za jego czasów?
Przestarzałe uzbrojenie i struktury oraz konieczność zwoływania pospolitego ruszenia za każdym razem, gdy wróg pojawił się na horyzoncie. W połowie XVII wieku polska armia prezentowała się nie najlepiej. Gdyby nie reformy, które przeforsował Sobieski, prawdopodobnie nie dalibyśmy rady...
Jak powstańcy przemieszczali się w labiryncie warszawskich kanałów?
Brud, ciemność, smród, a na dodatek brak wyraźnych punktów orientacyjnych. Bez doświadczonego przewodnika łatwo było zgubić się w podziemnym labiryncie. Perspektywa pobłądzenia w kanałach była dla powstańców równie przerażająca, co spotkanie oko w oko z Niemcami. Jak radzili...
Krzyżowcy z ostatniej krucjaty zginęli, bo bali się spróbować egzotycznego jedzenia? Kontrowersyjna diagnoza francuskich badaczy
Krucjata do Tunisu w 1270 roku zakończyła się spektakularną klęską. Rycerze nie zdążyli nawet wykazać się w boju, bo zdziesiątkowała ich epidemia. Długo uważano, że winną śmierci krzyżowców była dżuma, jednak najnowsze analizy wskazują, iż sami ściągnęli na...
Po 1 września ta polska armia przez kilka dni stała bezczynnie. Dlaczego nie pozwolono jej ruszyć do walki?
Niemieckie uderzenie na Polskę nadeszło z dwóch kierunków – z południa i z północy. Broniąca ziem zachodnich armia „Poznań” znalazła się w operacyjnej pustce. Jej dowódca nieraz prosił o pozwolenie na zbrojne wsparcie wojsk na innych frontach. Czy...