Historia prawa
Jak nie kastetem, to paragrafem. Antysemityzm w przedwojennej Polsce
Po śmierci marszałka Piłsudskiego studenci, prawnicy, lekarze, nauczyciele, architekci, a nawet piłkarze zaczęli wykluczać osoby pochodzenia żydowskiego ze swoich organizacji, stowarzyszeń, izb branżowych, a na uczelniach tworzyć getta ławkowe. Paragrafy aryjskie znalazły się w prawie państwowym i statutach...
Elizabeth Freeman – wygrać wolność
„Za każdym razem, gdy byłam niewolnicą, gdyby mi zaoferowano minutę wolności i powiedziano mi, że muszę umrzeć pod koniec tej minuty, wzięłabym ją – tylko po to, by przez minutę stać na Bożej ziemi jako wolna kobieta” –...
Ostatni pojedynek, czyli gwałt, zemsta i śmierć w średniowiecznej Francji
Jean de Carrouges i Jacques Le Gris to dwaj średniowieczni rycerze, którzy pod koniec XIV wieku stoczyli ostatni w historii Francji pojedynek sądowy. Le Gris miał zgwałcić młodą żonę Carrouges’a, lecz jako protegowany swojego feudalnego pana mógł uniknąć...
Nędza i niewola czy skok cywilizacyjny? Co TAK NAPRAWDĘ przyniosły Polakom zabory?
W aktualnie obowiązującej wykładni historii okres zaborów to niewola, czas stracony, którego skutki odczuwamy do dziś. Czy tak było rzeczywiście? Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa, ale chyba warto spróbować jej poszukać.
Więzienie za żartowanie z władzy? Tak sto lat temu wyglądała wolność słowa i dobra zmiana w Polsce!
Za opowiedzenie dowcipu o wodzu albo skomentowanie niekorzystnej sytuacji politycznej lub stanu armii można było trafić za kratki nawet na pięć lat. Nie działo się to w Korei Północnej czy ZSRR, a w Polsce pod rządami sanacji.
Trzy piąte człowieka. Jak czarnoskóry Amerykanin mógł stać się… biały?
Na mocy kompromisu przyjętego podczas Konwencji Konstytucyjnej w Stanach Zjednoczonych, niektóre czarnoskóre osoby mogły w świetle prawa stać się białe. Dotyczyło to również… dzieci trzeciego prezydenta USA, Thomasa Jeffersona!
Traktat PRL–RFN. Jak w 1970 roku usiłowano „znormalizować” stosunki polsko-niemieckie?
To był chyba najszczęśliwszy dzień Władysława Gomułki jako przywódcy Polski – 50 lat temu, 7 grudnia 1970 roku, zawarto polsko-niemiecki układ graniczny. Nawet przeciwnicy systemu uważali, że to ważny dokument. Radość Gomułki nie trwała jednak długo. Wkrótce zmiotły...
Od wiecu do sejmu. Jak narodziła się w Polsce monarchia parlamentarna?
30 maja 1505 roku sejm radomski uchwalił konstytucję nihil novi, wprowadzającą zasadę, że bez zgody szlachty nie można ustanowić żadnego nowego prawa. Zdaniem prof. Wacława Uruszczaka to właśnie tego dnia ustrój Królestwa Polskiego zaczął się zmieniać z oligarchii...
Nosili szaty nieboszczyków i żyli poza marginesem społeczeństwa. Tragedia „niedotykalnych” w starożytnych Indiach
Do dziś sytuacja ludzi, którzy sami siebie nazywają Dalitami, jest ekstremalnie trudna. Starał się to zmienić m.in. Bhimrao Ramji Ambedkar, a konstytucja Indii z roku 1950 miała położyć kres ich dyskryminacji. Jednak z oczywistych względów nie zdołano całkowicie...
Sprawa Tarwida – najgłośniejszy proces poszlakowy PRL. Czy biolog zabił żonę?
21 stycznia 1955 roku wieczorem biolog Kazimierz Tarwid wrócił do domu. Po wejściu do mieszkania, wezwał pogotowie. Jego młodziutka żonka leżała na kanapie nie dając śladu życia. Obok – na szafce nocnej – stał słoik z cyjankiem. Lekarz...
Łamanie kołem, szubienica, wbijanie na pal – jak karano w dawnej Polsce?
Konsekwencją popełnienia przestępstwa jest poniesienie kary. Przynajmniej według spisanych praw. Na przestrzeni wieków powstawały różne zbiory m. in.: kodeks Hammurabiego, rzymski kodeks cesarza Justyniana Wielkiego, statuty Kazimierza Wielkiego, Constitutio Criminalis Carolina etc. Wszystkie opisywały przestępstwa oraz konsekwencje czekające...
Maciora z Falaise i procesy zwierząt
Na początku stycznia 1386 roku w Falaise w Normandii miał miejsce dość typowy proces oraz egzekucja. Oskarżona o zabójstwo dziecka została, w wyniku śledztwa i procesu, skazana na śmierć, a następnie publicznie stracona przez okaleczenie, powieszenie, wleczenie po...
Jak Abraham Lincoln doprowadził do zniesienia niewolnictwa?
Abraham Lincoln został szesnastym prezydentem Stanów Zjednoczonych w roku 1861. Jego rządy trwały ponad cztery lata. Czas ten był wypełniony pracą, problemami, wojną i próbą wprowadzenia państwa na nową drogę – zniesienia niewolnictwa. Jak wyglądało życie Abrahama Lincolna?
Rzeczpospolita szlachecka – kraj zamachowców i morderców? Po co w XVII wieku wprowadzono prawo antyczekanowe?
Próba zamachu na Zygmunta III Wazę 15 listopada 1620 roku wstrząsnęła polskim społeczeństwem. Nagle palącą kwestią stało się zapewnienie królowi bezpieczeństwa – a przy okazji powstrzymanie zalewającej kraj fali zbrodni. Jak zamierzano tego dokonać?
Najsłynniejszy kryptolog świata, za życia prześladowany za orientację seksualną, zostanie uhonorowany na banknocie
Alan Turing przeszedł do historii jako prekursor komputerów i człowiek, dzięki któremu rozszyfrowano Enigmę. Jak poinformował w poniedziałek Bank Anglii ten genialny kryptolog i matematyk w 2021 roku zostanie „twarzą” banknotu 50-funtowego. To ukłon w stronę badacza, który...
Jak Piekarski na mękach – tak karano skrytobójców w XVII-wiecznej Polsce
15 listopada 1620 roku sandomierski szlachcic, Michał Piekarski, porwał się z czekanem na króla Zygmunta III Wazę. Próba zamachu się nie powiodła, a niedoszły zabójca został schwytany. Gdyby wiedział, jaka kara go czeka, być może dwa razy zastanowiłby...
Wielka porażka Mossadu. Dlaczego izraelskim agentom nie udało się schwytać Josefa Mengelego?
W latach 60. agenci Mossadu odnaleźli w Ameryce Południowej jednego z najgorszych hitlerowskich zbrodniarzy: Josefa Mengele, Anioła Śmierci z Auschwitz. Pozostało tylko opracować plan jego porwania i wywiezienia do Izraela. Niestety, szefostwo agencji podjęło zupełnie inną decyzję…
Jak przesłuchiwano templariuszy i do czego się przyznali?
Wyrok na zakon templariuszy zapadł chyba na długo przedtem, zanim jeszcze doszło do pierwszych aresztowań. Prowadzący przesłuchania inkwizytorzy nie pragnęli prawdy, a jedynie potwierdzenia z góry znanych przewinień. Jak osiągnęli swój cel? I czy naprawdę każdego udało im...
Harvard do tej pory zarabia na niewolnictwie? Potomkini jednego z niewolników pozywa słynną uczelnię
Jedne z najsłynniejszych amerykańskich zdjęć z czasów niewolnictwa przedstawiają ojca i córkę. Harwardzki biolog chciał na ich przykładzie dowieść teorii głoszącej, że ludzie pochodzą od różnych przodków i mają różne właściwości psychiczne i fizyczne. Potomkini niewolników mówi basta.
Kogo skazywano na konfiskatę majątku za czasów PRL-u? Szczegółowe badania prof. Rzeplińskiej
Konfiskowanie majątku już w XIX stuleciu uznawano za karę wyjątkowo archaiczną. Wróciła ona jednak do łask stulecie później w państwach rządzonych przez dyktatury – w tym także w Polsce Ludowej. Kogo w PRL-u skazywano na konfiskatę mienia?
„Trzeba ludzi zrobić Polakami”. Po co powołano Komisję Edukacji Narodowej?
Nie chodziło tylko o reformę szkolnictwa. W staraniach o utworzenie Komisji Edukacji Narodowej odbijało się – nowatorskie i budzące kontrowersje – przekonanie o tym, że naród to nie tylko stany uprzywilejowane.
Czy „szlachcic na zagrodzie” rzeczywiście był „równy wojewodzie”?
Czy równość całej polskiej szlachty to historyczny fakt czy tylko pusty frazes? Jeśli „szlachcic na zagrodzie” był „równy wojewodzie” to dlaczego mieliśmy w Polsce tylko książąt? Dlaczego to magnateria trzęsła naszą polityką?
Referenda w PRL-u. Jak je organizowano i jak fałszowano?
W 1946 roku referendum obrócono w propagandową hucpę, a wyniki sfałszowano. W roku 1987 już równie łatwo nie było. Komunistyczne władze przejechały się na własnej bucie.
Jak karano za szpiegostwo w przedwojennej Polsce?
Zawód szpieg? To nie tylko fantastyczne przygody rodem z hollywoodzkich filmów. Ta ryzykowna praca wymaga zimnej krwi oraz wyjątkowych umiejętności aktorskich. A co, jeżeli agent zostanie zdekonspirowany? Dziś w Polsce nie ma kary śmierci, ale w II RP...
Jeszcze raz wraca temat reparacji wojennych. Czy Estonia i Łotwa wystawią Rosji słony rachunek?
Znów głośno jest o reparacjach wojennych. Ty razem jednak wcale nie chodzi o uzyskanie ich od Niemiec. Estonia i Łotwa postanowiły wyrównać rachunki ze Związkiem Radzieckim. Czy w związku z tym wystawią Rosji, sukcesorce ZSRR, rachunek opiewający na...