Bitwa pod Wiedniem (12–13 września 1683) – bitwa stoczona pomiędzy sprzymierzonymi siłami polsko-austriacko-niemieckimi oraz armią turecką.

Król Jan III Sobieski, realizując traktat sojuszniczy z cesarzem, 11 sierpnia wyruszył z 27 tys. żołnierzy i 27 działami na odsiecz Wiednia, obleganego przez 100-tysięczną armię turecką pod dowództwem wielkiego wezyra Kara Mustafy. Cała armia odsieczowa, złożona z Austriaków, Szwabów, Bawarów, Sasów i Polaków, liczyła ok. 74 tys. ludzi. Na naradzie wojennej przyjęto plan Sobieskiego, który przewidywał przeprawę przez Dunaj części armii i przejście przez Las Wiedeński pozostałej, a następnie bezpośrednie uderzenie na wojska tureckie stojące pod miastem.

Bitwa pod Wiedniem, 1683.

9 września armia ta ruszyła pod Wiedeń Austriacy szli wzdłuż Dunaju na prawym skrzydle, Polacy zaś maszerowali przez Las Wiedeński. Z dużym trudem udało się przeprowadzić armaty, które po pokonaniu lasu stanęły na wzgórzach wokół miasta. 12 września obie armie stanęły naprzeciw siebie w szyku bojowym. Siły były prawie równe, sprzymierzeni mieli ok. 70 tys. ludzi i 80 dział, Turcy – 80 tys. i ponad 70 dział. Reszta wojsk tureckich, tj. ok. 30 tys. ludzi i ciężkie działa, oblegała nadal Wiedeń. Lewym skrzydłem austriackim wojsk sprzymierzonych dowodził Karol ks. lotaryński, centrum niemieckim Jerzy Fryderyk ks. Waldeck, prawym polskim – król Jan III. Kara Mustafa, sądząc, że główne uderzenie nastąpi wzdłuż Dunaju, tu skupił swoje główne siły.

Pierwsi uderzyli Austriacy, a potem Niemcy. Polacy, którzy mieli trudności z przedarciem się przez las, przybyli na pole bitwy wczesnym popołudniem i stanęli na wzgórzach. Kiedy wojsko Sobieskiego pojawiło się na placu boju, stało się jasne, że główne uderzenie nastąpi z prawego skrzydła. Pierwsza ruszyła do ataku po zboczu piechota, torując drogę jeździe. Kiedy lekka jazda strażnika koronnego Michała Zbrożka dała znać królowi, że teren pozwala na wykonanie zmasowanego ataku jazdy, do szarży ruszyła husaria hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego (ok. 2,5 tys. koni), a za nią cała jazda wojsk sprzymierzonych.

Atak 20 tys. jazdy rozbił całkowicie wojska tureckie. Na placu padło kilka tys. Turków i 2 tys. żołnierzy wojsk chrześcijańskich, w tym kilkuset Polaków. Na drugi dzień zdobyto obóz, w ręce zwycięzców wpadło 117 dział, ok. tysiąca cetnarów prochu, 1,5 tys. cetnarów ołowiu i bogate łupy.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego. Zdanie wprowadzające pochodzi od redakcji.

Dowiedz się więcej o bitwie pod Wiedniem: