Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Bitwa pod Wiedniem (12–13 września 1683)

Bitwa pod Wiedniem (12–13 września 1683) – bitwa stoczona pomiędzy sprzymierzonymi siłami polsko-austriacko-niemieckimi oraz armią turecką.

Król Jan III Sobieski, realizując traktat sojuszniczy z cesarzem, 11 sierpnia wyruszył z 27 tys. żołnierzy i 27 działami na odsiecz Wiednia, obleganego przez 100-tysięczną armię turecką pod dowództwem wielkiego wezyra Kara Mustafy. Cała armia odsieczowa, złożona z Austriaków, Szwabów, Bawarów, Sasów i Polaków, liczyła ok. 74 tys. ludzi. Na naradzie wojennej przyjęto plan Sobieskiego, który przewidywał przeprawę przez Dunaj części armii i przejście przez Las Wiedeński pozostałej, a następnie bezpośrednie uderzenie na wojska tureckie stojące pod miastem.

Bitwa pod Wiedniem, 1683.

Bitwa pod Wiedniem, 1683.

9 września armia ta ruszyła pod Wiedeń Austriacy szli wzdłuż Dunaju na prawym skrzydle, Polacy zaś maszerowali przez Las Wiedeński. Z dużym trudem udało się przeprowadzić armaty, które po pokonaniu lasu stanęły na wzgórzach wokół miasta. 12 września obie armie stanęły naprzeciw siebie w szyku bojowym. Siły były prawie równe, sprzymierzeni mieli ok. 70 tys. ludzi i 80 dział, Turcy – 80 tys. i ponad 70 dział. Reszta wojsk tureckich, tj. ok. 30 tys. ludzi i ciężkie działa, oblegała nadal Wiedeń. Lewym skrzydłem austriackim wojsk sprzymierzonych dowodził Karol ks. lotaryński, centrum niemieckim Jerzy Fryderyk ks. Waldeck, prawym polskim – król Jan III. Kara Mustafa, sądząc, że główne uderzenie nastąpi wzdłuż Dunaju, tu skupił swoje główne siły.

Pierwsi uderzyli Austriacy, a potem Niemcy. Polacy, którzy mieli trudności z przedarciem się przez las, przybyli na pole bitwy wczesnym popołudniem i stanęli na wzgórzach. Kiedy wojsko Sobieskiego pojawiło się na placu boju, stało się jasne, że główne uderzenie nastąpi z prawego skrzydła. Pierwsza ruszyła do ataku po zboczu piechota, torując drogę jeździe. Kiedy lekka jazda strażnika koronnego Michała Zbrożka dała znać królowi, że teren pozwala na wykonanie zmasowanego ataku jazdy, do szarży ruszyła husaria hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego (ok. 2,5 tys. koni), a za nią cała jazda wojsk sprzymierzonych.

Atak 20 tys. jazdy rozbił całkowicie wojska tureckie. Na placu padło kilka tys. Turków i 2 tys. żołnierzy wojsk chrześcijańskich, w tym kilkuset Polaków. Na drugi dzień zdobyto obóz, w ręce zwycięzców wpadło 117 dział, ok. tysiąca cetnarów prochu, 1,5 tys. cetnarów ołowiu i bogate łupy.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego. Zdanie wprowadzające pochodzi od redakcji.

Dowiedz się więcej o bitwie pod Wiedniem:

W jakich bitwach husaria odniosła najbardziej spektakularne zwycięstwa? Na ilustracji fragment obrazu "Walka o sztandar turecki".

Nowożytność | 06.02.2019 | Autor:

Największe triumfy husarii. To w tych bitwach najlepsza polska jazda pokazała, na co ją stać

Husarze byli fenomenem na skalę światową. Stoczyli setki bitew i przez dziesiątki lat siali postrach wśród europejskich armii. W okresie największej świetności – na przełomie XVI i XVII wieku – dzięki brawurowym szarżom odnieśli szereg spektakularnych zwycięstw. Które…

Husarz na obrazie Józefa Brandta

Nowożytność | 19.11.2017 | Autor:

Najważniejsze fakty o husarii. Co każdy powinien wiedzieć o słynnej polskiej jeździe?

Czy husaria powstała w Polsce? Czy husarze zawsze zwyciężali? Jak uskrzydleni jeźdźcy radzili sobie w starciu z wojskami kozackimi a jak z Turkami? Jakie bitwy przyniosły husarii największą sławę? I kiedy zdecydowano o rozwiązaniu legendarnej formacji? 

Jan Sobieski po bitwie wiedeńskiej. Obraz Jana Matejki.

Nowożytność | 16.11.2017 | Autor:

Czy Polska była przedmurzem chrześcijaństwa?

Przedmurze na stałe weszło do arsenału polskich mitów narodowych. Czy rzeczywiście Polska nim była? I czy we frazesy o przedmurzu wierzyli papieże oraz królowie, w których obronie ponoć występowaliśmy?

Materiały poświęcone bitwie pod Wiedniem z portalu CiekawostkiHistoryczne.pl:

Próby jakiejkolwiek kontrakcji spahisów spełzły na niczym. To był sądny dzień dla wyznawców Proroka.

artykuł | 02.04.2022 | Autor:

Szarża po wiedeńsku. Dlaczego Kara Mustafa przegrał pod Wiedniem?

Kara Mustafa pod Wiedniem popełnił tragiczny błąd. Zlekceważył przestrogi szpiegów donoszących o odsieczy Sobieskiego. Polski triumf przesądził o losach Europy.

artykuł | 17.02.2022 | Autor:

Bitwa pod Parkanami 1683. Wielki bój Lwa Lechistanu

Mimo klęski, której doświadczyli pod Wiedniem, Turcy potrafili się jeszcze mocno odgryźć. Przekonał się o tym król Jan III, który mało nie przypłacił życiem dramatycznego starcia z młodym i energicznym paszą Kara Mehmedem pod Parkanami.

Walka o sztandar Brandt mini

historia obrazkowa | 17.01.2019 | Autor:

Ciekawostki na temat husarii, o których nie uczyli Cię w szkole

Husaria przez 200 lat broniła Rzeczpospolitej. To jej mordercza skuteczność decydowała o najwspanialszych polskich zwycięstwach. Wrogowie się jej panicznie bali, sojusznicy podziwiali. Wiele razy stawiała czoła nawet kilkunastokrotnie liczniejszemu przeciwnikowi. A czy wiedzieliście, że…

Czy husarze używali w walce skrzydeł? A może były one tylko dekoracją?

artykuł | 07.01.2019 | Autor:

Po co husarze nosili skrzydła?

Chyba nic nie kojarzy się z husarią bardziej, niż ten niezwykły element wyposażenia. Wśród naukowców budzi on jednak wiele kontrowersji. Czas wreszcie rozstrzygnąć: gdzie i po co legendarni jeźdźcy nosili skrzydła?

Atak Husarii na Janczarow mini

historia obrazkowa | 10.09.2018 | Autorzy:

i

To każdy Polak musi wiedzieć o bitwie pod Wiedniem. Najważniejsze liczby i fakty

Starcie pod Wiedniem w 1683 roku przesądziło o losach całego kontynentu. Armia Imperium Osmańskiego stanęła u bram habsburskiej stolicy i tylko polska odsiecz mogła uratować miasto i imperium. Co koniecznie powinieneś wiedzieć o starciu i udziale w nim Jana Sobieskiego?

Bitwa pod Warną pędzla Stanisława Chlebowskiego.

artykuł | 07.05.2017 | Autor:

Nasi górą. Pięć bitew, w których spuściliśmy łomot Turkom

Polacy z pełną powagą traktowali rolę obrońców przedmurza chrześcijaństwa. Zamiast wspominać Warnę i inne porażki, warto powiedzieć o triumfalnych potyczkach. Bo nasi przodkowie przynajmniej pięciokrotnie pokazali, że „Pohańca” można pobić. I to tak, by mu aż w pięty poszło.

Bitwy za panowania Jana III Sobieskiego: