fot.domena publiczna Lądowanie spadochroniarzy brytyjskich w okolicach Arnhem.

Bitwa pod Arnhem (21–26 września 1944) – bitwa stoczona w trakcie operacji „Market Garden” na terenie Holandii.

17 września rozpoczęła się anglo-amerykańska operacja desantowa (kryptonim „Market Garden”), której celem było uchwycenie przez sprzymierzonych mostów na Mozie, Waalu oraz dolnym Renie, okrążenie wojsk niemieckich, broniących się na terenie Holandii oraz stworzenie bazy wypadowej w głąb Niemiec. Od 21 września w operacji tej brała udział część (1067 żołnierzy) 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej (dowódca – generał brygady Stanisław Sosabowski) podporządkowanej brytyjskiej 1 Dywizji Powietrznodesantowej (dowódca – generał Robert Urquhart), której zadaniem było opanowanie mostów na rzece Lek (dolny Ren) w holenderskiej miejscowości Arnhem.

Oddziały polskie zostały zrzucone na wschód od miejscowości Driel na lewym brzegu Renu. Ich zadaniem było dotarcie z pomocą do broniących się na prawym brzegu rzeki, w rejonie miejscowości Oosterbeek, pozostałych oddziałów 1 Dywizji Powietrznodesantowej, atakowanych przez II Korpus Pancerny SS. Po nieudanej próbie przeprawy przez Ren w nocy z 21 na 22 września w miejscowości Heveadorp Brygada skierowała się ku Driel, zdobyła to miasto i przeszła do obrony. Drugą próbę przeprawy podjęto w nocy z 22 na 23 września. Udało się wówczas przerzucić zaledwie 56 żołnierzy. Bardziej owocna okazała się trzecia operacja, w nocy z 23 na 24 września. Pod silnym ogniem nieprzyjaciela zdołano przetransportować 256 żołnierzy z III batalionu (1/4 stanu Brygady), następnie jednak akcję przerwano ze względu na duże straty własne oraz utratę łodzi desantowych, zniszczonych przez artylerię niemiecką. Dołączone do głównych sił 1 Dywizji Powietrznodesantowej pododdziały polskie uczestniczyły następnie w obronie północno- wschodniej części przyczółka.

W obliczu klęski operacji pod Arnhem resztki III batalionu wycofały się na rozkaz Brytyjczyków na południowy brzeg Renu w nocy z 25 na 26 września. Straty 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej wyniosły ok. 740 żołnierzy (blisko 34% stanu osobowego).

Autor hasła:

Dr hab. Zdzisław Zblewski – historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych. Wykładowca Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalista z zakresu dziejów Polski Ludowej i ruchów opozycyjnych tego okresu. Autor takich prac jak „Między wolną Polską a siedemnastą republiką” czy „Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego. Zdanie wprowadzające pochodzi od redakcji.

Nasze publikacje o bitwie pod Arnhem (1944):