Historia polityczna
Czarna Księga
Sierpień 2002 roku, beskidzki Rožnov pod Radhoštem. W niedużym antykwariacie niedaleko rynku kupuję książkę. Czarno oprawioną, grubą księgę formatu A5. Choć teraz zapłaciłem za nią tylko 35 koron, to był kiedyś czas, gdy była bezcenna i niedostępna. Jednak...
Czy Goździk mógł zmienić powojenne dzieje Polski?
Goździk – kwiat kiedyś w PRL kultowy. Był symbolem. Dostawały go kobiety 8 marca i wybrańcy systemu, po wręczeniu odznaczenia państwowego. W tym kontekście odegrał rzeczywiście swoją rolę w historii. Ale czy mógł ją zmienić? Kwiat – oczywiście...
Sny o potędze – aby Polska rosła w siłę a ludzie żyli dostatniej- czyli o tym, że historia nigdy nikogo niczego nie nauczyła
Była zimna grudniowa noc 1970 roku. Wszyscy mieli w pamięci tragedię sprzed tygodnia, kiedy to po ogłoszeniu drastycznej podwyżki cen żywności zdesperowani stoczniowcy zastrajkowali, upominając się o godne życie. Odpowiedzią były oddziały wojska i milicji pacyfikujące trójmiasto. Protest...
Enigma. Bitwa o tajemnicę
Złamanie przez poznańskich kryptologów szyfrów Enigmy było początkiem wielkiej „bitwy o tajemnicę”, toczonej przez całą wojnę. Łamacze Enigmy robili wszystko, by utrzymać swój sukces w sekrecie. Tymczasem niemiecki wywiad poszukiwał informacji o tym, czym Biuro Szyfrów zajmowało się...
Preludium „Gry o tron” w nadtybrzańskim wydaniu
Cesarz – olbrzym, dwie głowy spadające ze schodów i 50 lat chaosu w państwie – Rzym cesarski w swoim najlepszym wydaniu?
Gwałty i rabunki. Jak Armia Czerwona wyzwalała Wielkopolskę?
Okupacja niemiecka odcisnęła silne piętno w świadomości Polaków. Armia Czerwona nie przyniosła wyzwalanym terenom oddechu. Relację z tych wydarzeń spisano w raporcie z lutego 1945 roku. Co na ten temat do powiedzenia miał kpt. Juliusz Bardach?
Jak silny był antysemityzm Polaków w dwudziestoleciu międzywojennym?
Kiedy ogłoszono, że wybory prezydenckie wygrał Narutowicz, w szeregach prawicy zawrzało. Narodowcy nawoływali do bojkotu polityka, wychwalali faszyzm i ostrzegali przed wydaniem Polski „na żer międzynarodowego, żydowsko-masońskiego mocarstwa anonimowego”. W jakim stopniu byli przy tym antysemitami?
Dwie pieczenie na jednym ogniu. Jak mało brakowało, by w tym zamachu zginął i Chruszczow, i Gomułka?
Gdy na czele PZPR stanął Gomułka, partyjna wierchuszka „bratniego narodu” kręciła nosem. Władze ZSRR bały się reform nowego pierwszego sekretarza. Niesłusznie. Prawdziwe zagrożenie nadeszło z innej strony. Spiskowcy za jednym zamachem postanowili bowiem pozbyć się polskiego i rosyjskiego...
„Polska była historyczną porażką i zawsze nią pozostanie”. Dlaczego po I wojnie Rzeczpospolita odrodziła się bez Gdańska?
Niepodległą Polskę – zgodnie z planami prezydenta Wilsona – zamierzano odtworzyć po I wojnie światowej „z dostępem do morza”. Dla polskich polityków oznaczało to, że Gdańsk musi wejść w skład Rzeczypospolitej. Nie zdołali jednak przekonać do swoich racji...
Czy Polska w 1988 roku mogła pójść w ślady Chin?
Pod koniec lat 80. wielu komunistów wierzyło, że Polacy wcale nie pragną demokracji. Pogląd, że należy zaprowadzić nad Wisłą rządy silnej ręki, a kapitalizm wprowadzać tylnimi drzwiami, zyskiwał zwolenników. Jak realny był chiński scenariusz dla Polski?
Naukowcy, politycy czy wojskowi? Kto otworzył atomową puszkę Pandory i rozpętał zimną wojnę?
Zimna wojna trwała niemal pół wieku – i na zawsze zmieniła globalny układ sił. Jak świat wplątał się w tak długotrwałe tarapaty? Kto powinien za to odpowiedzieć? Naukowcy, żołnierze i funkcjonariusze, politycy? Czy w ogóle da się wskazać...
Wróg publiczny numer 1. Dlaczego pierwszy polski prezydent Gabriel Narutowicz musiał zginąć?
Gabriel Narutowicz był prezydentem zaledwie przez kilka dni. Ten nastawiony ugodowo i niezaangażowany w partyjne przepychanki polityk teoretycznie nikomu nie zawadzał. Mimo to zginął z ręki radykalnego nacjonalisty, malarza Eligiusza Niewiadomskiego. Dlaczego doszło do tej tragedii?
Były funkcjonariusz plutonu specjalnego ZOMO oskarżony o strzelanie do górników z kopalni „Wujek”
W wtorek, 9 lipca, prokuratorzy z katowickiego IPN skierowali do sądu akt oskarżenia w sprawie Romana S., byłego członka ZOMO, który brał udział w pacyfikacji protestujących z kopalni „Wujek” w grudniu 1981 roku. Mężczyzna nie przyznaje się do...
O włos od katastrofy. Jak niewiele brakowało, by naszą cywilizację zmiotła z powierzchni ziemi wojna nuklearna?
Po Hiroszimie i Nagasaki ludzkość wkroczyła w nowy wiek. Broń jądrowa stała się motywem przewodnim kolejnych dekad, a wizja wojny ostatecznej spędzała sen z powiek dorosłym i dzieciom. Właśnie te dziwne, straszne czasy atomowego terroru opisuje Rodric Braithwaite...
Unia lubelska jak Trójmorze? „Chylimy czoła przed naszymi przodkami za powołanie wizjonerskiej Rzeczpospolitej Obojga Narodów”
We wspólnym oświadczeniu, przygotowanym w związku z 450. rocznicą zawarcia unii lubelskiej, Andrzej Duda i prezydent Litwy, Dalia Grybauskaite, porównali XVI-wieczne porozumienie do polityczno-gospodarczej inicjatywy Trójmorza. Podkreślili też gotowość do „chronienia ideałów niepodległości, jedności i solidarności”.
„III Rzeczypospolita w ogóle nie skorzystała z potencjału Solidarności Walczącej” – twierdzi prezes IPN, Jarosław Szarek
Przy okazji obchodów 35. rocznicy powstania Solidarności Walczącej, Oddziału Trójmiasto w Gdyni, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Jarosław Szarek, gorzko podsumował działalność organizacji w III RP. „W ogóle nie skorzystano z waszego potencjału i waszego dorobku” – mówił.
Wrogowie urządzili mu w Gąsawie krwawą łaźnię. Dlaczego Leszek Biały został zamordowany?
Uwikłany w konflikt między Władysławem Laskonogim a jego bratankiem Leszek Biały zapewne nie przypuszczał, jaką cenę przyjdzie mu za to zapłacić. Zabójcy dopadli go podczas zjazdu w Gąsawie w… łaźni. Jego śmierć wstrząsnęła krajem. Ale dlaczego w ogóle...
Co polskie elity w 1917 roku myślały o bolszewikach? Że utrzymają się u władzy najwyżej przez kilka miesięcy – twierdzi badacz z Białegostoku
Upadek słabego rządu Kiereńskiego nie był dla nikogo nad Wisłą szczególnym zaskoczeniem. Jak się okazuje, po jego następcach – bolszewikach – także nie obiecywano sobie zbyt wiele. Co o dojściu Lenina do władzy myśleli polscy politycy i dziennikarze...
Medale dla sprawiedliwych względem Polaków. Prezydent Duda wręczył odznaczenia ludziom, którzy ratowali naszych rodaków przed totalitaryzmem
W środę 19 czerwca po raz pierwszy w historii wręczono medale Virtus et Fraternitas (Cnota i Bohaterstwo) przyznawane za pomoc Polakom, ofiarom zbrodni wojennych i totalitaryzmu w latach 1917–1990. „Traktujemy was jako siostry i braci naszego narodu” –...
Porwania, okaleczenia i tortury. Jak Piastowie pozbywali się konkurencji?
Piastowscy książęta na Śląsku, gdy przychodziło do walki o władzę, nie mieli litości. Nie zważając na łączące ich więzy krwi, brutalnie pozbywali się konkurentów. Henryk Brzuchaty, pan legnicki, przekonał się o tym szczególnie boleśnie…
Dlaczego w 1921 roku Ukraińcy chcieli zamordować Józefa Piłsudskiego?
Po I wojnie światowej większość Polaków kochała Piłsudskiego. Tego samego nie można było powiedzieć o Ukraińcach, którzy za główny cel wyznaczyli sobie… zabicie Marszałka. 25 września 1921 roku przeprowadzili nieudany zamach na Ziuka. Ale za co tak bardzo...
Polsko-czeska gra o tron
23 czerwca 1290 roku Probus zmarł, nie pozostawiając następcy. Koncepcja odbudowy Polski opartej na Śląsku nie doszła do skutku. Okazało się jednak, że Henryk przekazał Małopolskę… swemu konkurentowi Przemysłowi! Zapewne nie przypuszczał, że jego testament sprowokuje krwawą polsko-czeską...
Kto naprawdę obalił komunizm w bloku wschodnim? Znany polski historyk odpowiada
Jedni wierzą w Opatrzność, boską pomoc, i podkreślają wkład Jana Pawła II. Inni mówią, że było to dzieło oddolnej rewolucji, ludzi, którzy zbuntowali się przeciwko znienawidzonemu systemowi. Jeszcze inni stawiają na… radziecką gospodarkę, która przegrała z kapitalizmem. Ale...
„Idziecie, krok po kroku, a tu samochodami świat jedzie!”. Jak Wałęsa pokonał Miodowicza w telewizyjnej debacie?
Tej debaty, niefrasobliwie zaproponowanej przez Miodowicza, bały się obie strony. Rząd niechętnie oddawał mikrofon przywódcy opozycji, a „Solidarność” drżała, czy przewodniczący aby nie „zabłyśnie” ignorancją w sprawach gospodarczych. Najmniej niepokoju odczuwali sami dyskutanci, nieświadomi tego, jak wielkie będą...
Dlaczego Polacy (przynajmniej na początku) kochali Władysława Gomułkę?
Gdy w 1956 roku ogłoszono, że Bieruta na stanowisku pierwszego sekretarza PZPR zastąpi Władysław Gomułka, Polskę opanowała prawdziwa „gomułkomania”. Na wiecach poparcia tłumy skandowały jego imię. Skąd brała się wśród Polaków tak ogromna popularność tego – było nie...