Unia lubelska jak Trójmorze? „Chylimy czoła przed naszymi przodkami za powołanie wizjonerskiej Rzeczpospolitej Obojga Narodów”
fot.Marcello Bacciarelli/domena publiczna Unia lubelska na obrazie Marcello Bacciarellego.
We wspólnym oświadczeniu, przygotowanym w związku z 450. rocznicą zawarcia unii lubelskiej, Andrzej Duda i prezydent Litwy, Dalia Grybauskaite, porównali XVI-wieczne porozumienie do polityczno-gospodarczej inicjatywy Trójmorza. Podkreślili też gotowość do „chronienia ideałów niepodległości, jedności i solidarności”.
W związku z obchodami okrągłej rocznicy podpisania aktu unii lubelskiej, zawartej 1 lipca 1569 roku, na mocy której powołano Rzeczpospolitą Obojga Narodów, prezydenci Polski i Litwy przygotowali list, odczytany podczas poniedziałkowych uroczystości w Lublinie. Jak pisali:
Świętując 450-lecie zawarcia unii lubelskiej, chylimy czoła przed naszymi przodkami za powołanie do życia wizjonerskiej Rzeczpospolitej Obojga Narodów – państwa zbudowanego na zasadach równości i współodpowiedzialności (…).
Podobnie jak wtedy, dziś jesteśmy tak samo gotowi, aby stanąć razem w obliczu wielu wyzwań i chronić ideały niepodległości, jedności i solidarności. (…) Wzajemny szacunek, konsensualne rozwiązania i różnorodność kulturowa, nadal prowadzą nas ku pogłębianiu partnerstwa pomiędzy naszymi narodami.
Przywódcy podkreślali też istotną rolę unii dla powstania idei integracji europejskiej oraz porównali porozumienie z XVI wieku z utworzoną cztery lata temu inicjatywą gospodarczo-polityczną skupiającą 12 państw Unii Europejskiej (w tym Polskę i Litwę), nazywaną Trójmorzem.
Z kolei marszałek Sejmu Marek Kuchciński określił unię „rzadkim przykładem udanego kompromisu pomiędzy różnymi narodami, ziemiami, religiami, kulturami i językami”.
fot.domena publiczna Akt Unii Lubelskiej 1 lipca 1569 roku.
Akt unii polsko-litewskiej, uchwalony 28 czerwca 1569 roku, zaprzysiężono trzy dni później (wówczas też nastąpiła wymiana dokumentów). Na jego mocy w miejsce dwóch poprzednich powstało praktycznie jedno państwo – Rzeczpospolita Obojga Narodów, w którym wspólny był nie tylko monarcha, ale także Sejm, herb, waluta, polityka zagraniczna oraz obronna. Zadecydowano natomiast o zachowaniu odrębnego skarbu, urzędów, wojska i sądownictwa. W tym kształcie kraj przetrwał ponad 200 lat do rozbiorów.
W uchwale podjętej podczas 82. posiedzenia Sejmu zaznaczono, iż „polsko-litewska unia umożliwiła narodziny wyjątkowego systemu państwowości i była jednym z najważniejszych wydarzeń stulecia na kontynencie”.
Nie wszyscy jednak podchodzą do tematu z równym optymizmem. Jeden z litewskich badaczy już jakiś czas temu zupełnie poważnie porównał unię lubelską do paktu Ribbentrop-Mołotow. Nie brakuje też głosów, że akt unii lubelskiej był kolejnym wyrazem tendencji imperialistycznych Rzeczpospolitej, którą sąsiedzi wspominają jako wrogie, zaborcze mocarstwo.
Źródła informacji:
- Prezydenci Polski i Litwy w 450. rocznicę Unii Lubelskiej: dziś tak samo jesteśmy gotowi chronić ideały niepodległości, PAP (dostęp: 2.07.2019).
- Unia lubelska jak inicjatywa Trójmorza. Obchody 450-lecia w Lublinie, Dziennik Wschodni (dostęp: 2.07.2019).
Unia Lubelska i powstanie RON w 1569, były początkiem końca Korony i przygotowała grunt pod rozbiory. W 1569 należało stworzyć RTN z trzecim narodem Ruskim, lub pozostawić dwa niezależne państwa. Próba powołania RTN w 1658, skończyła się fiaskiem, również dzięki temu że bohater narodowy Ukrainy – Chmielnicki, został oddał część Ukrainy władzy Moskiewskiego Cara. Jedyne co zyskała Korona na unii Lubelskiej to granica z Moskwą, bo do 1569 roku nie istniała Polsko-Moskiewska granica. Kolejnym efektem unii Lubelskiej, były wojny które Korona musiala prowadzić z Turcją i Tatarami oraz Moskwą. Od końca XV wieku granice Polski na zachodzie nie zmieniły aż do rozbiorów z tego względu że wszystkie siły Korony były zaangażowane na wschodzie, Polska straciła wielokrotnie szansę odzyskania Śląska i Pomorza.
W artykule jest tylko mowa o prezydentach Polski i Litwy, a gdzie prezydent Białorusi – Łukaszenka ? Prawdziwa historyczna Litwa to Białoruś. Natomiast dzisiejsza Litwa to historyczna Żmudz. Podobnie jest z Grunwaldem, gdzie też Żmudzini przypisali sobie sukces Białorusinów, bo Żmudz w 1410, była podbita i okupowana przez Krzyżaków.