Historia stosunków międzynarodowych i dyplomacji
Pikielhauby w Nowym Jorku. Sny o potędze II Rzeszy
„Jednym słowem, nie chcemy nikogo usuwać w cień, ale my też żądamy naszego miejsca pod słońcem” – dobitnie oświadczył podczas obrad Reichstagu w 1897 roku ówczesny minister spraw zagranicznych II Rzeszy Bernhard von Bülow. W gabinetach i salach...
Od Korsyki do Świętej Heleny. Wszystkie wyspy Napoleona
Gdy jesienią 1815 roku – parę miesięcy po klęsce pod Waterloo – Napoleon Bonaparte spojrzał po raz pierwszy na bazaltowe zbocza Świętej Heleny, wyłaniające się zza horyzontu, bez słowa wrócił do swojej kajuty na brytyjskiej fregacie Northumberland. Przecież...
Szachy. Niezwykła historia „królewskiej gry”
Choć początkowo była to gra iście królewska, to z czasem szachy stały się dostępne dla wszystkich. Za bierki szachowe łapały takie osobistości jak Napoleon Bonaparte czy Józef Piłsudski. W cieniu „zimnej wojny” rozegrał się prawdziwy szachowy bój. Rywalizacja...
W grudniu 1980 roku nad Polską wisiało widmo bratniej „pomocy”. Rosjanie tylko czekali na rozkaz ataku…
40 lat temu świat na chwilę wstrzymał oddech. 8 grudnia 1980 roku radzieckie wojska były gotowe do inwazji na Polskę. Do ataku przyszykowano – wedle CIA – nawet jednostki spadochronowe. A przecież nad Wisłą i tak stacjonowało kilkadziesiąt...
Traktat PRL–RFN. Jak w 1970 roku usiłowano „znormalizować” stosunki polsko-niemieckie?
To był chyba najszczęśliwszy dzień Władysława Gomułki jako przywódcy Polski – 50 lat temu, 7 grudnia 1970 roku, zawarto polsko-niemiecki układ graniczny. Nawet przeciwnicy systemu uważali, że to ważny dokument. Radość Gomułki nie trwała jednak długo. Wkrótce zmiotły...
Polowanie na kapitana Żychonia. Jak Niemcy usiłowali się pozbyć asa polskiego wywiadu?
Uwieść, upić, uprowadzić. A w ostateczności zabić – takie zadanie od Abwehry otrzymała piękna Czesława Bociańska. Jej ofiarą miał być nie byle kto, bo szef bydgoskiej ekspozytury Oddziału II Sztabu Głównego Jan Henryk Żychoń, as polskiego wywiadu.
„Lew morski” Napoleona. 140 lat przed Hitlerem Bonaparte szykował się do inwazji na Anglię
Płonące wraki francuskich okrętów pod Abukirem jednoznacznie potwierdziły zdecydowaną przewagę Royal Navy na morzach świata. Jednak unoszące się nad pobojowiskiem dymy nie przesłoniły generałowi Bonapartemu celu, do którego dążył od dawna – ostatecznego pokonania znienawidzonego Albionu. Trzeba było...
Śmierć dzieci rewolucji. Jak Stalin rozprawił się z polskimi komunistami?
„Nie uważam Czerwonej Armii za nieprzyjaciela. Przeciwnie, witam jak przyjaciela Narodu Polskiego” – stwierdził w Sejmie na kilka dni przed Bitwą Warszawską, polski komunista – Tomasz Dąbal. Przez lata wiernie służył Stalinowi, lecz ostatecznie skończył marnie – jako...
Dlaczego Katalończycy hucznie świętują 11 września?
11 września kojarzy nam się przede wszystkim z tragicznym zamachem terrorystycznym z 2001 roku. To jednak nie jedyna rocznica, jaka przypada w tym terminie. Tego dnia obchodzone jest również Narodowe Święto Katalonii, czyli La Diada. To niezwykle ważna...
Klęskę przekuć w sukces. Powstanie Wielkanocne w Irlandii
Klęskę przekuć w sukces to nie lada wyzwanie. Irlandczykom to się jednak udało. Ich antybrytyjskie powstanie z 1916 roku, mimo że krwawo zdławione, doprowadziło w konsekwencji do utworzenia niepodległego państwa irlandzkiego.
Dzień chwały. 15 września 1940 roku nastąpił przełom w bitwie o Anglię
Winston Churchill w napięciu patrzył na rzędy lampek i olbrzymią mapę w centrum dowodzenia 11. Grupy myśliwskiej. Niemieckie samoloty nadlatywały falami. W pewnym momencie premier Wielkiej Brytanii zapytał: „Jakie mamy rezerwy?”. W odpowiedzi usłyszał: „Żadnych”.
Masowe aresztowania, nadużycia władzy i przemoc. Jak Piłsudski rozprawił się z opozycją?
Niezgodne z prawem, bez nakazu sądowego, dokonane na podstawie lipnych zarzutów – tak wyglądały aresztowania członków opozycji przez sanacyjny rząd jesienią 1930 roku. A wszystko po to, by zapewnić Piłsudskiemu bezwzględną większość w sejmie. Aby ją osiągnąć, nie...
Dumna królowa, która chciała podporządkować sobie Rzym. Kim była „Kleopatra” z Palmyry?
Utrzymywała, że jest spadkobierczynią Kleopatry i rodu Ptolemeuszy. Żyła bardzo krótko – prawdopodobnie zaledwie rok dłużej niż Aleksander Wielki. Mimo to zdążyła odcisnąć równie trwałe piętno na historii Imperium Rzymskiego. Kim była Zenobia z Palmyry?
Czy w latach pięćdziesiątych groziło nam przekreślenie umów w Jałcie i Poczdamie?
Na początku lat pięćdziesiątych mogło się wydawać, że sytuacja w Europie jest już ustalona, a żelazna kurtyna będzie trwałym elementem stosunków międzynarodowych. Czy rzeczywiście tak było?
Na tyłach wroga. Polskie działania na Kaukazie podczas wojny polsko-bolszewickiej
W sierpniu 1920 roku polscy żołnierze szykowali się do decydującej bitwy z bolszewikami, która przeszła do historii jako Bitwa Warszawska, bądź Cud nad Wisłą. Wszyscy mieli świadomość wielkiego znaczenia batalii, od której wyniku nie zależał jedynie los II...
Nie dopuścić do drugiej Jałty – czyli dlaczego Tadeusz Mazowiecki bał się zjednoczenia Niemiec?
„Polacy są mistrzami świata w zyskiwaniu sobie sympatii” – miał powiedzieć kanclerz Helmut Kohl, gdy dowiedział się, że rząd w Warszawie zyskał kolejnego sojusznika w rozgrywce o uznanie polskiej zachodniej granicy przed zjednoczeniem Niemiec. Tym razem Polaków wsparł...
Polak, który wraz z Albertem Einsteinem walczył z bombą atomową
Dziś doskonale wiadomo, że bezustanny wyścig zbrojeń to ślepy zaułek rozwoju technologicznego. Nie zawsze tak jednak było, a w zmianie nastawienia decydujący udział wziął pewien Polak…
Zjazd gnieźnieński, czyli spotkanie księcia i cesarza
Wizyta cesarza Ottona III w Gnieźnie była wielkim wydarzeniem; ówcześni i późniejsi kronikarze z chęcią opisywali pobyt zacnego gościa na naszych terenach. W końcu nie zawsze ma się możliwość pochwalenia potęgą przed cesarzem, Bolesław Chrobry dostąpił tego zaszczytu...
Zaginiony Oriflamme. Kilka faktów o bitwie pod Azincourt
W październiku 1415 roku, na grząskim gruncie pełnym błota, walczyły ze sobą dwie armie – francuska i angielska. Walka toczyła się nieopodal wioski Azincourt w północnej Francji. Jak przebiegała bitwa?
„Przebaczamy i prosimy o przebaczenie” – czyli o tym, czy polskie społeczeństwo zrozumiało gest biskupów o przebaczeniu Niemcom?
Pod koniec Soboru Watykańskiego II biskupi polscy wystosowali do biskupów niemieckich oficjalny list. Okazją stała się zbliżająca się uroczystość milenium chrztu Polski.
Spirytus a sprawa polska – czyli o tym, jakie granice zachodnie marzyły się Polakom po II wojnie światowej, a jak ostatecznie je uzgodniono i wytyczono?
Pozostawienie Prus Wschodnich w granicach państwa niemieckiego po I wojnie światowej stało się jednym z elementów podważających trwałość granic w Europie. Doświadczenia września 1939 r. tylko utwierdzały polskich polityków w przekonaniu, że po wojnie trzeba będzie dokonać istotnych...
Gdyby nie on, 36 lat temu wybuchłaby III wojna światowa. Jak jeden człowiek ocalił ludzkość przed konfliktem nuklearnym?
Podczas zimnej wojny zdarzyło się wiele sytuacji, kiedy ludzkość stawała na krawędzi ostatecznego konfliktu. Ale ten jeden raz do wystrzelenia głowic atomowych było naprawdę blisko. Brakowało już tylko decyzji człowieka stojącego na warcie. To jemu zawdzięczamy fakt, że...
Czarna Księga
Sierpień 2002 roku, beskidzki Rožnov pod Radhoštem. W niedużym antykwariacie niedaleko rynku kupuję książkę. Czarno oprawioną, grubą księgę formatu A5. Choć teraz zapłaciłem za nią tylko 35 koron, to był kiedyś czas, gdy była bezcenna i niedostępna. Jednak...
Święta morderczyni. O Oldze Kijowskiej, która w akcie zemsty nie wahała się przelać krwi tysięcy niewinnych ludzi
Podobno zemsta jest słodka. Można przez to odnieść wrażenie, że najlepiej nadaje się na deser. Trzymając się tej metafory, dla Olgi Kijowskiej zemsta stanowiła posiłek składający się z dwóch przystawek, pierwszego dania i ogromnego dania głównego.
Dwie pieczenie na jednym ogniu. Jak mało brakowało, by w tym zamachu zginął i Chruszczow, i Gomułka?
Gdy na czele PZPR stanął Gomułka, partyjna wierchuszka „bratniego narodu” kręciła nosem. Władze ZSRR bały się reform nowego pierwszego sekretarza. Niesłusznie. Prawdziwe zagrożenie nadeszło z innej strony. Spiskowcy za jednym zamachem postanowili bowiem pozbyć się polskiego i rosyjskiego...