Masakra w Arnsberg. Niemcy ujawnili dowody nieznanej zbrodni na Polakach z czasów II wojny światowej

Pod nadzorem amerykańskich żołnierzy niemieccy cywile z Suttrop wykopują groby dla ofiar marcowej masakry.

fot.United States Holocaust Memorial Museum, courtesy of National Archives and Records Administration, College Park/domena publiczna Pod nadzorem amerykańskich żołnierzy niemieccy cywile z Suttrop wykopują groby dla ofiar marcowej masakry.

Niemieccy archeolodzy w Nadrenii Północnej-Westfalii natrafili na ślady masowego zabójstwa. Znalezione przez nich przedmioty należały do polskich i rosyjskich robotników przymusowych, którzy między 20 a 23 marca 1945 roku zostali zamordowani przez hitlerowców.

Podczas wykopalisk prowadzonych na przełomie 2018 i 2019 roku niemieccy badacze odnaleźli około 400 przedmiotów – w tym modlitewnik, harmonijkę ustną oraz futerał na okulary, które należały do ofiar masakry w lesie nieopodal Arnsberg. Pod koniec II wojny światowej żołnierze Waffen-SS i Wehrmachtu zamordowali tam 208 Polaków i Rosjan.

O zbrodni tej dotychczas właściwie nie mówiono. W marcu 1945 roku podczas ewakuacji robotników przymusowych ze zniszczonych przez aliantów fabryk, naziści spędzili ludność do tymczasowych miejsc koncentracji w okolicach Warstein, Suttrop i Meschede (w pobliżu miasta Arnsberg). Wkrótce dowództwo uznało jeńców za zagrożenie i kazało ich zdziesiątkować.

Do pierwszej masakry doszło w dolinie Langenbach w pobliżu pierwszego z wymienionych miast. Zamordowano tam 71 więźniów – w tym 60 kobiet i jedno dziecko. To właśnie tam archeolodzy natrafili na większość przedmiotów. Z pewnością nie był to jednak cały dobytek ofiar.

Znalezione w miejscu wojennej zbrodni dowody wskazują na to, że żołnierze obrabowali zabitych, kradnąc pieniądze i ubrania. Pozostawili jedynie rzeczy osobiste, z ich punktu widzenia – bezużyteczne, takie jak polski słownik, zniszczone buty, naczynia, monety z rodzinnych stron czy guziki i koraliki. Ponadto archeolodzy odkryli szereg przedmiotów porzuconych przez sprawców masakry: między innymi kasety po pociskach, a także łopaty, których użyto do grzebania ofiar.

fot.domena publiczna Na roboty przymusowe na terenie III Rzeszy wywieziono miliony ludzi z terenów okupowanych przez Niemcy.

Jak podkreślają badacze, zbrodniarze z Suttrop oraz Meschede byli lepiej przygotowani do egzekucji i sprawniej zamaskowali ślady. Świadczy o tym fakt, że na miejscu przestępstwa znaleziono zdecydowanie mniej artefaktów. W Suttrop oprawcy zmusili 57 robotników do wykopania rowów, które stały się ich grobami, natomiast w drugim przypadku Niemcy użyli granatów do zrobienia dołów w ziemi, w których później pogrzebali 80 osób.

Do tej pory jednoznacznie udało się zidentyfikować zaledwie 14 spośród 208 ofiar masakry w Arnsberg. Zbrodnię przez ponad 70 lat utrzymywano w tajemnicy. Część sprawców wprawdzie stanęła przed sądem w latach 50., jednak procesu nie nagłośniono, a oni sami otrzymali niewspółmiernie niskie wyroki. Jak komentuje ekspert Marcus Weidner: „Nikt nie wie, kto został tu zastrzelony – i przez długi czas nikt nie chciał tego wiedzieć”.

Archeolodzy, którzy brali udział w wykopaliskach, deklarują, iż podejmą wszelkie starania, aby ustalić tożsamość pozostałych zamordowanych. Jak donosi Deutsche Welle, projekt miał na celu między innymi „powstrzymanie coraz częściej pojawiającej się tendencji do bagatelizowania nazistowskiej przeszłości Niemiec”. Dyrektor Landschaftsverband Westfalen-Lippe dodaje: „Te morderstwa są częścią naszej historii i musimy wziąć za nie odpowiedzialność”.

O robotnikach przymusowych osadzonych w obozach pracy mówi się rzadziej niż o ofiarach obozów koncentracyjnych. Tymczasem takich właśnie placówek było najwięcej i stanowiły jeden z kluczowych elementów, które zapewniały sprawne działanie nazistowskiej machiny wojennej. Tylko na terenie Polski było ich prawie 1800.