fot.Wilhelm Hondius, domena publiczna Oblężenie Smoleńska w latach 1632-1634.

Oblężenie Smoleńska (18 października 1632 – 7 stycznia 1634) – W pierwszej połowie października 1632 wojska moskiewskie, liczące 7 pułków (ok. 15 tys.), 4 pułki piechoty zaciężnej (ok. 3,5 tys.) oraz 2 tys. rajtarii i 3200 jazdy bojarskiej z 158 działami, przybyły pod Smoleńsk. Twierdzy broniło 170 armat oraz liczący 1650 żołnierzy regularnych garnizon i kilkaset okolicznej szlachty. Moskiewski wódz wojewoda Michał Szein przystąpił do regularnego oblężenia.

Po obu stronach Dniepru założono kilka obozów, a dla utrzymania komunikacji i umożliwienia zaopatrzenia między poszczególnymi grupami wojsk wybudowano kilka mostów. W kwietniu 1633 wojska moskiewskie rozpoczęły prace minerskie i bombardowanie miasta. W lipcu, po wysadzeniu jednej z baszt, ruszyły do szturmu, który jednak został odparty. Latem pod Smoleńsk dotarła odsiecz, licząca ok. 22 tys. ludzi, pod dowództwem króla Władysława IV. Armia ta rozłożyła się obozem na prawym brzegu Dniepru. Pierwszym zadaniem wojsk królewskich było dostarczenie do twierdzy niezbędnych posiłków.

7 września wojska polskie w sile 5 tys. piechoty i 2 tys. jazdy, prowadzone przez hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła, natarły na blokujący Smoleńsk od północy obóz moskiewski Jerzego Matissona oraz strzegący mostu obóz Siemiona Prozorowskiego. Jednoczesny wypad załogi miasta i zdobycie jednej z redut pozwoliło wprowadzić do Smoleńska regiment piechoty i wozy z prochem. 21 września Polacy przystąpili do głównej fazy bitwy, zmierzającej do uwolnienia miasta od oblężenia. Natarcie 3 dywizji o łącznej sile 16 tys. żołnierzy ponownie kierowało się przeciwko obozom Matissona i Prozorowskiego. Sukces odniosła jedynie dywizja hetmana polnego koronnego Marcina Kazanowskiego, która obeszła prawe skrzydło wojsk moskiewskich i wdarła się głęboko w ich ugrupowanie. Na zajętym terenie natychmiast budowano szańce i prowadzono ogień artyleryjski. Mimo ponawianych kontrataków Kazanowskiemu udało się utrzymać pozycję przez kolejne dwa dni.

Oblężenie Smoleńska, 1633-1634.

W nocy z 22 na 23 września oddziały moskiewskie wycofały się na lewy brzeg Dniepru, a tym samym miasto zostało odblokowane. Kolejnym celem działań wojsk królewskich było osaczenie i zniszczenie głównego obozu moskiewskiego. W tym celu, po kolejnej przerwie w działaniach, oddziały polskie rozpoczęły skryty marsz lasami wzdłuż prawego brzegu Dniepru i po dwóch dniach niespodziewanie wyszły na tyły obozu Szeina, przecinając mu w ten sposób drogę zaopatrzenia i odwrotu. Próby rozbicia zacieśniającego się wokół obozu moskiewskiego pierścienia umocnień i szańców polskich mimo ponawianych prób spełzły na niczym i Szein musiał ograniczyć się do obrony.

Trwająca 4 miesiące blokada obozu, brak żywności i choroby zdziesiątkowały wojska moskiewskie, zwłaszcza oddziały cudzoziemskie, które coraz liczniej zaczęły przechodzić na polską stronę. Jeszcze raz, 7 stycznia, wojska moskiewskie podjęły rozpaczliwą próbę przebicia się przez polski kordon, a kiedy i ona zakończyła się niepowodzeniem, nastąpiła honorowa kapitulacja. Po niemal dwa lata trwającym oblężeniu wojewoda Szein wyprowadził 8056 żołnierzy z bronią ręczną i sztandarami.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego.

Bitwy za panowania Władysława IV Wazy: