Historia życia codziennego i obyczajów
Największy wróg imperium? Wolnomyśliciel i wykształcona kobieta!
Bardzo osobliwie przebiegał w Rosji rozwój szkolnictwa wyższego. Rząd martwił się, by w miarę powstawania nowych uniwersytetów nie rodziły się w społeczeństwie nowe idee. Zbyt dużo wykształconych osób mogłoby pokrzyżować władzy plany. Obawiano się przede wszystkim rozmaitych „wolnomyślicieli”...
Oświecone imperium. Reformy edukacji w Cesarstwie Rosyjskim
Reformy zawsze były bardzo ważne we wszystkich liczących się państwach. Nie inaczej było w imperium carów. W XIX wieku przeprowadzano je na wielu płaszczyznach. Już Piotr Wielki zapoczątkował reformy na szeroką skalę, wprowadzając Rosję w krąg kultury europejskiej;...
Zwłoki rzucane na pożarcie sępom i... psom. Ta religia wyjątkowo brutalnie rozprawiała się ze zmarłymi
W zaratusztrianizmie śmierć postrzegana jest jako triumf sił zła nad dobrem, a zmarły należy do boga Angra Mainju. Im bardziej człowiek zasłuży się na ziemi, tym większa jest radość bóstwa wszelkiego zła z jego zgonu. Według wierzeń ciało...
Polska bankowość, czyli działalność Pocztowej Kasy Oszczędności po 1918 roku
Jak wyglądała polska bankowość po 1918 roku? Czy po odzyskaniu niepodległości poradziliśmy sobie z jej utworzeniem na naszych ziemiach? Warto przyjrzeć się historii Pocztowej Kasy Oszczędności – organizacji, która miała duży wpływ na dzieje naszego kraju.
Choroby weneryczne. Największy wróg żołnierza
Dla armii gorsze od strat bojowych były te niebojowe – wypadki na tyłach i wszelkiego rodzaju choroby. Zwłaszcza weneryczne, które mogły trwale wyłączyć żołnierza z walki. Jak sobie z nimi radzono podczas wojny z bolszewikami?
„Bitwa pod Dorking”. Inwazja, której… nie było
„Na każdym kroku jakiś przyjaciel lub znajomy został zabity lub ranny, i kilka kroków dalej znalazłem Traversa, który siedział plecami oparty o wał. Kula przeszła mu przez płuca, a z ust wypływała krew. Podnosiłem go, ale krzyk agonii,...
Trzy piąte człowieka. Jak czarnoskóry Amerykanin mógł stać się… biały?
Na mocy kompromisu przyjętego podczas Konwencji Konstytucyjnej w Stanach Zjednoczonych, niektóre czarnoskóre osoby mogły w świetle prawa stać się białe. Dotyczyło to również… dzieci trzeciego prezydenta USA, Thomasa Jeffersona!
Ogniem, mieczem i… słowem. Jak św. Franciszek próbował nawrócić sułtana?
Wielomiesięczne oblężenie Damietty zdawało się nie mieć końca. Co gorsza – 29 sierpnia 1219 roku wymęczeni i niezdyscyplinowani krzyżowcy omal nie doprowadzili do klęski piątej krucjaty. Spodziewając się najgorszego po przegranej bitwie pod murami miasta, ujrzeli, jak biedny...
Tajemnicze porwanie 13-latki. Co stało się z uprowadzoną do Korei Północnej dziewczynką z Japonii?
Pod koniec lat 70. Korea Północna rozpoczęła akcję… porywania obywateli innych państw. Ofiarą padali głównie Japończycy – w tym pewna trzynastoletnia dziewczynka. Po co była potrzebna Pjongjangowi? Jak potoczyły się jej losy? Do dziś nic w tej sprawie...
Ski, łyże czy narty? Początki narciarstwa w Polsce
Narciarstwo cieszy się w naszym kraju niezwykłą popularnością, lecz nie zawsze tak było. Jeszcze w 1908 roku Roman Kordys, polski alpinista i taternik, ubolewał nad tym, że „rozkosze te są u nas obce ogółowi”. Jednak dzięki takim jak...
Niebezpieczna plomba, czyli wielka dentystyczna awantura
Wizyty u dentysty były (i nadal są) koszmarem. Jednakże dawniej koniec wiercenia wcale nie równał się z końcem cierpienia. Gorsze mogło się okazać… zakładanie plomby!
Szachy. Niezwykła historia „królewskiej gry”
Choć początkowo była to gra iście królewska, to z czasem szachy stały się dostępne dla wszystkich. Za bierki szachowe łapały takie osobistości jak Napoleon Bonaparte czy Józef Piłsudski. W cieniu „zimnej wojny” rozegrał się prawdziwy szachowy bój. Rywalizacja...
Szczęśliwa Ferrara. To miasto zdołało oprzeć się czarnej śmierci…
„A wtedy kipiały ich uda i ramiona […]. Zakażał się cały organizm, tak że pacjent gwałtownie wymiotował krwią. Wymioty trwały nieprzerwanie przez trzy dni, bez jakichkolwiek oznak ozdrowienia, a następnie pacjent umierał” – pisał franciszkanin Michael Piazza, oddając...
Muzyka, sprośne żarty i… rwanie zębów. Tak wyglądały wizyty u średniowiecznych dentystów
By przekonać pacjentów do skorzystania z usług, średniowieczni rwacze zębów musieli stosować dość niecodzienne fortele. Okazuje się jednak, że ekstrakcja nie była najgorszym, co mogło spotkać nieszczęśnika cierpiącego z powodu bólu zęba…
Od starożytnego fast foodu do wytwornych nowożytnych lokali. Skąd się wzięły restauracje?
Goście księcia Aleksandra Farnese właśnie zaczęli delektować się francuskim bulionem, gdy armatni pocisk rozerwał głowę oficera siedzącego obok gospodarza. Druga kula zabiła kolejnych dwóch wojskowych, a ich mózgi i krew rozprysły się po całym stole. Władca Parmy zapewne...
Nie tylko Kasztanka. Wszystkie zwierzęta Piłsudskiego
Zapalony myśliwy, a może miłośnik zwierząt i natury? Czy Józef Piłsudski poparłby „piątkę dla zwierząt”?
Armia obdartusów. Wojsko Polskie w 1919 roku
Nowo powstałe Wojsko Polskie nie było najlepiej wyposażone i wyszkolone. Granic bronili żołnierze ubrani w garnitury, chałaty i zniszczone mundury byłych zaborców. Jak wyglądało Wojsko Polskie w 1919 roku?
Prostytucja w starożytnym Rzymie
„Urodziłam się w biednym domu na Suburze. Rodzice często zaciągali kolejne pożyczki dla kupienia mojemu rodzeństwu chleba, aż wreszcie sprzedawali nas kolejno w niewolę. Teraz mam własny pokój nad tawerną przy Via Flavia. Właściciel dobrze o mnie dba,...
Sprawa Tarwida – najgłośniejszy proces poszlakowy PRL. Czy biolog zabił żonę?
21 stycznia 1955 roku wieczorem biolog Kazimierz Tarwid wrócił do domu. Po wejściu do mieszkania, wezwał pogotowie. Jego młodziutka żonka leżała na kanapie nie dając śladu życia. Obok – na szafce nocnej – stał słoik z cyjankiem. Lekarz...
Czy polska folklorystyka narodziła się w… więzieniu?
Po utracie niepodległości przez Rzeczpospolitą, Polacy stanęli przed trudnym zadaniem walki o zachowanie narodowej kultury. Pod koniec XVIII wieku pojęcie narodu powszechnie utożsamiane było przez polskich intelektualistów z państwową suwerennością. Zniknięcie państwa polskiego z mapy Europy, zmusiło polskich...
Łamanie kołem, szubienica, wbijanie na pal – jak karano w dawnej Polsce?
Konsekwencją popełnienia przestępstwa jest poniesienie kary. Przynajmniej według spisanych praw. Na przestrzeni wieków powstawały różne zbiory m. in.: kodeks Hammurabiego, rzymski kodeks cesarza Justyniana Wielkiego, statuty Kazimierza Wielkiego, Constitutio Criminalis Carolina etc. Wszystkie opisywały przestępstwa oraz konsekwencje czekające...
Czy nieśmiertelny golem, symbol czesko-żydowskiej kultury, narodził się w Polsce?
Czy Golem, gliniany olbrzym znany z czeskich podań i legend, w istocie należy do polskiego dziedzictwa kulturowego? Okazuje się, że w historii o nieśmiertelnym stworze ukształtowanym na podobieństwo człowieka znajdziemy wątki, które mogą na to wskazywać. Praski golem,...
Maciora z Falaise i procesy zwierząt
Na początku stycznia 1386 roku w Falaise w Normandii miał miejsce dość typowy proces oraz egzekucja. Oskarżona o zabójstwo dziecka została, w wyniku śledztwa i procesu, skazana na śmierć, a następnie publicznie stracona przez okaleczenie, powieszenie, wleczenie po...
Dziwna choroba włoskich chłopów. Taniec do upadłego wywołany… ukąszeniem pająka?
Mieszkańcy włoskiej Apulii, położonej na wschodnim wybrzeżu Półwyspu Apenińskiego, padali ofiarą tajemniczej choroby… Która zmuszała ich do długich zabaw pełnych tańca i hulanek!
„Czerkieskie ślicznotki” – symbol seksu i namiętności w XIX wieku
Kaukaz bardzo długo funkcjonował w europejskiej kulturze jako mityczny region pełen cudów i tajemnic. To właśnie u szczytów gór Kaukazu miała zatrzymać się Arka Noego, a sama kraina uchodziła bardzo długo za praojczyznę gatunku ludzkiego. Nie mniejszą sławą...