fot.Madame Grinderche, lic. domena publiczna Kolaż z fotografiami z wojny algierskiej (fot. Madame Grinderche, lic. domena publiczna)

Prezydent Emmanuel Macron wydał oświadczenie, w którym wezwał do otwarcia archiwów i wyjaśnienia losów ludzi, którzy zniknęli w Algierii w czasie krwawych walk o niepodległość francuskiej kolonii oraz przyznał, że stosowano wówczas tortury. Rodziny zabitych i historycy wreszcie dowiedzą się prawdy?

Impulsem do tego oświadczenia była sprawa Maurice’a Audina. Ten francuski matematyk był asystentem na Uniwersytecie w Algierze oraz aktywistą antykolonialnym. Audin został aresztowany w czasie bitwy o Algier.

Była to zapoczątkowana serią ataków terrorystycznych w 1956 roku wielomiesięczna walka partyzancka o stolicę kraju, będąca elementem powstania trwającego od 1952 roku (zakończonego w 1962 roku), w czasie którego coraz bardziej nakręcała się spirala przemocy. 11 czerwca 1957 roku w domu Audina zjawili się przedstawiciele władz, pojmali go i zabrali na przesłuchania.

Po raz ostatni widział go żywego znajomy. Skatowanego po torturach matematyka przywleczono do niego, by go zastraszyć pokazując, co go czeka. W 1962 roku Algieria oficjalnie proklamowała niepodległość oraz wprowadziła konstytucję, rodzina Audina nigdy jednak nie otrzymała informacji, co się z nim stało.

Macron przywraca wstydliwą pamięć?

Być może teraz dzięki decyzji francuskiego prezydenta tak zwana „sprawa Audina” i wiele równie dramatycznych historii z czasów francuskiego kolonializmu zostanie wreszcie wyjaśniona.

Gdy Macron wygłaszał swoje przemówienie towarzyszył mu Benjamin Stora, czołowy francuski badacz historii Algierii, który stwierdził, że dotychczas Francja na swoją kolonialną przeszłość spuszczała kurtynę milczenia. Naukowiec był z prezydentem także w czasie oficjalnego spotkania z Josette Audin, osiemdziesięciosiedmioletnią wdową po zamordowanym przez siły rządowe matematyku.

fot.domena publiczna Maurice i Josette Audin (fot. domena publiczna).

Ostatni raz oświadczenie podobnej wagi wydał Jacques Chirac w 1995. Przeprosił on wówczas w imieniu francuskiego rządu za współudział jego kraju w Holokauście oraz za pomoc Niemcom w wyłapywaniu własnych obywateli. W następstwie tego stanowiska nad Sekwaną zaczęto miedzy innymi wielowymiarowo nauczać o tragedii Żydów w czasie wojny.

Nie wiadomo, czy Emmanuel Macron planuje w przyszłości odnieść się także do masakry algierskich pro-niepodległościowych demonstrantów, do której doszło z rąk policji francuskiej w Paryżu w październiku 1961 roku. Zginęło  wówczas według różnych szacunków około 200 osób.

Źródła:

1. France’s Macron admits to military’s systematic use of torture in Algeria war, washingtonpost.com [dostęp 14.09.2018].
2. France’s Macron admits to military’s systematic use of torture in Algeria war, historynewsnetwork.org [dostęp 14.09.2018].