Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Czerwone harcerstwo. Kim byli walterowcy?

Moneta z wizerunkiem Karola Świerczewskiego "Waltera", patrona walterowców (fot. Pesell, lic. CC BY-SA 4.0)

fot.Pesell, lic. CC BY-SA 4.0 Moneta z wizerunkiem Karola Świerczewskiego „Waltera”, patrona walterowców (fot. Pesell, lic. CC BY-SA 4.0)

Do czerwonego harcerstwa należeli między innymi Jacek Kuroń, Adam Michnik i Seweryn Blumsztajn. W co wierzyli walterowcy? Z jakich radzieckich wzorców czerpali? Co sądziły o nich władze?

Walterowcy to członkowie działającej od 1954 roku drużyny, a następnie hufca i kręgu walterowskiego.

Opierając się na wzorcach zaczerpniętych z książki radzieckiego pedagoga Antona S. Makarenki Poemat pedagogiczny (1932), walterowcy usiłowali realizować komunistyczny wzorzec wychowania kolektywnego, polegającego na ścisłym podporządkowaniu jednostki prawom ustalanym przez grupę rówieśniczą.

Kim był Karol Świerczewski – patron walterowców?

Nazwa drużyny pochodzi od pseudonimu „Walter”, używanego przez gen. Karola Świerczewskiego podczas hiszpańskiej wojny domowej (1936–39).

Świerczewski, zastrzelony w 1947 roku przez partyzantów ukraińskich wiceminister obrony narodowej, w okresie PRL-u był kreowany na jednego z herosów polskiego ruchu komunistycznego (nazywano go m.in. „Generałem, który się kulom nie kłaniał”, w 1952 roku wydano antologię poezji Strofy o generale Świerczewskim, a rok później na ekrany wszedł dwuczęściowy, hagiograficzny film fabularny Żołnierz zwycięstwa w reżyserii Wandy Jakubowskiej).

Zdjęcie Karola Świerczewskiego z Moskwy (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Zdjęcie Karola Świerczewskiego z Moskwy (fot. domena publiczna)

Najważniejsi walterowcy. Garwacki, Kuroń, Musiał

Do czołowych animatorów środowiska walterowców należeli: Jacek Garwacki, Jacek Kuroń i Aleksander Musiał. Początkowo działali oni pod opieką Zarządu Stołecznego Związku Młodzieży Polskiej, następnie zaś zostali włączeni w skład reaktywowanego w 1956 Związku Harcerstwa Polskiego.

W przeciwieństwie do klasycznego skautingu, drużyny walterowskie były koedukacyjne, a decyzje podejmowano w nich kolegialnie.

Nazywani potocznie „czerwonym harcerstwem” (zapewne w nawiązaniu do działającego w Polsce w latach 1926–39 socjalistycznego Czerwonego Harcerstwa Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego) walterowcy wychowywani byli w atmosferze uwielbienia dla komunizmu, rozumianego jednak w sposób fundamentalny, jako ustrój respektujący zasady sprawiedliwości społecznej i poszanowania wolności jednostki.

Anton Makarenko (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Anton Makarenko (fot. domena publiczna)

Cnoty walterowców

Do najważniejszych cnót kultywowanych w środowisku walterowskim należały: prawdomówność, uczciwość, odpowiedzialność, szacunek dla pracy (zwłaszcza fizycznej), gotowość niesienia pomocy słabszym, a także dążenie do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.

Wywołująca narastającą irytację współpracowników Władysława Gomułki nonkonformistyczna postawa wielu walterowców wobec gomułkowskiej polityki „małej stabilizacji”, a także niechęć części władz ZHP do „czerwonego harcerstwa” sprawiły, że w 1961 roku Hufiec Walterowski został rozwiązany.

W późniejszym okresie wielu walterowców, z Jackiem Kuroniem, Adamem Michnikiem i Sewerynem Blumsztajnem na czele, odegrało istotną rolę w procesie kształtowania się polskiej opozycji demokratycznej.

Polecana literatura:

  1. Kiewicz A., Walterowcy, „Rocznik Historii Ruchu Młodzieżowego” [t. 5]: 1990, s. 207–215;
  2. Strofy o generale Świerczewskim (antologia), 1952.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Abecadła PRL-u. Pozycja autorstwa Zdzisława Zblewskiego została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 2008 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.

Fascynujący obraz życia w komunistycznej Polsce

Komentarze (6)

  1. Bieg Walterowców Odpowiedz

    Czym było Czerwone harcerstwo – tym czym jest obecnie harcerstwo,Te Czerwone odmiana lewicowego trzeźwego i normalnego myślenia ,te obecne niektóre ciut się zmieniło a niektóre uważa się za prawdziwe prawicowe harcerstwo.

    • Anonim Odpowiedz

      Popieram tą tezę i ja mam takie wrażenie.
      Do 1960 roku byłem w Walterowcach w szkole podstawowej przy ul. Siemiradzkiego 2. Następnie przeszedłem do skautów, bo grali w piłkę nożną.

      Autor tej publikacji mija się z faktami, ale to jest typowe dla historyków zwłaszcza polskiej historii.

      Jeśli Kol. do nich należał (Walterowców), to chętnie podzielę się informacjami 9 letniego ucznia podstawówki.

      Pozdrawiam
      Andrzej

  2. Anonim Odpowiedz

    A kto pyta?
    Bo ją znają tylko ci co otrzymali krzyż na obozie Walterowców.
    Niestety nie mam już tego krzyża, książeczki harcerskiej chyba nie dostawaliśmy.
    O swoim przejściu z ,,Walterowców” do ,,skautów” napisałem do wspomnień o harcerstwie przy ul. Siemiradzkiego 2 do konferencji 7 list.2018 w Krakowie: ,,Profesor Andrzej Jaczewski” w Akademii im. A.Fr. Modrzewskiego.
    pozdrawiam Andrzej

  3. Adam Keikus Odpowiedz

    Obrzydliwa propaganda niczym wyjęta za uszy z epoki stalinizmu. Owi walterowcy to pokolenie staliniąt , których ojcowie mordowali polskich patriotów a im była obca polska tradycja i wartości chrześcijańskie.

Dodaj komentarz

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.