Historia kultury i sztuki
Jedyny taki budynek na świecie – opowieść o wyjątkowej kaplicy templariuszy w Chwarszczanach
W połowie XIII wieku templariusze postanowili zbudować kaplicę w niepozornym miejscu. Nie cieszyli się zbyt długo swoją siedzibą, bo już w 1312 roku działalność zakonu została zawieszona, a majątek w Chwarszczanach przejęli joannici. W XV wieku przez kilka...
Perełki Luwru – pięć najważniejszych dzieł sztuki z najsłynniejszego muzeum świata
Dziennie przez Luwr przewija się średnio 15 tysięcy turystów, czemu trudno się dziwić. Muzeum onieśmiela, ale i zachwyca wielkością oraz rozmachem – na powierzchni wynoszącej 60 600 metrów kwadratowych prezentowanych jest około 35 000 dzieł sztuki, co stanowi...
Tajemnica wielkich oczu – historia niezwykłego oszustwa
W latach 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych ogromną popularność zdobyły obrazy przedstawiające ludzi i zwierzęta z charakterystycznymi wielkimi oczami. Może nie cieszyły się one uznaniem krytyków, ale Amerykanie byli tak zachwyceni, że portrety reprodukowano na pocztówkach i...
Mieszkańcy porzucili swe domy i jakby się rozpłynęli... Tajemnica „Złotego Miasta” zagubionego w kambodżańskiej dżungli
Syjamczycy dotarli na tereny imperium khmerskiego zwanego Moha Nokor, by po raz kolejny obłowić się skarbami „Złotego Miasta”. Zastali je jednak całkowicie wyludnione. Ze strachem w oczach niezwłocznie się wycofali.
Podróże z historią. Odessa
Na południowym krańcu imperium rosyjskiego powstało miasto-legenda. Odessę założyli obcokrajowcy, zarządzali nią francuscy arystokraci, bogacili się tu polscy ziemianie, żydowscy, greccy i włoscy kupcy. Przestrzeń wolności znajdowali Rosjanie i Ukraińcy. Wszystko pod wyrozumiałym okiem kolejnych carów.
Ku pokrzepieniu serc, czyli „Titanic” według nazistowskiej propagandy
Kiedy jesienią 1943 roku Goebbels zobaczył swój wymarzony film o Titanicu, zdecydował, że wbrew zamierzeniom zdemoralizuje on jednak naród niemiecki. Szef hitlerowskiej propagandy miał się w nim dopatrzeć dzieła niebezpiecznie trafnie opisującego sytuację w III Rzeszy. Według niego...
Utalentowani, sławni i... martwi. Czy owiany złą sławą Klub 27 faktycznie istnieje?
Kurt Cobain, Jimi Hendrix, Janis Joplin, – wszyscy byli znanymi muzykami i wszyscy (z różnych przyczyn) zmarli w wieku 27 lat. Przypadek? A może… fatum? Czy osławiony Klub 27 faktycznie istnieje?
Diaboliczna historia bluesa. Sprawa Roberta Johnsona
Historia muzyki popularnej rządzi się swoimi prawami. Nierzadko popkulturowe mity i rzeczywistość są niemożliwe do rozdzielenia – lub ta druga okazuje się mocno rozczarowująca. Zdarza się też, że mity są jedynymi namacalnymi dowodami na istnienie jakiegoś zjawiska bądź...
„Bitwa pod Dorking”. Inwazja, której… nie było
„Na każdym kroku jakiś przyjaciel lub znajomy został zabity lub ranny, i kilka kroków dalej znalazłem Traversa, który siedział plecami oparty o wał. Kula przeszła mu przez płuca, a z ust wypływała krew. Podnosiłem go, ale krzyk agonii,...
Janis Joplin, pierwsza dama kontrkultury
Jej kariera trwała zaledwie kilka lat, ale odcisnęła trwałe piętno na rodzącej się w Stanach Zjednoczonych kontrkulturze. Uznawana za ikonę blues-rocka oraz rocka psychodelicznego, pochodząca z Teksasu, zakompleksiona dziewczyna przekraczała wszelkie ówczesne normy obyczajowe i muzyczne schematy.
„Ja wam zagram hymn Polski. I proszę wstać”. Rubinstein – człowiek, który podniósł na nogi założycieli ONZ
„Tutaj, w tej sali, chcecie urządzić szczęśliwą przyszłość świata. Brakuje mi chorągwi Polski, za którą walczyliście. Ja tego nie mogę tolerować. Ja wam zagram hymn polski. I proszę wstać!” – powiedział polski pianista. I wstali. Kim był człowiek,...
Szachy. Niezwykła historia „królewskiej gry”
Choć początkowo była to gra iście królewska, to z czasem szachy stały się dostępne dla wszystkich. Za bierki szachowe łapały takie osobistości jak Napoleon Bonaparte czy Józef Piłsudski. W cieniu „zimnej wojny” rozegrał się prawdziwy szachowy bój. Rywalizacja...
Najemnicy faraonów – kim byli Karyjczycy?
Uchodzili za świetnych żeglarzy, choć nierzadko trudnili się też… piractwem. Przede wszystkim znano ich jednak jako najemników w wojsku faraonów dynastii z Sais. Mowa o Karyjczykach (zwanych również Karami), z których wywodziły się takie starożytne „sławy” jak Herodot,...
Od starożytnego fast foodu do wytwornych nowożytnych lokali. Skąd się wzięły restauracje?
Goście księcia Aleksandra Farnese właśnie zaczęli delektować się francuskim bulionem, gdy armatni pocisk rozerwał głowę oficera siedzącego obok gospodarza. Druga kula zabiła kolejnych dwóch wojskowych, a ich mózgi i krew rozprysły się po całym stole. Władca Parmy zapewne...
Kiedy władcę ponosi wyobraźnia… Baśniowe zamki Ludwika Szalonego
Pozostawił po sobie legendę obłąkanego monarchy, uważającego się za reinkarnację jednego z rycerzy króla Artura, oraz trzy baśniowe budowle, które do dziś są symbolami jego bujnej wyobraźni i.. szaleństwa. Pikanterii sprawie dodaje zagadkowa śmierć króla. Do dziś nie...
Niesamowite, widowiskowe i… szalone. Niezrealizowane pomysły wielkich wizjonerów
Niezwykłe, monumentalne budowle od zawsze zachwycały ludzkość. Były symbolem talentu i potęgi władców. Jednak wiele widowiskowych projektów pozostało takimi tylko na papierze. Poznaj historię koncepcji architektonicznych, które – choć nigdy nie powstały – fascynują nawet dziś…
Zmarli, a jednak żywi – tragiczny los strażników grobowców tybetańskich
Dla tybetańskich urzędników pałacowych śmierć władcy bynajmniej nie oznaczała końca służby. I to wcale nie dlatego, że odtąd wspierali nowego monarchę. Ich praca diametralnie zmieniała charakter. Stawali się bowiem poddanymi… królewskich zwłok.
Żądni krwi słudzy Szatana czy zdeprymowana młodzież? Kilka słów o polskich satanistach
Problematyka satanizmu we współczesnym świecie, a szczególnie w kulturze młodzieżowej, od zawsze wzbudzała kontrowersje i sensacje. Nie inaczej było w Polsce, gdzie sataniści kojarzyli się (i wciąż kojarzą) z aktami cmentarnego wandalizmu, bezczeszczeniem kościołów i kaplic, domniemanymi czarnymi...
Lovecraft – pomiędzy koszmarem, groteską a kiczem
Wśród panteonu pionierów XX-wiecznego literackiego horroru, postać Howarda Phillipsa Lovecrafta bezsprzecznie zajmuje wyjątkowe stanowisko. Pomimo wielkich zasług takich osób jak Mary Shellery, Bram Stoker, Robert Louis Stevenson, Horace Walpole czy Allan Edgar Poe, to właśnie ten amerykański pisarz i eseista zainspirował...
Czy polska folklorystyka narodziła się w… więzieniu?
Po utracie niepodległości przez Rzeczpospolitą, Polacy stanęli przed trudnym zadaniem walki o zachowanie narodowej kultury. Pod koniec XVIII wieku pojęcie narodu powszechnie utożsamiane było przez polskich intelektualistów z państwową suwerennością. Zniknięcie państwa polskiego z mapy Europy, zmusiło polskich...
Czy nieśmiertelny golem, symbol czesko-żydowskiej kultury, narodził się w Polsce?
Czy Golem, gliniany olbrzym znany z czeskich podań i legend, w istocie należy do polskiego dziedzictwa kulturowego? Okazuje się, że w historii o nieśmiertelnym stworze ukształtowanym na podobieństwo człowieka znajdziemy wątki, które mogą na to wskazywać. Praski golem,...
Największa seksbomba PRL. Skandaliczne życie Kaliny Jędrusik
Emanowała pewnością siebie, zachwycała na scenie, szokowała stylem życia. Okrzyknięta została polską Marylin Monroe, twierdzono, że zgorszyła Władysława Gomułkę. Do dziś jest ikoną. Ale w jej oczach często gościł smutek… Kim była i jak żyła Kalina Jędrusik?
Kto i dlaczego ukradł ciało Michała Anioła?
18 lutego 1564 roku w wieku 88 lat w Rzymie umiera Michał Anioł. Obok Leonarda da Vinci i Rafaela Santiego był jednym z najważniejszych artystów epoki renesansu. Co stało się z jego ciałem po śmierci?
Tajemnice krakowskich kopców – Krakusa i Wandy
Współcześnie Kraków posiada cztery kopce: Krakusa, Wandy, Kościuszki i Piłsudskiego (dwa ostatnie zostały usypane na podobieństwo starszych, już istniejących obiektów). Wiemy, że tuż po II wojnie światowej na terenie miasta istniał jeszcze jeden kopiec – Esterki, znajdujący się...
Anarchy in the PRL
Po II wojnie światowej, aż do lat 80-tych nie było w Polsce żadnej struktury opozycyjnej, która odnosiłaby się do koncepcji anarchizmu. Tworzone w latach 80-tych ruchy, mimo że zaliczane często do nurtów „solidarnościowych”, zrywały z tradycjami wypracowanymi przez...