Wykopaliska w Liang Tebo, fot. Tim Maloney

Myśląc o poziomie wiedzy medycznej ludzi pierwotnych z pewnością w pierwszej chwili stwierdzimy: jakiej wiedzy medycznej? Tymczasem ludzie sprzed dziesiątek tysięcy lat naprawdę mogliby nas zaskoczyć.

Co byście powiedzieli na informację, że potrafili oni przeprowadzać tak skomplikowane operacje, jak amputacje? Fake news? Otóż niekoniecznie. Ostatnie dokonane przy okazji prac prowadzonych przez archeologów na Borneo odkrycie wskazuje bowiem, że w istocie takie operacje miały miejsce już w epoce kamienia.

Wspomnianym odkryciem, którego naukowcy dokonali w jaskini Liang Tebo, znajdującej się w indonezyjskiej części wyspy Borneo jest szkielet, w którym częściowo amputowana została noga. Prace archeologiczne były tam prowadzone od 2020 roku, niedawno natomiast zostały opublikowane wyniki badań dotyczące tej konkretnej sprawy. W trakcie operacji usunięta została stopa oraz kość podudzia. Nie udało się jednak ustalić prawdopodobnej przyczyny, dla której zdecydowano się na taki zabieg. Już sam fakt jego przeprowadzenia budzi zainteresowanie, jednakże najistotniejsze jest to, że szkielet ten pochodzi sprzed 31 000 lat! Jak do tej pory najstarszy przykład analogicznej operacji był „młodszy” o około 24 000 lat.

Szkielet należy najprawdopodobniej do młodego mężczyzny, który w chwili śmierci miał 19-20 lat. Co więcej: badania wykazały, że sama operacja została wykonana 6-9 lat wcześniej, co znaczy, że pacjent nie tylko przeżył zabieg, ale jego rany się zabliźniły i jeszcze przez pewien czas był w stanie funkcjonować w swojej społeczności.

Szkielet młodej dorosłej osoby, której w dzieciństwie amputowano stopę, © Maloney, T.R., Dilkes-Hall, I.E., Vlok, M. et al., Nature (2022)

Z tych faktów można wyciągnąć różne wnioski. Po pierwsze, świadczy to o tym, że osoba, która dokonała amputacji musiała posiadać jakąś wiedzę anatomiczną. A po drugie – i to odnosi się z kolei do społeczności, w której poddana operacji osoba żyła – pokazuje to niezbicie, że jej członkowie musieli w jakiś sposób chcieć i umieć zajmować się osobami, które nie były w pełni sprawne. Trzeba tu podkreślić, że jaskinia Liang Tebo znajduje się w terenie górzystym, po którym komuś po amputacji nogi z pewnością byłoby zdecydowanie trudniej się poruszać. I to wszystko było wtedy możliwe tak bez państwowej, jak i prywatnej opieki zdrowotnej oraz opieki społecznej.

Źródła:

13. Handwerk, Earliest Known Amputation Was Performed in Borneo 31,000 Years Ago, https://www.smithsonianmag.com/science-nature/earliest-known-amputation-was-performed-in-borneo-31000-years-ago-180980710, dostęp: 13.09.2022.
14. R. Maloney, I. E Dilkes-Hall, M. Vlok, et al., Surgical amputation of a limb 31,000 years ago in Borneo, https://www.nature.com/articles/s41586-022-05160-8, dostęp: 13.09.2022.
15. Nalewicki, Oldest medical amputation on record was performed on a Stone Age child in Borneo 31,000 years ago, https://www.livescience.com/ancient-leg-amputation-borneo, dostęp: 13.09.2022.