Średniowiecze
Od wiecu do sejmu. Jak narodziła się w Polsce monarchia parlamentarna?
30 maja 1505 roku sejm radomski uchwalił konstytucję nihil novi, wprowadzającą zasadę, że bez zgody szlachty nie można ustanowić żadnego nowego prawa. Zdaniem prof. Wacława Uruszczaka to właśnie tego dnia ustrój Królestwa Polskiego zaczął się zmieniać z oligarchii...
Od starożytnego fast foodu do wytwornych nowożytnych lokali. Skąd się wzięły restauracje?
Goście księcia Aleksandra Farnese właśnie zaczęli delektować się francuskim bulionem, gdy armatni pocisk rozerwał głowę oficera siedzącego obok gospodarza. Druga kula zabiła kolejnych dwóch wojskowych, a ich mózgi i krew rozprysły się po całym stole. Władca Parmy zapewne...
Zmarli, a jednak żywi – tragiczny los strażników grobowców tybetańskich
Dla tybetańskich urzędników pałacowych śmierć władcy bynajmniej nie oznaczała końca służby. I to wcale nie dlatego, że odtąd wspierali nowego monarchę. Ich praca diametralnie zmieniała charakter. Stawali się bowiem poddanymi… królewskich zwłok.
Jezydyzm – kult wyznawców szatana? Niezwykła wspólnota Kurdów
W swojej duchowej wspólnocie łączą tradycję islamu, chrześcijaństwa i judaizmu. Legendy mówią, że religijną cześć oddają nie Bogu, lecz samemu szatanowi. Jezydzi, społeczność złożona obecnie z około kilkuset tysięcy wyznawców, zamieszkałych głównie na terenie Iranu, Syrii, Armenii oraz...
Łamanie kołem, szubienica, wbijanie na pal – jak karano w dawnej Polsce?
Konsekwencją popełnienia przestępstwa jest poniesienie kary. Przynajmniej według spisanych praw. Na przestrzeni wieków powstawały różne zbiory m. in.: kodeks Hammurabiego, rzymski kodeks cesarza Justyniana Wielkiego, statuty Kazimierza Wielkiego, Constitutio Criminalis Carolina etc. Wszystkie opisywały przestępstwa oraz konsekwencje czekające...
Maciora z Falaise i procesy zwierząt
Na początku stycznia 1386 roku w Falaise w Normandii miał miejsce dość typowy proces oraz egzekucja. Oskarżona o zabójstwo dziecka została, w wyniku śledztwa i procesu, skazana na śmierć, a następnie publicznie stracona przez okaleczenie, powieszenie, wleczenie po...
Historia spraw sercowych, czyli jak człowiek dochodził, co ma w środku
Bijący w naszych klatkach piersiowych organ jest kluczowy dla funkcjonowania organizmu. Od najdawniejszych czasów domyślano się jego istnienia, ale zasada funkcjonowania i rola serca długo pozostawały zagadką. Jak wyglądała historia odkrywania naszej „centralnej pompy”?
Jak Karol Wielki z Lechitami wojował
Co łączy pradawnych Słowian żyjących na obszarze dzisiejszej Polski z cesarzem państwa Franków – Karolem Wielkim? Pozornie nic. Słowiańszczyzna nie granicząca bezpośrednio z jego imperium niespecjalnie interesowała cesarza. Zajmował się wojnami ze światem arabskim, pobił Longobardów we Włoszech...
Mordercze i płochliwe słonie bojowe. Jak wykorzystywano te zwierzęta na polach bitew?
Słonie imponują swą siłą i wielkością, nie dziwi więc fakt wykorzystywania tych zwierząt w celach wojennych. Rozpędzony słoń mógł skutecznie zniszczyć szyk wroga; jego szarża była zabójcza. Słonie jednak to zwierzęta płochliwe…
Pogańskie korzenie Wielkanocy
Wbrew pozorom bardzo wiele tradycji i zwyczajów wielkanocnych może pochwalić się przedchchrześcijańskim rodowodem. Oto najważniejsze z nich.
Najdziwniejsze zbroje w historii
Ochrona ciała jest naturalnym zjawiskiem. Instynktownie bronimy się przed uszkodzeniem organizmu; za pomocą odruchów bezwarunkowych albo specjalnie przygotowanych części garderoby. Różne dyscypliny sportu współcześnie chętnie wykorzystują wszelkiej maści ochraniacze. Wiadomo – zdrowie jest najważniejsze. Taka myśl przyświecała również...
Tajemnice krakowskich kopców – Krakusa i Wandy
Współcześnie Kraków posiada cztery kopce: Krakusa, Wandy, Kościuszki i Piłsudskiego (dwa ostatnie zostały usypane na podobieństwo starszych, już istniejących obiektów). Wiemy, że tuż po II wojnie światowej na terenie miasta istniał jeszcze jeden kopiec – Esterki, znajdujący się...
Zjazd gnieźnieński, czyli spotkanie księcia i cesarza
Wizyta cesarza Ottona III w Gnieźnie była wielkim wydarzeniem; ówcześni i późniejsi kronikarze z chęcią opisywali pobyt zacnego gościa na naszych terenach. W końcu nie zawsze ma się możliwość pochwalenia potęgą przed cesarzem, Bolesław Chrobry dostąpił tego zaszczytu...
Esterka. Biblijna postać czy królewska nałożnica?
Król Kazimierz III Wielki umierał w poczuciu ogromnej troski o dalsze losy polityczne swego królestwa. Brak legalnego potomka płci męskiej ówcześni odbierali jako karę Bożą za prowadzenie przez króla niemoralnego życia. Wśród kochanek władcy znalazła się tajemnicza Żydówka.
Zaginiony Oriflamme. Kilka faktów o bitwie pod Azincourt
W październiku 1415 roku, na grząskim gruncie pełnym błota, walczyły ze sobą dwie armie – francuska i angielska. Walka toczyła się nieopodal wioski Azincourt w północnej Francji. Jak przebiegała bitwa?
Jak Wierzynek okradał Kraków?
Zapewne każdy z czytelników kojarzy tę znakomitą krakowską restaurację znajdującą się u wylotu ulicy Grodzkiej, nieopodal romańskiego kościółka św. Wojciecha na placu miejskiego rynku. Restauracja ta nosi nazwisko jednej z bardziej szanowanych familii krakowskich doby średniowiecza.
Od Crecy do Azincourt. Gdy nauka idzie w las
Aby jednak zrozumieć co naprawdę wydarzyło się pod Azincourt 25 października 1415 roku warto przyjrzeć się także pierwszej, wielkiej bitwie konfliktu francusko-angielskiego – pod Crecy z 1346 roku, a także postaciom władców, którzy w tych bitwach stanęli naprzeciwko...
Sylwester – papież walczący ze smokiem
I to nie jeden! Sylwester I oraz Sylwester II według popularnej dawniej historii walczyli ze smokiem. Pierwszy z nich uwięził bestię w lochach papieskiej siedziby, drugi z kolei ją zgładził. Śmierć smoka miała miejsce 31 grudnia. Czy aktualnie...
Jak wyglądał jadłospis zakonników w czasach średniowiecza?
Czy to mnich czy zakonnik, powinien zjeść wszystko, co zostanie mu podane. Jak mówił Smaragdus – „ jeżeli przyniosą mu potrawę, do której nie jest przyzwyczajony, to niech się do niej przyzwyczai”.
Walka i romans. Rzecz o turniejach rycerskich na ziemiach polskich
Najpopularniejszymi rozrywkami rycerskimi były bez wątpienia łowy, uczty, gra w szachy i turnieje. Dawne francuskie romanse opisywały je jako inną wojenną sztukę, a sama nazwa wywodzi się od starofrancuskiego czasownika torner/tournoyer – obracać się albo kręcić. Czym więc...
Polak – Chorwat, dwa bratanki
Chorwacja od lat urzeka Polaków. Doceniamy słońce, przyrodę, zabytki i ludzi. Czy za tym sentymentem kryje się coś więcej, niż tylko wspominki z wakacji? Być może „podskórnie” wyczuwamy z Chorwatami swoistą więź? Miałaby ona mocne podstawy, bowiem według...
A jednak Gniezno? Archeolodzy na tropie pierwszej stolicy Polski
Pod koniec września media obiegła sensacyjna wiadomość: archeolodzy natrafili w Gnieźnie na ślady budowli, która mogła być rezydencją pierwszych piastowskich władców. Czy to stąd zarządzał swoim młodym państwem Bolesław Chrobry? Jeśli ta hipoteza by się potwierdziła, Gniezno zyskałoby...
Wilkołak na murze kościoła. Czyli jak wyglądała symbolika sztuki romańskiej?
Wobec znikomej ilości źródeł pisanych kultury polskiej w okresie kształtowania organizmu państwowego, dziełom sztuki wypadnie przypisać rolę ważniejszą niż zwykło się przypuszczać, ponieważ znaczna część społeczeństwa polskiego wciąż tkwiła w stadium rozwoju, w którym obraz miał pierwszeństwo przed...
Belbuk, Swarożyc… a może Odyn? Kogo przedstawiały tajemnicze rzeźby z terenu ziem polskich?
O bogach czczonych niegdyś przez ludy słowiańskie wiemy stosunkowo niewiele. Najwięcej informacji mamy o religii plemion połabskich i Rusów. Znamy kilka imion bogów i wiemy, że stawiano im świątynie oraz posągi. Brak jednak szerszych wzmianek dotyczących terenów obecnych...
Jeden, by wszystkimi rządzić – dlaczego Tolkien rozpętał wojnę o pierścień?
Książki Johna R.R. Tolkiena już dawno weszły do klasyki literatury i jednoczą rzesze fanów na całym świecie. Stworzony przez niego i dopracowany w najmniejszych szczegółach świat inspirowany był mitologiami, wierzeniami i baśniami. Dlaczego to właśnie pierścień stał się...