Lwowski cmentarz orląt (lic. CC0)

Od XVII wieku Lwów nigdy nie poddał się wrogowi. Dopiero w 1939 roku garnizon lwowski został zmuszony do wyboru, której armii – radzieckiej czy niemieckiej – złoży broń. Wybrano Rosjan.

Semper Fidelis. Jest to dewiza oznaczająca po łacinie „Zawsze wierny”. Określano tak Lwów, co wyrażało przekonanie, że miasto było, jest i zawsze będzie związane z Polską, jest bastionem polskości na kresach wschodnich i nie ulegnie żadnemu nieprzyjacielowi.

Początek polskiej historii Lwowa. Średniowiecze i czasy nowożytne

Czasy świetności Lwowa przypadają na lata 1340–1772, kiedy miasto znajdowało się w obrębie Rzeczypospolitej. Włączenie tej części Rusi do Polski przez Kazimierza Wielkiego ułatwiło rozwój handlu i rzemiosła.

W ciągu wieków do miasta napływali ludzie różnych narodowości i wyznań – Polacy, Rusini, Niemcy, Żydzi i Ormianie, co zdecydowało o powstaniu wyjątkowego, wielonarodowościowego skupiska mieszczan i kupców. Lwów był jedynym miastem Polski, w którym znajdowały się aż trzy arcybiskupstwa: rzymskokatolickie, greckokatolickie oraz ormiańskie.

Stolica Galicji i Lodomerii. Lwów w XIX wieku

Po rozbiorach stracił swe handlowe znaczenie i został centrum administracyjnym i urzędniczym dla nowo powstałego kraju monarchii habsburskiej, nazwanego Królestwem Galicji i Lodomerii. Stanowił jednak także ważne miejsce rozwoju kultury i nauki.

fot.Lestat – Jan Mehlich, lic. GNU FDL Statua Kazimierza Wielkiego z kolegiaty wiślickiej (fot. Lestat – Jan Mehlich, lic. GNU FDL)

Od 1817 roku działał we Lwowie Uniwersytet, najpierw noszący imię cesarza Franciszka I, a od 1919 – króla Jana Kazimierza (nawiązano w ten sposób do istniejącego wcześniej we Lwowie uniwersytetu założonego w 1661 roku przez tegoż króla) oraz wiele towarzystw naukowych. Swobody te wykorzystywali mieszkający w mieście Polacy i Rusini (Ukraińcy), tworząc swoje szkoły, rozwijając własną kulturę i pielęgnując (lub tworząc dopiero) poczucie tożsamości narodowej.

Lwów pełnił rolę stolicy Galicji, kraju monarchii habsburskiej, aż do odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku.

Po zakończeniu pierwszej wojny światowej z uwagi na mieszany charakter narodowościowy wybuchły walki o to, do kogo będzie należało miasto.

Nierówna walka. Lwów po I wojnie światowej

Zarówno Polacy, jak i Ukraińcy rościli sobie prawo do uważania go za swoje, warto jednak przypomnieć, że według ostatniego spisu przeprowadzonego przed wybuchem wojny (z roku 1910) udział ludności ukraińskiej nie sięgał 20%, żydowskiej 28%, ludność polska zaś stanowiła ponad 50% wszystkich mieszkańców miasta.

fot.domena publiczna Lwowskie Orlęta. Obraz Wojciecha Kossaka.

Nierówną walkę o utrzymanie polskiego Lwowa podjęli głównie uczniowie szkół średnich i studenci („Orlęta lwowskie”), którzy od 1 do 22 listopada 1918 roku, dopóki nie nadeszła odsiecz z Krakowa, ochotniczo walczyli z oddziałami ukraińskimi. Niedługo potem miasto zostało znów zagrożone, tym razem przez bolszewików. Nie próbowali oni jednak zdobywać Lwowa, a szybka kontrofensywa znad Wisły wyparła ich daleko za Bug.

W wyniku walk miasto pozostało w granicach II Rzeczypospolitej, a w dowód uznania dla bohaterstwa mieszkańców zostało w 1920 roku odznaczone Orderem Virtuti Militari. Nieco później zmieniono herb miasta, dodając do niego to odznaczenie i dewizę Semper fidelis.

Po II wojnie światowej i przeprowadzeniu akcji przesiedleńczej, zwanej niesłusznie repatriacją, znajdujący się w mieście Polacy zostali wypędzeni z miasta, w którym dzisiaj stanowią niewiele znaczącą mniejszość, podobnie zresztą jak Żydzi ocaleni z zagłady.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Leksykonu polskich powiedzeń historycznych. Publikacja autorstwa Macieja Wilamowskiego, Konrada Wnęka i Lidii A. Zyblikiewicz została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 1998 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.

Poznaj niezwykłą historię naszego kraju: