Insurekcja warszawska (17-18 kwietnia 1794)

fot.domena publiczna Walki na Karkowskim Przedmieściu podczas insurekcji warszawskiej. Szkic Juliusza Kossaka z końcówki XIX wieku.

Insurekcja warszawska, powstanie warszawskie, bitwa warszawska (17-18 kwietnia 1794) – Po wybuchu powstania kościuszkowskiego w stolicy działało sprzysiężenie, mające na celu uwolnienie miasta, w którym stacjonował garnizon rosyjsko-pruski w sile 7,5 tys. żołnierzy. Walka rozpoczęła się opanowaniem Arsenału. Powstańcy zdobyli działa oraz ok. 10 tys. sztuk broni palnej, którą uzbrojono ochotników. Wojska rosyjskie zostały całkowicie zaskoczone rozmiarami i energią działań powstańców.

Rankiem 18 IV w stolicy istniały jeszcze trzy większe zgrupowania wojsk nieprzyjacielskich: jedno, skupione wokół kwatery głównej w środku miasta, liczyło ok. tysiąca piechoty, 150 jazdy i 8 dział, drugie – ok. 1,7 tys. piechoty, 650 jazdy i 16 dział, trzecie stanowiło ok. 1,8 tys. Prusaków na Marymoncie. Powstańcy podjęli próbę likwidacji grupy stojącej przy carskiej ambasadzie, gdzie znajdowała się kwatera główna Rosjan.

Po wielogodzinnej walce została ona zdobyta. Wieczorem Warszawa została całkowicie oczyszczona z wojsk rosyjskich i pruskich, które utraciły ok. 2,2 tys. zabitych i 2 tys. jeńców. Opanowanie stolicy było największą wygraną przez Polaków bitwą insurekcji kościuszkowskiej.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego.