Bitwa pod Chocimiem (2 września – 9 października 1621)

Bitwa pod Chocimiem (2 września – 9 października 1621) – bitwa stoczona między wojskami Rzeczypospolitej i Turcji w ramach wojny polsko-tureckiej w latach 1620-1621, nazywanej też wojną chocimską.

Zagrożona agresją turecką Rzeczpospolita wystawiła w 1621 roku armię liczącą 80 tys. ludzi. Znaczną jej część, bo 25–26 tys. wojsk zaciężnych, oddano pod dowództwo hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, który poprowadził ją pod Chocim i zamknął się tam w warownym obozie. Wkrótce dołączył do niego Piotr Konaszewicz Sahajdaczny z ok. 20 tys. Kozaków. Obóz polski położony był nad rzeką i otoczony 8-kilometrowym murem. Na lewo od Polaków rozbili obóz Kozacy, chroniąc go podwójnym rzędem okopanych wozów.

2 września przednia straż 100-tysięcznej armii tureckiej podeszła pod Chocim i z marszu uderzyła na obóz kozacki. Szturm ten został jednak odparty, podobnie jak i kolejne, podejmowane 4 września. W jednym z kontrataków Kozacy zdobyli kilka dział i dotarli aż pod sam obóz nieprzyjaciela. 7 września Turcy wdarli się do obozu polskiego, jednak zdecydowany kontratak jazdy prowadzony przez samego hetmana wyparł ich poza wały. Nieudane próby zdobycia obu obozów skłoniły Turków do rozpoczęcia regularnego oblężenia.

Bitwa pod Chocimiem,
1621 (ryc. Daniel Malak/TwojaHistoria.pl).

Działania zaczepne ograniczyli do bombardowania obozów. Tymczasem 4 września zmarł hetman Chodkiewicz, a dowództwo po nim objął regimentarz Stanisław Lubomirski. Widząc bezskuteczność swoich poczynań, zagrożeni polską odsieczą Turcy podjęli rokowania.

9 października podpisano układ, w którym Polacy zobowiązali się powstrzymywać napady Kozaków na terytoria tureckie, Turcy zaś najazdy tatarskie na ziemie Rzeczypospolitej. Układ ten został zawarty w sytuacji krytycznej, gdyż Polakom brakowało już żywności i prochu. Straty poniesione przez obie strony były wysokie, po stronie polskiej wynosiły 2 tys. poległych i 3 tys. zmarłych z głodu i chorób, 2,7 tys. dezerterów oraz 6,5 tys. poległych i zmarłych Kozaków. Straty tureckie ocenia się na 40 tys. poległych i zmarłych.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego. Zdanie wprowadzające pochodzi od redakcji.