Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Jan V (Janusz V) (książę zatorski 1468-1474)

Okolice Zatora i Wadowic na mapie z XVI w. (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Okolice Zatora i Wadowic na mapie z XVI w. (fot. domena publiczna)

Jan V (Janusz V) (ur. ? – zm. 17 września 1513) – książę zatorski, trzeci syn Wacława zatorskiego (ok 1415/1418 – 1465) i Marii, córki szlachcica Urbana Kopczowskiego, zwanego Świrczyną. Pochodził z linii Piastów cieszyńsko-oświęcimskich.

Po śmierci ojca wspólnie z trzema braćmi: Kazimierzem (zm. 1490), Wacławem (zm. ok. 1484 – 1487) i Władysławem (zm. 1494) władał się księstwem zatorskim, które 28 maja 1477 r. zostało podzielone na dwie części zarządzane przez dwie pary braci. Jedną z par tworzył Jan i Władysław. W 1494 r. objął we władanie całe księstwo zatorskie. Umową zawartą w Krakowie 29 lipca 1494 r. sprzedał swe księstwo królowi Janowi I Olbrachtowi za 80 tysięcy florenów węgierskich, ponadto do końca życia otrzymywać miał wraz z żoną corocznie 200 grzywien z żup w Wieliczce i Bochni oraz 16 brył soli. W myśl układu z 21 września 1494 r. zachował jednak wraz z żoną dożywotnie rządy w księstwie. Składał hołd lenny trzem kolejnym królom polskim: Janowi Olbrachtowi, Aleksandrowi i Zygmuntowi I Staremu. Warunki zawarte w akcie sprzedaży odnowił i zatwierdził po raz ostatni 3 maja 1507 r. w Krakowie.

Prowadził długoletni spór z dworzaninem królewskim Wawrzyńcem Myszkowskim. Jan czynił przeszkody w dopływie wody do stawów wodnych w Spytkowicach, należących do Myszkowskiego, który skarżył go w tej sprawie przed królem. Polecenie króla, nakazujące przywrócenie dopływu wody, zostało jednak zlekceważone przez Jana. Rozdrażniony tym Myszkowski zasadził się na księcia i 17 września 1513 r. podczas polowania zabił go dwoma ciosami miecza. Po tragicznej śmierci Jana księstwo zatorskie, zgodnie z wcześniejszymi układami, zostało wcielone do Polski. Żonaty był z Barbarą (zm. przed 12 maja 1507), córką Bolesława II cieszyńskiego, wdową po Baltazarze żagańskim. Małżeństwo to było bezdzietne. Pozostawił natomiast nieślubnego syna Jana (zm. ok. 1518 – 1521).

Autor hasła:

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.