Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Kiedy właściwie Matkę Boską koronowano na królową Polski?

Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych wizerunków Maryi w Polsce.

fot.domena publiczna Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych wizerunków Maryi w Polsce.

Już w średniowieczu Polacy wierzyli w szczególną opiekę Najświętszej Maryi Panny. Kolejni władcy Rzeczpospolitej zwracali się do niej, licząc na pomoc w trudnych dla kraju momentach. Koronę na przestrzeni wieków powierzano jej aż 55 razy! Czy wiadomo, kto był pierwszy?

Pierwszym skojarzeniem, które podsuwa tytuł Matki Bożej jako Królowej Polski, są lwowskie śluby króla Jana Kazimierza Wazy złożone 1 kwietnia 1656 roku przed głównym ołtarzem katedry lwowskiej. Ten akt o wielkim znaczeniu moralnym i politycznym w toczącej się właśnie wojnie polsko-szwedzkiej nie był czymś wyjątkowym w Europie. Wcześniej niż Rzeczpospolita za swoja królową uznały Maryję hiszpańska Floryda (1512) Bawaria (1620), Francja (1638), Austria (1647) i Portugalia (1648).

Królewski tytuł Maryi był już zresztą wcześniej używany w Polsce. Jan Długosz opisując Jasną Górę i znajdujący się tam słynący cudami obraz Matki Bożej, określił go jako Imago Gloriosissimae et Excellentissimae Virginis et Dominae ac Reginae mundi et nostrae Mariae.

„Broń nas i strzeż jako własność swoją”

Ślubowanie Jana Kazimierza nie jest jedynym aktem tego typu w dziejach Rzeczypospolitej. Król Michał Korybut Wiśniowiecki w grudniu 1669 roku złożył na Jasnej Górze votum w postaci złotego serca z diamentem. Ślubował wówczas: „Oświadczam, że królestwem tym (…) tak będę rządził, że i tron mój Tobie samej oddam i będę Cię uważał za Panią i Najwyższą Królową”.

W dniach od 27 do 29 lipca 1920 roku, podczas wojny polsko-bolszewickiej, zebrali się na Jasnej Górze biskupi polscy. Ponowili wybór Maryi na królową Polski. Dokonano tego formalnym aktem w postaci modlitwy: „Królowo Korony Polskiej, Tobie się oddajemy, Tobie się poświęcamy, broń nas i strzeż jako własność swoją”.

Pierwszym skojarzeniem, które podsuwa tytuł Matki Bożej jako Królowej Polski, są lwowskie śluby króla Jana Kazimierza Wazy złożone 1 kwietnia 1656 roku przed głównym ołtarzem katedry lwowskiej.

fot.Jan Matejko/domena publiczna Pierwszym skojarzeniem, które podsuwa tytuł Matki Bożej jako Królowej Polski, są lwowskie śluby króla Jana Kazimierza Wazy złożone 1 kwietnia 1656 roku przed głównym ołtarzem katedry lwowskiej.

Idea królewskiej władzy Maryi nad narodem i państwem polskim wyrasta z dwóch źródeł: po pierwsze – z kultu Maryi od czasów średniowiecza po drugie – z idei Jej patronatu nad poszczególnymi stanami, grupami, bractwami, miastami itd. Najprawdopodobniej z XIII wieku pochodzi pierwszy hymn Polski, pieśń maryjna Bogurodzica.

Przykładem obecności motywów maryjnych w polskiej sztuce tego okresu są: monumentalny ołtarz Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie, którego główna scena przestawia Zaśnięcie NMP czy gotyckie rzeźby w typie Piękna Madonna, jak chociażby Madonna z Krużlowej.

55 koronacji

Szczególnymi chwilami, kiedy odwoływano się do opieki Matki Bożej, był czas wojny. Jan Olbracht dziękował Matce Bożej za pomoc w zwycięstwie nad Tatarami pod Kopystrzyniem (1487), a Zygmunt Stary wierzył głęboko, że pomoc Maryi pozwoliła odnieść mu zwycięstwo pod Orszą (1514) oraz nad Tatarami (1527). Stefan Czarniecki przed każdą bitwą zwracał się o protekcję i obronę do Matki Bożej odmawiając Zdrowaś Maryja.

Pobożność maryjna polskiego króla Jana III Sobieskiego miała wpływ na ustanowienie przez papieża Innocentego XI święta Imienia Maryi. Dowodząc wojskami w bitwie pod Wiedniem (1683), polski król jako zawołanie do boju dał swym wojskom imię Maryi. O wielkiej czci Maryi jaką przez wieki okazywano na ziemiach państwa polskiego może świadczyć liczba kościołów oraz kaplic, które związane są z kultem Najświętszej Maryi Panny, a w których przechowuje się i otacza kultem jej wizerunki.

Potwierdzeniem głębokiej wiary w opiekę Matki Bożej nad narodem polskim były uroczystości koronacji jej wizerunków. Zwyczaj ten przywędrował do Polski z Europy Zachodniej. W 1651 roku nuncjusz apostolski nałożył korony na obraz Matki Bożej Łaskawej w Warszawie. Obraz Matki Bożej Częstochowskiej został koronowany 8 września 1717 roku. Do 1939 roku na ziemiach polskich dokonano koronacji 55 maryjnych wizerunków.

Z wizerunkami Matki Bożej związanych jest wiele pięknych legend i świadectw wiary. Matka Boża z przydomkiem Łaskawa jest patronką Warszawy. Słynny obraz Matki Bożej Łaskawej, przed którym Jan Kazimierz składał swe śluby w katedrze lwowskiej był namalowany z okazji śmierci Katarzyny, córki jednego z mieszczan lwowskich. Wincenty Pol pisząc o polskiej wsi podkreślał, że

Wszystko tam wielkość Matki Bożej chwali,
Wszystko Ją wielbi albo Jej się żali!

Jednym z przykładów wykorzystania motywów maryjnych w sztuce średniowiecznej jest ołtarz Wita Stwosza w Krakowie, gdzie przedstawiono zaśnięcie Maryi.

fot.Robert Breuer/CC BY-SA 3.0 Jednym z przykładów wykorzystania motywów maryjnych w sztuce średniowiecznej jest ołtarz Wita Stwosza w Krakowie, gdzie przedstawiono zaśnięcie Maryi.

Jednym z najbardziej charakterystycznych i urokliwych elementów polskiego krajobrazu, który przez wieki zadziwiał podróżujących obcokrajowców, są przydrożne kapliczki, z których wiele jest poświęconych właśnie Matce Bożej.

„Ja to królestwo bardzo umiłowałam”

Pięknymi zwyczajami związanymi z kultem Matki Bożej w życiu codziennym były i są m.in. noszenie medalika, ryngrafu czy szkaplerza z wizerunkiem bądź symbolem Matki Bożej oraz wkładanie w ręce zmarłych różańca.

Kto nie zna słów otwierających narodową epopeję wieszcza A. Mickiewicza „Pana Tadeusza”:

Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy
I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy
Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!

Najświętsza Maria Panna była koronowana na królową Polski aż 55 razy.

fot.Diego Velázquez /domena publiczna Najświętsza Maria Panna była koronowana na królową Polski aż 55 razy.

Opuszczając swój rodzinny kraj czy to dobrowolnie, czy przymusowo, Polacy wywozili ze sobą pamięć i wiarę w opiekę Matki Bożej. Zesłańcy na Sybir w czasie rozbiorów zbierali się wspólnie śpiewając pieśni maryjne. Pierwsza osada polska, jaka powstała na kontynencie amerykańskim, nosi nazwę Panna Maria (Teksas).

Z tytułem Królowej Polski wiąże się mało znane objawienia maryjne, którego – co ciekawe – doświadczył nie żaden mieszkaniec ziem Rzeczypospolitej, ale Włoch, o. Giulio Mancinelli. 14 sierpnia 1608 r. w jezuickim klasztorze w Neapolu ujrzał on Matkę Bożą i usłyszał od niej słowa: „Dlaczego nie nazywasz mnie Królową Polski? Ja to królestwo bardzo umiłowałam i wielkie rzeczy dla niego zamierzam, ponieważ osobliwą miłością do mnie płoną jej synowie”.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie w ramach monumentalnej pracy, porządkującej najważniejsze ze zjawisk i idei funkcjonujących w polskiej pamięci historycznej: Węzły pamięci niepodległej Polski. Publikacja ta ukazała się w 2014 roku nakładem Wydawnictwa Znak, Muzeum Historii Polski oraz Fundacji Węzły Pamięci.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, wyjaśnienia w nawiasach kwadratowych oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst został poddany podstawowej obróbce redakcyjnej w celu wprowadzenia częstszego podziału akapitów.

Komentarze (4)

  1. Wojciech Odpowiedz

    Panie Autorze, Floryda była zajęta przez Hiszpanów później niż w 1512 roku, wtedy jeszcze nie wiedzieli, że istnieje. Również Bogurodzica nie była hymnem Polski i na pewno nie była śpiewana jak w filmie „Krzyżacy” przez animistów z Litwy czy islamistów Tatarów, gdy pokonywali z Polakami pod Grunwaldem Zakon Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie.

  2. Pawel Odpowiedz

    Jakoś „królowa polski” nie ochronila Polski przed rozbiorami.
    1Tm2,5
    Jest tylko jeden posrednik. Jezus Chrystus.

  3. Anna Odpowiedz

    Bitwa po Wiedniem do rowinięci, Św. Stanisław Pa0czyński i ofiarowanie działania przez Maryję do Boga, nie mówiąc pominięcie Bitwy pod Warszawą w 1920, gdzie wiele świadków nie Polskich tylko z hordy tzw Rosiskiej widziało obronę Polski przez Matkę Najświętsza. Polska to u podstaw Kraj Katolicki, I to jeszcze Maryję.

Odpowiedz na „PawelAnuluj pisanie odpowiedzi

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.