fot.Jastrow, lic. CC BY 2.5 Witeliusz (fot. Jastrow, lic. CC BY 2.5)

Zasiadanie na rzymskim tronie było jednym z najniebezpieczniejszych zajęć w czasach starożytnych. Dla przykładu, w latach 235-285 zabito aż 14 z 26 imperatorów! Profesor ekonomii z Ontario twierdzi, że wie, dlaczego.

Współczesny świat nie jest w tak wielkim stopniu uzależniony od regionalnego urodzaju, jak świat antyczny. Jeśli w jednej części globu z jakiegoś powodu zabraknie żywności, zawsze istnieje możliwość sprowadzenia jej z innego zakątka. Tymczasem imperium rzymskie, choć  stanowiło ogromny twór państwowy, było wrażliwe na anomalie pogodowe.

Cornelius Christian, profesor nauk ekonomicznych z Ontario w Kanadzie zajmujący się historią gospodarki, przeanalizował dane opublikowane w 2011 roku w artykule „2500 Years od European Climate Variability and Human Susceptibility”. Autorzy tekstu badali klimat na przestrzeni 2500 lat na podstawie danych dendrologicznych. Obserwując przyrosty drzew na terytorium Francji i Niemiec, obliczyli coroczne wiosenne opady deszczu, które miały bezpośredni wpływ na wysokość zbiorów.

Christian postanowił porównać te dane z historycznymi informacjami na temat wystąpień armii przeciw cesarzowi, zamieszek i zabójstw władców. Zajął się okresem od 27 r. p.n.e. do 476 r. n.e. Do tego celu zaprzągł metody matematyczne. Używając statystyki oszacował, że niskie opady deszczu wiosną wiązały się ze zwiększonym ryzykiem buntu oraz prawdopodobieństwem zamachu na cesarza.

fot.Jacek Karczmarz, lic. GNU FDL Jak wiele informacji można wyczytać z pni drzew… (fot. Jacek Karczmarz, lic. GNU FDL)

Badacz jako przykład podaje między innym Witeliusza, który został obwołany władcą przez własne oddziały w 69 roku n.e. Opady na granicach imperium w roku, w którym przejął rządy, były niskie. Prowadziło to – zdaniem Christiana – do destabilizacji, wojska zaczęły się buntować, a cesarz ostatecznie został obalony przez Wespazjana i zamordowany.

Rezultaty badań z podobnego obszaru opublikowano w zeszłym roku w artykule „Volcanic suprresion of Nile summer flooding triggers revolt and constrains interstate conflict in ancien Egypt”. Badacze analizowali w nim wpływ anomalii w corocznych wiosennych wylewach Nilu na sytuację w państwie faraonów. Co szczególnie interesujące, zaobserwowali wpływ niskiego poziomu wody na destabilizację sytuacji w państwie i – w konsekwencji – upadek dynastii ptolemejskiej.

Źródła informacji:

1. Ulf Büntgen, Willy Tegel, Kurt Nicolussi, Michael McCormick, David Frank, Valerie Trouet, Jed O. Kaplan, Franz Herzig, Karl-Uwe Heussner, Heinz Wanner, Jürg Luterbacher, Jan Esper, 2500 Years od European Climate Variability and Human Susceptibility, „Science”, t. 331, nr 601 (2011).
2. Joseph G. Manning, Francis Ludlow, Alexander R. Stine, William R. Boos, Michael Sigl, Jennifer R. Marlon, Volcanic suprresion of Nile summer flooding triggers revolt and constrains interstate conflict in ancien Egypt, „Nature Communications” nr8 (2017)
3. The Weird Reason Roman Emperors Were Assassinated, livescience.com [dostęp 14.08.2018].
4. Why Roman Emperors Were More Likely to Be Assassinated During Droughts, smithsonianmag.com [dostęp 14.08.2018].