fot.domena publiczna Beton (fot. domena publiczna)

„Z dnia na dzień w partii coraz bardziej rozprzestrzeniają się poglądy liberalno-burżuazyjne, trockistowsko-syjonistyczne, nacjonalizm, agraryzm, klerykalizm” – alarmowali wiosną 1981 roku przedstawiciele betonu partyjnego.

„Beton” lub też „beton partyjny” to pojęcie upowszechnione w latach 1980–81, używane jako określenie zachowawczej frakcji partyjnej, nawołującej do zdecydowanej rozprawy z „Solidarnością”, nawet przy pomocy radzieckich oddziałów interwencyjnych.

Przywódcy partyjnego betonu

Za przywódców partyjnego „betonu” uchodzili: Tadeusz Grabski (od września 1980 sekretarz KC, a od grudnia tego roku także członek Biura Politycznego KC), Stanisław Kociołek (od listopada 1980 I sekretarz Komitetu Warszawskiego PZPR), Mirosław Milewski (od października 1980 minister spraw wewnętrznych), Stefan Olszowski (od sierpnia 1980 członek Biura Politycznego KC i sekretarz KC), Albin Siwak (od lipca 1981 członek Biura Politycznego KC) oraz Andrzej Żabiński (od września 1980 członek Biura Politycznego i I sekretarz KW w Katowicach).

Za organ prasowy tej frakcji uważany był tygodnik „Rzeczywistość”, ukazujący się od 24 maja 1981 w Warszawie, zapleczem zaś stało się powołane prawdopodobnie 15 maja 1981 tzw. Forum Partyjne przy KW PZPR w Katowicach.

Beton walczy z antyradzieckimi nastrojami

W uchwalonej 27 maja tego roku Deklaracji oraz czterech Rezolucjach Forum ostro zaatakowało partyjnych „liberałów”, ubolewając, że „z dnia na dzień w partii coraz bardziej rozprzestrzeniają się poglądy liberalno-burżuazyjne, trockistowsko-syjonistyczne, nacjonalizm, agraryzm, klerykalizm, solidaryzm klasowy oraz szczególnie kultywowane przez prawicę poglądy i nastroje antyradzieckie”.

fot.Pesell, lic. CCA-SA 4.0 I Znaczek PZPR (fot. Pesell, lic. CCA-SA 4.0 I)

Partyjnych zachowawców skupiały także inne organizacje, m.in. utworzone w lutym 1981: Klub Warszawa 1980 oraz Forum Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR, które w późniejszym okresie używało nazwy Forum Dyskusyjne Komunistów Warszawy. Ośrodki partyjnego „betonu” funkcjonowały również w Szczecinie, Wrocławiu i Białymstoku, ich działalność osłabła jednak po IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR, który odbył się w dniach 14–20 lipca 1981.

Ideowo-polityczna jedność

W czerwcu 1982 przedstawiciele „betonu” zainicjowali działalność Klubu Wiedzy Społeczno-Politycznej „Rzeczywistość”. Do jego czołowych działaczy należeli: Tadeusz Grabski (przewodniczący Tymczasowego Zarządu Głównego), Ryszard Gontarz, Janusz Ratzko, Ignacy Krasicki i Wiesław Mysłek.

Aktywizacja tego środowiska spotkała się z dezaprobatą większości członków Biura Politycznego KC PZPR; 18 grudnia 1982 podjęli oni uchwałę o niecelowości istnienia stowarzyszeń rozbijających „ideowo-polityczną i organizacyjną jedność” partii. W efekcie 30 stycznia 1983 Klub został rozwiązany.