fot.Thomas T., CC BY-SA 2.0 Paleolityczne malowidła ścienne z jaskini Chauveta we Francji

Neandertalczycy potrafili wytwarzać skomplikowane narzędzia i mieli duże mózgi. A jednak – w przeciwieństwie do ludzi epoki kamienia nie pozostawili po sobie żadnych malowideł czy innych dzieł sztuki. To dlatego, że nie rzucali dzidami – twierdzi profesor Richard Coss z Uniwersytetu Kalifornii.

Już około czterdziestu tysięcy lat temu nasi przodkowie tworzyli złożone malowidła, przedstawiające zwierzęta i ludzkie sylwetki. Na ścianach jaskiń zamieszkiwanych w epoce paleolitu naukowcy odnajdują obrazy ukazujące całe stada lwów, hieny, nosorożce czy sowy.

Wszystko to są jednak dzieła homo sapiens. Neandertalczycy nie pozostawili po sobie podobnego dziedzictwa. Emerytowany profesor psychologii z Uniwersytetu Kalifornii twierdzi, że mogło to wynikać… ze stosowania odmiennych technik polowania.

Jak wyjaśnia Richard Coss, neandertalczycy zamieszkujący Eurazję dźgali zwierzęta podchodząc bezpośrednio do nich, podczas gdy wcześni ludzie, żyjący w Afryce, preferowali łowy z dystansu – miotając dzidy bez zbliżania się do upatrzonych ofiar. Różnica wynikała w dużym stopniu z odmiennego zachowania zwierząt, z którymi stykali się przedstawiciele tych dwóch gatunków. Przykładowo afrykańskie zebry były o wiele bardziej płochliwe od europejskich dzikich koni.

„Neandertalczycy potrafili wizualizować mentalnie widziane wcześniej zwierzęta, robili to z pamięci. Nie byli jednak zdolni do zamienienia tych mentalnych obrazów na skoordynowane ruchy dłoni, koniecznie do wykonania rysunku” – twierdzi Richard Coss, którego kariera w dużym stopniu koncentrowała się na historii ludzkiej ewolucji i rozwoju sztuki.

fot.Clemens Schmillen, CC BY-SA 3.0 Malowidło z tzw. Jaskini Bestii na pustyni libijskiej

Badacz doszedł do wniosku, że proces mentalny konieczny dla stworzenia ściennego malowidła podobny był do tego, który myśliwi epoki kamienia stosowali, by wyobrazić sobie łuk, po którym lecieć będzie do celu ich dzida.

Niewykluczone nawet – w opinii Cossa – że ówczesne dzieła sztuki odgrywały rolę swoistych… narzędzi treningowych dla myśliwych. Neandertalczycy, polujący z bliska, podobnych instruktaży nie potrzebowali, a przyjęte techniki łowów sprawiły, że nigdy nie wyrobili sobie oni koordynacji wzrokowo-ruchowej koniecznej dla tworzenia własnych malowideł. Tym samym: nie mogli doświadczyć tej samej co ludzie ścieżki rozwoju społecznego.

Praca Cossa została opublikowana w czasopiśmie naukowym „Evolutionary Studies in Imaginary Culture”. Jej omówienie zostało zamieszczone w serwisie internetowym Uniwersytetu Kalifornii.