fot.domena publiczna Józef Piłsudski w Genewie nie patyczkował się z premierem Litwy (fot. domena publiczna)

Jedno przemówienie Józefa Piłsudskiego wystarczyło, by zmusić Litwinów do zawarcia pokoju. Co i w jakich okolicznościach powiedział Marszałek?

„Qu’est-ce que vous voulez – la paix ou la guerre?”, a więc: „Czego pan chce, pokoju czy wojny?”. Pytanie to zadał Józef Piłsudski premierowi Litwy Augustinasowi Voldemarasowi po jego przemówieniu na posiedzeniu Ligi Narodów w Genewie 9 grudnia 1927 roku.

W grudniu 1926 roku doszło na Litwie do zamachu stanu, w wyniku którego na czele państwa stanęli nastawieni antypolsko i proniemiecko prezydent Antonas Smetona i premier Augustinas Voldemaras. Rząd litewski wprowadził do projektu konstytucji zapis, że stolicą państwa jest Wilno, oraz podtrzymał oficjalnie stan wojny pomiędzy Litwą i Polską.

Litwini zgłaszali pretensje do zagarniętych w 1920 roku w wyniku „buntu” gen. Lucjana Żeligowskiego Wilna i Litwy Środkowej, które inkorporowano do Polski dwa lata później. Nie uznawali argumentu, że większość mieszkańców tych terenów uważała się za Polaków.

Apogeum konfliktu

Napięcie we wzajemnych stosunkach rosło, apogeum osiągnęło w listopadzie 1927 roku, gdy po nieudanym przewrocie przeciwko dyktatorskim rządom Voldemarasa, popieranym przez mniejszość polską na Litwie i rząd RP, rozpoczęto represje wobec ludności polskiej. Strona polska zastosowała retorsje wobec Litwinów na Wileńszczyźnie.

fot.domena publiczna Augustinas Voldemaras został przez Piłsudskiego przyparty do muru (fot. domena publiczna)

W połowie listopada rząd Litwy wystosował skargę do Ligi Narodów, pomawiając Polskę o zamiar agresji na ziemie litewskie. Notę w tej sprawie wysłał także Związek Radziecki. Rząd polski wysłał 28 listopada notę, w której wyjaśnił, że nie żywi złych zamiarów wobec Litwy i pragnie nawiązać normalne kontakty handlowe i dyplomatyczne.

Nagły koniec wojny

Spór polsko-litewski był omawiany na posiedzeniu Ligi Narodów w grudniu 1927 roku. Na posiedzenie przyjechał sam marszałek Piłsudski, który, znudzony dyplomatycznymi wykrętami, na tajnym porannym posiedzeniu trzy razy pytał Voldemarasa: „wojna czy pokój?”. Tym energicznym wystąpieniem przyparty do muru premier Litwy wykrztusił: „pokój”.

Liga Narodów stwierdziła, że stan wojny między oboma krajami został zniesiony i zaleciła bezpośrednie negocjacje w celu przywrócenia stosunków dyplomatycznych. Polska uznała niezależność polityczną i nietykalność terytorialną Litwy, a sprawa mniejszości polskiej miała być uregulowana na forum Ligi Narodów.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Leksykonu polskich powiedzeń historycznych. Pozycja autorstwa Macieja Wilamowskiego, Konrada Wnęka i Lidii A. Zyblikiewicz została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 1998 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.

Zobacz, do czego zdolny był Józef Piłsudski

Andrzej Garlicki

Józef Piłsudski 1867-1935

Józef Piłsudski odbył długą drogę z Zułowa przez syberyjskie zesłanie, ruch socjalistyczny, legiony, Magdeburg, Belweder, Sulejówek i znowu Belweder – do królewskich grobów na Wawelu. Był wielką indywidualnością i wycisnął – co jest dane niewielu – swe piętno na historii Polski. Był człowiekiem już za życia owianym legendą. Wciąż jest symbolem odrodzenia Polski.Józef Piłsudski (1867-1935) to nowe wydanie najlepszej i najpełniejszej biografii Marszałka. Autor – profesor Andrzej Garlicki – jest jednym z czołowych polskich historyków, wieloletnim pracownikiem Instytutu Historycznego …

Sklep	Format	Zwykła cena	Cena dla naszych czytelników
paskarz.pl		79.90 zł	43.95 zł idź do sklepu »