Władysław Odonic (ur. ok. 1190, zm. 5 VI 1239) – książę wielkopolski, syn Odona i Wyszesławy, księżniczki ruskiej. Nosił on także przydomek Plwacz, jednak nie jest znana jego geneza, może miał on związek z jakaś chorobą, a może z nagannymi manierami jego właściciela.

Po śmierci ojca w 1194 roku opiekę nad nim sprawował stryj Władysław Laskonogi, który też zarządzał jego dzielnicą gnieźnieńską. W 1206 roku, wykorzystując kłopoty stryja, podniósł przeciwko niemu nieudany bunt. Pokonany przez Laskonogiego, stracił swoją dzielnicę i musiał uciekać na Śląsk, gdzie schronił się na dworze Henryka I Brodatego.

W 1208 roku na zjeździe w Głogowie doszło do kompromisu, w wyniku którego otrzymał od Henryka Brodatego południową Wielkopolskę wraz z Kaliszem. W 1216 roku, nie wiadomo, czy w drodze ugody czy też wojny, odzyskał swoją dzielnicę gnieźnieńską. Już w 1217 lub 1218 roku ponownie doszło do konfliktu z Laskonogim i Odonic musiał uciekać z Wielkopolski.

Schronił się na Węgrzech i w 1218 roku wziął udział krucjacie do Palestyny, zorganizowanej przez króla węgierskiego. Po powrocie do kraju w latach 1218–1220 nawiązał stosunki z księciem gdańskim Świętopełkiem I. Przy pomocy książąt pomorskich w 1223 roku udało mu się opanować pogranicze Wielkopolski z grodami w Ujściu i Nakle. W 1227 roku przyczynił się do zaatakowania przez Świętopełka obozu książąt polskich w Gąsawie, co zakończyło się zamordowaniem Leszka Białego. W krótkim czasie opanował całą Wielkopolskę, ale w 1228 roku został pokonany i uwięziony przez Władysława Laskonogiego. W roku następnym pokonał jednak i wypędził stryja i objął władze w całej Wielkopolsce.

Władysław Odonic prowadził swoją politykę w ścisłym porozumieniu z Kościołem, dla którego poczynił wiele nadań. W 1210 roku ufundował klasztor Cystersów w Przemęcie (fundacja ta okazała się nietrwała i została ponowiona skutecznie kilkadziesiąt lat później przez rycerstwo), a w 1211 roku klasztor Cysterek w Ołoboku. Na zjazdach w Borzykowej (1210) i Wolborzu (1215) poparł program reform arcybiskupa Henryka Kietlicza, który dążył do wzmocnienia pozycji Kościoła w państwie.

Oparcie rządów na sojuszu z dostojnikami kościelnymi, nadawanie Immunitetów na rzecz Kościoła (np. w 1232 nadal przywilej menniczy biskupstwu poznańskiemu) doprowadziło do konfliktu z rycerstwem, które w 1233 roku podjęło próbę usunięcia Odonica z Wielkopolski i powołania na jego miejsce Henryka Brodatego. Mimo że Odonic utrzymał się przy władzy, to w roku następnym został zmuszony przez księcia śląskiego do podziału dzielnicy. Stracił wtedy na rzecz Henryka jej lewobrzeżną część wraz z Santokiem i Śremem. W 1239 roku Henryk II Pobożny, syn Henryka Brodatego, opanował całą Wielkopolskę, z wyjątkiem grodów nadnoteckich Ujścia i Nakła.

Panowanie Odonica zdominowała długotrwała wojna domowa, jaką prowadził z Władysławem Laskonogim w latach 1206–1231. Został pochowany w katedrze poznańskiej. Jego żoną była Jadwiga (od ok. 1218–1220), prawdopodobnie córka Mściwoja I gdańskiego. Z małżeństwa tego znanych jest pięcioro dzieci: Przemysł I, Bolesław Pobożny, Siemomysł (?) oraz dwie córki — Salomea (żona Konrada I głogowskiego) i Eufemia (żona Władysława I opolskiego).

Autor hasła:

Jacek Jaskulski – doktor nauk humanistycznych, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Biblioteką Kórnicką PAN. Współautor „Słownika władców polskich”, „Słownika władców Europy średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”. Zmarł w 2006 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.