Bitwa nad Wkrą (14–16 sierpnia 1920)

fot.domena publiczna Władysław Sikorski z żołnierzami 5 Armii nad Wkrą.

Bitwa nad Wkrą (14–16 sierpnia 1920) – starcie polsko-bolszewickie stanowiące element składowy walnej bitwy warszawskiej.

O świcie 14 sierpnia 5 Armii gen. Władysława Sikorskiego, licząca 22 tys. bagnetów, 3800 szabel, 452 ckm, 141 dział, 57 czołgów i samochodów pancernych i 2 pociągi pancerne, na rozkaz dowódcy Frontu Północnego gen. Józefa Hallera rozpoczęła działania zaczepne, obsadzając lewy brzeg Wisły (prawobrzeżny dopływ Bugu). Jej przeciwnikiem były ugrupowane na dużej przestrzeni 2 armie bolszewickie (IV i XV), o łącznej sile 68 tys. bagnetów, 6600 szabel, 1406 ckm-ów i 327 dział.

Celem polskich działań było zmniejszenie naporu Armii Czerwonej na Warszawę. Główne uderzenie wykonała grupa gen. Franciszka Krajowskiego, która obsadziła zachodni brzeg rzeki, a następnie nacierała dalej z powodzeniem na kierunku północno-zachodnim. Walki toczyły się jednak ze zmiennym szczęściem, bolszewicy zdobyli m.in. 2 forty modlińskie.

Przez cały następny dzień trwały ciężkie zmagania z głównymi siłami obu sow. armii, dążących do sforsowania Wisły na północ od Warszawy. Udany wypad 203 pułku ułanów na Ciechanów pozbawił łączności dowództwo IV Armii i w rezultacie sparaliżował jej działania. Sukces odniosła także dywizja gen. Krajowskiego, opanowując linię kolejową Modlin–Mława.

16 sierpnia rozpoczął się bój o Nasielsk. Po twardym oporze bolszewicy oddali miasto i wycofali się nad Narew ze znacznymi stratami. Dalsze działania 5 Armii pod Płońskiem uniemożliwiły Tuchaczewskiemu przegrupowanie sił, które miało przywrócić im inicjatywę operacyjną. Zdobycie Serocka (18 sierpnia) przesądziło o sukcesie Polaków w tym fragmencie bitwy warszawskiej.

Autor hasła:

Prof. dr hab. Tomasz Gąsowski – historyk, specjalista z zakresu dziejów politycznych, społecznych i militarnych ziem polskich w XIX stuleciu. Pracuje w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Akademii Ignatianum. Autor rozprawy habilitacyjnej „Między gettem a światem. Dylematy ideowe Żydów galicyjskich na przełomie XIX i XX wieku”, a także takich publikacji jak „Pod sztandarami Orła Białego” czy „Ziemie polskie w latach wielkiej wojny”. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego. Zdanie wprowadzające pochodzi od redakcji.