Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Chrystian X (król Danii 1912–1947 i Islandii 1918–1944)

Portret Chrystiana X.

fot.domena publiczna Portret Chrystiana X.

Chrystian X (ur. 26 IX 1870 w Charlottenlund, zm. 20 IV 1947 w zamku Amalienborg w Kopenhadze) – król Danii w latach 1912–1947 i Islandii w latach 1918–1944. Syn króla Fryderyka VIII, panującego w latach 1906–1912, i Ludwiki (1851–1926), córki króla Szwecji Karola XV; brat króla Norwegii Hakona VII. Żoną Chrystiana X była poślubiona w 1898 roku Aleksandryna (1879–1952), córka wielkiego księcia Meklemburgii-Schwerin, Fryderyka Franciszka III; mieli dwóch synów. Starszy (ur. 11 III 1899) objął w 1947 roku tron jako Fryderyk IX (zm. 14 I 1972).

Otrzymał wykształcenie wojskowe, służył w jednostce kawalerii w Jutlandii oraz w Kopenhadze jako dowódca gwardii królewskiej. Po śmierci Chrystiana IX w 1906 roku został następcą tronu, władzę objął po nagłej śmierci swego ojca w 1912 roku.

Podczas pierwszej wojny światowej zacieśnił współpracę z państwami skandynawskimi, w 1915 roku zaakceptował demokratyczną konstytucję. 1 grudnia 1918 roku podpisał akt federalny, na mocy którego Islandia uznana została za niezależne królestwo, połączone z Danią unią personalną (związek obu państw rozwiązano w 1944).

Klęska Niemiec w 1918 roku umożliwiła ponowne wysunięcie roszczeń do północnego Szlezwiku; dzięki pomyślnemu wynikowi plebiscytu, 10 lipca 1920 roku Chrystian X konno przekroczył granicę odzyskanego księstwa, gdzie został entuzjastycznie powitany przez miejscową ludność.

Podczas drugiej wojny światowej jego codzienne konne przejażdżki po Kopenhadze oraz zdawkowa odpowiedź na urodzinowe życzenia od Hitlera w 1942 roku uznawane były za formę biernego oporu wobec niemieckiej okupacji. Upadek z konia w październiku 1942 roku ograniczył aktywność króla. Wybuch niepokojów w 1943 roku skłonił Niemców do internowania monarchy w jego własnym pałacu. Po kapitulacji III Rzeszy Chrystian X już 9 maja 1945 roku otworzył pierwszą sesję parlamentu.

Autor hasła:

Olgierd Kiec – doktor habilitowany, politolog i historyk XIX i XX wieku związany z Uniwersytetem Zielonogórskim. Autor publikacji poświęconych m. in. historii protestantyzmu w Wielkopolsce. Współautor „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”.