fot.Pieter Isaacsz /domena publiczna Portret Chrystiana IV.
Chrystian IV (ur. 12 IV 1577 we Frederiksborgu, zm. 28 II 1648 w Kopenhadze) – król Danii i Norwegii od 1588 roku. Syn Fryderyka II, króla Danii i Norwegii, oraz Zofii, córki Ulryka, księcia meklemburskiego. Z małżeństwa z Anną Katarzyną (1575–1612), córką Joachima Fryderyka, elektora brandenburskiego, miał syna Fryderyka III (1609–1670), od 1648 roku króla Danii i Norwegii.
Wstąpił na tron w wieku jedenastu lat po śmierci ojca (1588). Rządy w imieniu małoletniego króla sprawowała Rada Państwa. Po objęciu władzy w 1596 roku zainicjował reformy zmierzające do ożywienia produkcji rzemieślniczej, rolnictwa i gospodarki kraju. Wszczął merkantylistyczną politykę, utworzył warsztaty tkackie, manufaktury, rafinerie cukru. Przystąpił do zakładania kompanii handlowych, m.in. w 1616 roku powołał do życia Duńską Kompanię Wschodnioindyjską.
Przeprowadził rozbudowę portów w Kopenhadze i Helsingor. W 1624 roku oddał do użytku pierwszą regularną pocztę krajową. Wzniósł szereg fortec, pałaców i zamków (np. zamek Frederiksborg). Był założycielem i budowniczym miast, m.in. Christiansstad w Skanii, Glückstadt nad Łabą i Christianii w Norwegii, którą wzniósł w pobliżu zniszczonej w 1624 roku wskutek pożaru dotychczasowej stolicy Oslo.
Dążył do zdobycia hegemonii w basenie Morza Bałtyckiego. Reorganizacja floty i armii umożliwiła mu zwycięstwo w tzw. wojnie kalmarskiej ze Szwecją (1611–1613). Postanowienia pokoju zawartego ze Szwecją w Knäred (21 I 1613) były bardzo korzystne dla Chrystiana. Szwedzi musieli wyrzec się Finnmarku oraz praw do miasta Sonnenburg na Ozylii. Ponadto król Danii zatrzymał w swym ręku ÄIvsborg i Göteborg, ważne porty szwedzkie nad Kattegatem, do czasu wypłacenia przez Szwecję odszkodowań wojennych w wysokości miliona talarów.
Po osłabieniu Szwecji podjął Chrystian starania o rozszerzenie swych wpływów na południowym wybrzeżu Bałtyku. W tym celu w 1625 roku przystąpił do wojny trzydziestoletniej po stronie protestantów niemieckich. Jego wyprawa w głąb Niemiec zakończyła się klęską armii duńskiej pod Lutter-am-Barenberge (17 VIII 1626). Niedługo potem wojska cesarskie w odwecie wkroczyły do Jutlandii i opanowały cały półwysep (1627). Dzięki zawarciu sojuszu obronnego ze Szwecją (4 I 1628) i skutecznej akcji zbrojnej na Pomorzu (interwencja w Stralsundzie), Chrystian wycofał się z wojny bez strat terytorialnych.
Po podpisaniu pokoju z cesarzem w Lubece (27 V 1629) znalazł się stopniowo w izolacji politycznej. Zwalczał potencjalnych sprzymierzeńców z rosnącej w siłę Szwecji, np. w latach 1637–1638 przeciwstawiał się wprowadzeniu przez króla polskiego Władysława IV ceł gdańskich, napadając na okręty królewskie stojące u wejścia do portu w Gdańsku.
Osamotnienie Chrystiana na arenie międzynarodowej wykorzystali Szwedzi, którzy napadli na Danię w końcu 1643 roku. Po druzgocących klęskach armii duńskiej Chrystian musiał zawrzeć traktat pokojowy w Brömsebro (12 VI 1645) na warunkach podyktowanych przez zwycięzców. Utracił na rzecz Szwecji wyspy Gotlandię i Ozylię, prowincje norweskie Härjedalen i Jämtland oraz oddał Szwecji na trzydzieści lat prowincję Halland, leżącą w południowej części Półwyspu Skandynawskiego. Postanowienia te położyły kres duńskiej przewadze w Skandynawii (początkując hegemonię Szwecji). Ostatnie lata życia upłynęły Chrystianowi na walce z opozycją szlachecką. Pozostawił państwo osłabione politycznie, z zadłużonym skarbem.
Mimo poniesionych klęsk uważany jest za jednego z najwybitniejszych władców Danii. Jego odwagę sławi do dnia dzisiejszego królewski hymn Danii. Kaplica Chrystiana IV w katedrze w Roskilde udekorowana została w XIX wieku wielkimi obrazami historycznymi autorstwa Wilhelma Marstranda.