Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Fryderyk II Oldenburg (król Danii i Norwegii 1559–1588)

Portret Fryderyka II.

fot.Hans Knieper/domena publiczna Portret Fryderyka II.

Fryderyk II (ur. VII 1534 w Hadersleben, zm. 4 IV 1588 w Antvorskov k. Slagelse) – król Danii i Norwegii od 1559 roku. Syn Chrystiana III, króla Danii i Norwegii, oraz Doroty, córki Magnusa I, księcia saskiego na Lauenburgu. Z małżeństwa z Zofią (1557–1631), córką Ulryka, księcia meklemburskiego, miał siedmioro dzieci, m.in. Annę (1574–1619), żonę Jakuba I, króla Anglii i Szkocji, oraz Chrystiana IV (1577–1648), od 1588 roku króla Danii i Norwegii.

Od wczesnej młodości zdradzał żywe zainteresowanie sprawami wojskowymi. Lubił przebywać w towarzystwie niemieckich oficerów. Wiosną 1559 roku stłumił powstanie chłopskie w Dithmarschen. Kilka miesięcy później przyjął ofertę biskupa Ozylii Jana Münchhausena, który w zamian za 30 tys. talarów odstąpił swe biskupstwo bratu króla Danii, Magnusowi.

W 1560 roku zorganizował wyprawę królewicza Magnusa na ziemię inflancką i osadził go na Ozylii, wyspie położonej u wylotu Zatoki Ryskiej. Doprowadziło to do zaognienia stosunków Danii ze Szwecją. Latem 1563 roku wystąpił zbrojnie w przymierzu z Polską i Lubeką przeciw Szwecji. Wydarzenie to zapoczątkowało tzw. pierwsza wojnę północną, zwaną także siedmioletnią, gdyż walki zakończyły się dopiero po siedmiu latach w 1570 roku.

Początkowo odnosił spore sukcesy militarne. We wrześniu 1563 roku zdobył twierdzę szwedzką Älvsborg, a w maju 1564 roku stoczył zwycięską bitwę morską k. Gotlandii. Po klęsce floty duńskiej k. Bornholmu w lipcu 1565 roku i rozbiciu jej, skutkiem burzy, w 1566 roku usiłował zmusić Szwecję do uległości, zamykając całkowicie cieśninę Sund (1566). Odcięcie Szwedów od wszelkiego importu z Zachodu niewiele pomogło. Zaraza, dziesiątkująca wojsko duńskie, i coraz większe niezadowolenie w kraju zmusiły Fryderyka do ustępstw. 13 grudnia 1570 roku podpisał w Szczecinie traktat pokojowy ze Szwecją, który nie przyniósł Danii korzyści terytorialnych.

Prowadził konsekwentną politykę bałtycką i umacniał pozycję Danii w basenie Morza Bałtyckiego. Przeciwstawiał się polskim próbom blokady Narwy i ograniczaniu handlu moskiewskiego z Zachodem. W latach 1571–1573 zwalczał flotę polską, napadał na wybrzeża Prus Królewskich, zatrzymywał w Sundzie statki gdańskie. Niedługo później, w latach 1576–1577, udzielał pomocy Gdańskowi w jego walce z królem Stefanem Batorym. Udaremnił powstanie dużego portu w Elblągu, paląc i niszcząc urządzenia przygotowane do jego budowy oraz zatapiając znajdujące się tam okręty.

Zwiększył dochody z ceł sundzkich przez wprowadzenie nowej opłaty, zwanej łasztową. Wzniósł szereg okazałych pałaców i fortec, m.in. zamek Kronborg u wejścia do cieśniny Sund. Zbudował miasto Frederikstad w Norwegii. Opiekował się uczonymi; z poparcia Fryderyka korzystali m.in. wybitny astronom Tycho Brahe i historyk Anders Sørensen Vedel.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.