Ambasador Polski na dywaniku w Mińsku. Białorusini żądają komentarza odnośnie podważania przez IPN wyników własnego śledztwa w sprawie "Burego"

fot.domena publiczna Kapitan Romuald Rajs – jedni uważają go za bohatera, inni za winnego śmierci dziesiątek cywilów.

11 marca 2019 roku IPN opublikował na swoich stronach internetowych komunikat, w którym podważone zostały ustalenia śledztwa zakończonego w 2005 roku. Ustalono wówczas, że oddział Romualda Rajsa dopuścił się ludobójstwa. MSZ Białorusi chce wyjaśnień.

Jak możemy przeczytać w raporcie z 2005 roku podsumowującym wyniki śledztwa dotyczące zabicia 79 osób w powiecie Bielsk Podlaski:

Spośród wszystkich wymienionych powyżej motywów, które determinowały działania „Burego” i części jego podwładnych, czynnikiem łączącym było skierowanie działania przeciwko określonej grupie osób, które łączyła więź oparta na wyznaniu prawosławnym i związanym z tym określaniu przynależności tej grupy osób do narodowości białoruskiej. Reasumując zabójstwa, i usiłowania zabójstwa tych osób należy rozpatrywać jako zmierzające do wyniszczenia części tej grupy narodowej i religijnej, a zatem należące do zbrodni ludobójstwa, wchodzących do kategorii zbrodni przeciwko ludzkości.

Rajs jednak niewinny?

W poniedziałek IPN opublikował komunikat mówiący, że ustalenia tamtego śledztwa są wadliwe. Wśród podważanych wniosków znalazł się także i ten zacytowany powyżej. Instytut powołuje się na ustalenia dr. Kazimierza Krajewskiego (IPN Warszawa) oraz mec. Grzegorza Wąsowskiego (Fundacja Pamiętamy), których w opublikowanym materiale określa mianem znawców tematu. W artykule, jaki ukazał się w czasopiśmie „Glaukopis” stwierdzają oni:

W naszej ocenie tragiczne zdarzenia spowodowane przez „Burego” i jego żołnierzy nie odpowiadają definicji zbrodni ludobójstwa, określonej w Konwencji ONZ z 9 grudnia 1948 r. jako: „czyn dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych jako takich”. Uważamy, że „Bury” nie działał z zamiarem zniszczenia (ani w całości, ani w części) społeczności białoruskiej lub też społeczności prawosławnej zamieszkałej na terenie Polski w jej obecnych granicach. Miał przecież możliwości, by puścić z dymem nie pięć, ale znacznie więcej wiosek białoruskich w powiecie Bielsk Podlaski.

Dzień po ukazaniu się komunikatu IPN dotyczącego uniewinnienia Romualda Rajsa „Burego” w sprawie wypowiedział się rzecznik MSZ Białorusi Anatol Hłaz. Jego ostre słowa pod adresem badaczy cytowanym przez IPN przytacza „Dziennik.pl”:

Przestępca, który osobiście wydawał rozkazy i uczestniczył w zabójstwach cywilnych mieszkańców białoruskich wsi na Podlasiu, nie może być wybielany – ani w oczach Białorusinów, ani w pamięci historycznej innych racjonalnie myślących ludzi. Polscy uczeni zebrali wystarczającą ilość dowodów jego zbrodni. […] Nasze szczególne zaniepokojenie wywołał otwarty cynizm niektórych polskich „badaczy”, na których powołuje się w oświadczeniu IPN. M.in., usprawiedliwiając „Burego”, twierdzą, iż miał możliwość „puścić z dymem nie pięć, ale znacznie więcej wiosek białoruskich w powiecie Bielsk Podlaski”

Do białoruskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych został wezwany polski ambasador na Białorusi Artur Michalski. Tamtejsze władze żądają informacji, czy przedstawiony przez IPN komunikat jest oficjalnym stanowiskiem polskiego rządu. Jak podaje „Wprost”, ambasador Artur Michalski spotkał się w tej sprawie z dyrektorem białoruskiego Departamentu Ameryki i Europy. Rozmowa trwała pół godziny.