fot.Światowid. Ilustrowany kurjer tygodniowy. Odsłonięcie pomnika Legionów 7 sierpnia 1927 roku (fot. Światowid. Ilustrowany kurjer tygodniowy. 1927, nr 33)

Słowa z rozmiłowaniem powtarzała opozycyjna prasa. Czy jednak Józef Piłsudski naprawdę obraził cały swój naród? I co jeszcze padło w przemówieniu do legionistów?

„Polacy są narodem idiotów” to słowa oparte na zdaniu Józefa Piłsudskiego, wygłoszonym podczas przemówienia na zjeździe legionistów w Kaliszu 7 sierpnia 1927 roku.

Cytat został skrócony z wypowiedzi: „Wytworzyłem całe mnóstwo pięknych słówek i określeń, które po mojej śmierci zostaną, a które naród polski stawiają w rzędzie idiotów”.

Nie należy jednak po tych słowach sądzić, że Piłsudski uważał Polaków za naród głupców, ta zbitka językowa została ukuta przez przeciwników politycznych Komendanta i ludzi niechętnych rządom pomajowym.

Marszałek zdawał sobie sprawę z tego, że piękne i gładkie powiedzenia, których był autorem, nie pomogą w rozwoju kraju i nie stanowią najlepszej prezentacji osiągnięć Polski niepodległej.

Zjazd legionistów nie przypadkiem odbył się w Kaliszu, bowiem podczas I wojny światowej niedaleko tego miasta Niemcy internowali w Szczypiornie legionistów za odmowę złożenia przysięgi. W dziesięć lat później odsłonięto tam pomnik upamiętniający ich niezłomną postawę, na uroczystość tę zaproszono Marszałka.

fot.Centralne Archiwum Wojskowe/domena publiczna Polityczna walka z endecją zakładała ponadpartyjność Piłsudskiego. Na zdjęciu marszałek w trakcie defilady na placu Saskim (1926).

Agenci obcych mocarstw

7 sierpnia Piłsudski wygłosił przemówienie o roli obcych agentur podczas I wojny światowej, wspomniał, że wojna ta nie rozpoczęła się o Polskę i nikt nie wierzył w odzyskanie niepodległości z wyjątkiem legionistów. Marszałek odwoływał się do pierwszych miesięcy budowania niepodległej Polski, kiedy nie był pewny, czy wszyscy jego współpracownicy są lojalni wobec państwa i czy nie są przypadkiem agentami ościennych mocarstw.

Przemówienie swoje zakończył słowami: „Polskę być może czekają i ciężkie przeżycia. Podczas kryzysów – powtarzam – strzeżcie się agentur. Idźcie swoją drogą, służąc jedynie Polsce, miłując tylko Polskę i nienawidząc tych, co służą obcym”.

Podczas zjazdu legionistów wręczono Piłsudskiemu dyplom honorowego obywatela miasta oraz wydano na jego cześć przyjęcie w magistracie.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Leksykonu polskich powiedzeń historycznych. Pozycja autorstwa Macieja Wilamowskiego, Konrada Wnęka i Lidii A. Zyblikiewicz została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 1998 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.