Wuerenowcy. Jak po wojnie zwalczano socjalistów, którzy nie chcieli podporządkować się komunie?

fot.domena publiczna Kazimierz Pużak (fot. domena publiczna)

Pokazowy proces centrum kierowniczego WRN. Wielka czystka w partii socjalistycznej, obejmująca niemal ćwierć miliona osób ocenianych jako wuerenowcy. I zaciekła walka z „imperialistycznym sabotażem i dywersją”, w której winnych nie trzeba było daleko szukać.

Wuerenowiec. To pojęcie, używane w pierwszych latach powojennych, oznacza członków niepodległościowego i antysowieckiego nurtu w ruchu socjalistycznym , skupionych w okresie II wojny światowej w organizacji Ruch Mas Pracujących Miast i Wsi „Wolność , Równość , Niepodległość ” (WRN – stąd nazwa).

Po zakończeniu okupacji część działaczy tego nurtu znalazła się w utworzonej pod patronatem komunistów Polskiej Partii Socjalistycznej, zwanej przez jej przeciwników „lubelską” lub „fałszywą”, a przez zwolenników – „odrodzoną” PPS, część zaś wycofała się z czynnego życia politycznego.

Proces centrum kierowniczego WRN

Mimo to, wkrótce po zdobyciu pełni władzy w wyniku sfałszowanych wyborów ze stycznia 1947 roku, komuniści przystąpili do zdecydowanej walki z wuerenowcami.

W maju i czerwcu 1947 roku aresztowano grupę czołowych działaczy WRN, z Kazimierzem Pużakiem na czele. Skazano ich pod zarzutem kontynuowania po wojnie nielegalnej działalności organizacyjnej na wieloletnie kary więzienia w przeprowadzonym w listopadzie 1948 procesie pokazowym tzw. centrum kierowniczego WRN.

fot.domena publiczna Odezwa wyborcza PSL z grudnia 1946 roku, przed sfałszowanymi przez komunistów wyborami w 1947 roku (fot. domena publiczna)

„Imperialistyczny sabotaż i dywersja”. Wielka czystka w PPS-ie

Jednocześnie tropienie wuerenowców rozpoczęto w szeregach „odrodzonej” PPS, co miało związek z faktem, iż byli oni na ogół zwolennikami zachowania przez tę partię niezależności organizacyjnej i sprzeciwiali się planom jej wchłonięcia przez PPR.

W 1948 roku z PPS wystąpiło lub zostało usuniętych ok. 220 tysięcy osób, wśród których znaczną część stanowili dawni członkowie WRN. Wielu z nich dotknęły represje UB. Prześladowania osiągnęły apogeum w latach 1949–54, kiedy to w ramach wzmożonej walki z „imperialistycznym sabotażem i dywersją” na terenie poszczególnych zakładów pracy robotnicy z przeszłością „wuerenowską” byli zazwyczaj traktowani jako jedni z głównych podejrzanych.

Warto zauważyć, że z czasem propaganda komunistyczna zaczęła określać mianem wuerenowców nie tylko działaczy samego WRN, ale także członków przedwojennych organizacji socjalistycznych.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Abecadła PRL-u. Pozycja autorstwa Zdzisława Zblewskiego została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 2008 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.