Czy Polskę zaleje fala pozwów w sprawie zwrotu mienia żydowskiego przy wsparciu Trumpa? „New York Times” widzi „wąskie okno sprawiedliwości”
fot.domena publiczna Donald Trump (fot. domena publiczna)
Zdawać by się mogło, że ustawy podpisywane przez amerykańskiego prezydenta mają dla wewnętrznych spraw Polski niewielkie znaczenie. To jednak tylko pozory. Nowa ustawa zatwierdzona przez Donalda Trumpa może zaboleć polski budżet. Wszystko przez mienie żydowskie.
10 maja Donald Trump podpisał ustawę nr 447. Na jej mocy Departament Stanu USA ma prawo wspierać organizacje żydowskie oraz udzielać im pomocy dyplomatycznej w odzyskiwaniu żydowskich majątków. Chodzi o mienie zarówno osób, które zginęły bezpotomnie w Holokauście, jak i to, które pragną uzyskać spadkobiercy lub sami ocalali.
Przed drugą wojna światową Polska była domem dla największej społeczności żydowskiej w Europie, czego prostym następstwem jest to, że do ogromnego rabunku i nacjonalizacji majątku żydowskiego doszło właśnie nad Wisłą.
Gdy po wyzwoleniu spod niemieckiej okupacji zapanował w kraju komunizm, spadkobiercy nie ubiegali się o zwrot własności. „New York Times” cytuje wypowiedź krakowskiej prawniczki Lucyny Dygas, specjalistki w zakresie restytucji mienia żydowskiego, która stwierdza:
Przez ponad 40 lat nie było prawie żądnego postępowania spadkowego, ponieważ poczucie własności prywatnej praktycznie nie istniało, a ludzie nie widzieli sensu.
Kwestia zwrotów majątków żydowskich oraz mienia związków wyznaniowych przejętego przez władze PRL budzi w kraju duże kontrowersje i do tej pory wielokrotnie bywała przedmiotem nadużyć. Po 1989 roku roszczenia zgłosiły tysiące osób. Wiele z nich uczyniło to bezprawnie. Urzędnicy, biorąc to pod uwagę, podchodzą do sprawy ostrożnie.
fot.חיים צח Government Press Office of Israel – Haim Zach, lic. CCA SA 4.0 Donald Trump i Reuven Rivlin (fot. חיים צח Government Press Office of Israel – Haim Zach, lic. CCA SA 4.0)
Tymczasem Donald Trump ponagla swoją administrację, by jak najszybciej zajęła się monitorowaniem tego, co kraje europejskie zrobiły na rzecz roszczeń majątkowych społeczności żydowskiej. Ludzie popierający restytucję mienia lub wypłatę odszkodowań przypominają, że jest to sprawa nagląca. „New York Times”, podsumowując tekst dotyczący odzyskiwania majątków, cytuje wypowiedź Gideona Taylora z międzynarodowej organizacji zajmującej się restytucją mienia żydowskiego:
Ocaleni z Holokaustu umierają każdego dnia. Mamy wąskie okno do czynienia sprawiedliwości, gdy są nadal z nami.
Od 1990 roku samo tylko miasto Warszawa wypłaciło odszkodowania lub zwróciło 4500 nieruchomości. Na chwilę obecną nie wiadomo nic na temat tego, aby Amerykanie wywierali naciski na rząd polski w sprawie uchwalenia prawa odnośnie przekazania bezspadkowego mienia żydowskiego organizacjom żydowskim.
Źródła informacji:
- In Poland, ‘a Narrow Window to Do Justice’ for Those Robbed by Nazis, nytimes.com [dostęp 13.06.2018]
- Prezydent Trump podpisał ustawę 447, bialyorzel24.com [dostęp 13.06.2018]
Nie zaleje z dwóch powodów. Primo Polska Rzeczpospolita Ludowa zawarła ugodę z Stanami Zjednoczonymi za czasów Władysława Gomułki spłacając ewentualne roszczenia obywateli USA i Belgii. Secundo w polskiej doktrynie prawnej nie istnieje konstrukcja jurystyczna pozwalająca na ” zwrot bez spadkowego mienia żydowskiego”. Takie „plemienne” rozwiązanie jeszcze nie występuje w Europie. Mogę się jednak mylić i w przyszłości znajdzie się „geniusz” który je wprowadzi.