fot.Pesell, lic. CCA-SA 4.0 I Znaczek PZPR (fot. Pesell, lic. CCA-SA 4.0 I)

Uroczyście wyprowadzono sztandar PZPR, a partię zlikwidowano. Nie znaczy to jednak wcale, że komunistyczne struktury z dnia na dzień przestały istnieć.

„Płatni zdrajcy, pachołki Rosji”. W ten sposób rozwiązał skrót nazwy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) Leszek Moczulski 1 lutego 1992 roku, podczas sejmowej dyskusji na temat wprowadzenia 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego w Polsce.

Wypowiedź skierowana była do posłów z Klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej (SLD), którego zasadniczy człon stanowiła Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP), bezpośrednia spadkobierczyni PZPR.

SdRP powstała w 1990 roku podczas kongresu założycielskiego, który rozpoczął obrady w nocy z 27 na 28 stycznia, w przerwie zawieszonego XI Zjazdu PZPR. Wcześniej, na wniosek I sekretarza KC Mieczysława Rakowskiego, zjazd zdecydował o konieczności utworzenia nowej partii, która nie będzie obciążona dziedzictwem PZPR.

Po uchwaleniu statutu i deklaracji programowej nowej partii zjazd wznowił obrady i zdecydował o likwidacji partii dotychczas działającej oraz o przekazaniu należącego do niej majątku na rzecz SdRP. W nocy z 28 na 29 stycznia 1990 r. nastąpiło uroczyste wyprowadzenie sztandaru Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która właśnie przestała istnieć.

fot.domena publiczna Konferencja PZPR w 1978 roku, gdy komuniści byli u szczytu władzy. Po 29 stycznia 1990 roku nie zostało z tego nic. (fot. domena publiczna)

Gra pozorów

„Nowa”, przynajmniej w deklaracjach członków, partia miała uznawać za naczelną wartość służenie Polsce, a za jedyne źródło władzy – wolę narodu wyrażoną w demokratycznych wyborach.

Nie wszyscy z niespełna 1600 delegatów obecnych na ostatnim zjeździe „przewodniej siły narodu” zdecydowali się wziąć udział w tej grze pozorów. Deklarację członkowską SdRP złożyło około 1200 uczestników zjazdu, około 100 zaś postanowiło utworzyć odrębną partię – Polską Unię Socjaldemokratyczną (PUS).

SdRP głośno odcinała się od bycia kontynuatorką PZPR pod nowym szyldem. Jednak zarówno rodowód wszystkich jej członków, jak i brak obrzydzenia przy korzystaniu z majątku „nieboszczki” nie pozwalał inaczej oceniać tej formacji politycznej.

fot.Romana Kahl-Stachniewicz, lic. GNU FDL Leszek Moczulski nie szczędził PZPR gorzkich słów. (fot. Romana Kahl-Stachniewicz, lic. GNU FDL)

Dlatego też podczas dyskusji sejmowej Leszek Moczulski, lider Konfederacji Polski Niepodległej (KPN), właśnie do posłów z SdRP zwrócił się ze słowami:

Pretensja jest o to, że nie chcecie wytłumaczyć się z dziedzictwa zdrady narodowej. I to nie jest tak, że my mamy pretensję, że wy jesteście z lewicy. My mamy pretensję, że wy jesteście z PZPR, to znaczy rozszyfruję ten skrót: płatni zdrajcy, pachołki Rosji.

 I albo się panowie odetniecie od takiej przeszłości, albo nie dziwcie się, że nie będziemy wśród nas widzieli dla was miejsca.

Klub Poselski SLD zażądał przeprosin i opuścił salę sejmową, a 56 posłów SLD złożyło w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie pozew, w którym zażądali od Leszka Moczulskiego 20 milionów złotych za naruszenie czci partii.

Na usprawiedliwienie lidera KPN należy dodać, że poprzedniczkę PZPR – Polską Partię Robotniczą, już w latach czterdziestych nazywano „Płatnymi Pachołkami Rosji”. Nie wykazał się więc tutaj specjalną inwencją, lecz podsumował społeczne opinie.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Leksykonu polskich powiedzeń historycznych. Pozycja autorstwa Macieja Wilamowskiego, Konrada Wnęka i Lidii A. Zyblikiewicz została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 1998 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.