Muzeum Śląskie otwiera wystawę poświęconą roślinom, jakie od zarania dziejów towarzyszą człowiekowi

fot.Marcin Czechowicz Budynek łaźni głównej. Zdjęcie pochodzi z materiałów prasowych Muzeum Śląskiego.

Wystawa inauguruje działalność muzeum w zrewitalizowanym budynku dawnej łaźni głównej kopalni „Katowice”. Zgromadzone na niej eksponaty opowiadają o roślinach uprawnych i użytkowych, które zmieniły oblicze świata.

Muzeum Śląskie w Katowicach zajmuje się przybliżaniem dziedzictwa Śląska. Powołane zostało do życia w 1929 roku, po czym funkcjonowało aż do wybuchu wojny. Restytuowano je w 1984 roku. Siedziba placówki, czyli budynki dawnej kopalni „Katowice”, do których muzeum przeniosło się kilka lat temu, idealnie pasuje do jego misji, którą obok ukazywania dziejów regionu i jego wielokulturowości jest też upamiętnianie roli, jaką przemysł odegrał w jego rozwoju.

Wystawą „Zaczęło się od ziarna…” Muzeum Śląskie inauguruje działalność w zrewitalizowanym budynku kompleksu pokopalnianego. Ekspozycja przypomina zwiedzającym, że dzieje ludzkości nierozerwalnie związane są z roślinami. Gdy człowiek zaczął zajmować się uprawą, jego życie uległo ogromnej przemianie. Nawet kopalnia węgla nie powstałaby bez udziału roślin. „Czarne złoto” to przecież nic innego jak szczątki drzew obumarłych miliony lat temu. O to, co możemy obejrzeć w ramach nowej ekspozycji, zapytaliśmy panią kurator Agatę Sady z pracowni Bioarcheologii Muzeum Śląskiego:

Na wystawie można zobaczyć pozostałości roślin uprawnych i użytkowych pochodzące z wykopalisk archeologicznych, czyli bezpośrednie dowody na wykorzystywanie tych roślin przez społeczności pradziejowe. Najcenniejszymi materiałami archeobotanicznymi są spalone ziarna pszenic płaskurki i samopszy pochodzące z dwóch neolitycznych stanowisk: Dzielnicy (gm. Cisek) i Kornic (gm. Pietrowice Wielkie) oraz jedno z najstarszych znalezisk lnu (również ze stanowiska w Dzielnicy). Można też zobaczyć najstarsze w Polsce pozostałości jabłek (wczesny neolit).

Poza tym pokazano inne szczątki roślin z różnych okresów (od neolitu do średniowiecza). Obok nasion i owoców można też zobaczyć przedmioty wykonane z roślin – fragmenty mioteł, sznurów, matę, drewniane talerze, instrumenty itp. Udało się również pozyskać i pokazać najstarsze na świecie szczątki sorgo (Nabta Playa, Egipt), fragmenty neolitycznych naczyń z Sudanu z odciskami roślin oraz ziarna jęczmienia z egipskich mumii zbożowych.

fot.Marcin Czechowicz Wystawa „Zaczęło się od ziarna…”. Zdjęcie pochodzi z materiałów prasowych Muzeum Śląskiego.

Wystawa „Zaczęło się od ziarna…” jest ekspozycją czasową, która – jak podkreśla pracownica Muzeum – ma na celu pokazanie szerszej publiczności działalności Pracowni Bioarcheologii. Chodzi także o popularyzację badań archeobotanicznych prowadzonych przez pracownię od wielu lat, które skupiają się na poznaniu pradziejów rolnictwa na Śląsku oraz środowiska życia naszych przodków. Poprosiliśmy także panią kurator o przybliżenie czytelnikom w kilku słowach dziedziny, jaką od lat się zajmuje. Na pytanie dlaczego warto, aby miłośnicy historii zainteresowali się archeobotaniką i czego mogą się dzięki niej dowiedzieć? Jak wyjaśnia pani Agata Sady:

Archeobotanika to nauka, która zajmuje się badaniem wszystkich relacji między człowiekiem a roślinami w przeszłości. Niemożliwe jest poznanie historii człowieka bez poznania środowiska, w którym się rozwijał i żył. Ilość informacji, jakie można zebrać dzięki analizie wszystkich pozostałości roślinnych odnajdywanych na stanowiskach archeologicznych, jest bardzo duża.

Dowiadujemy się przede wszystkim, co było jedzone (np. badania średniowiecznych latryn), jakiego drewna używano do budowy domów, a jakiego do np. produkcji przedmiotów codziennego użytku. To także kultura duchowa – religia i magia. Temat jest naprawdę bardzo szeroki, rośliny towarzyszyły nam od zawsze i znajdowały swoje miejsce w każdej sferze ludzkiego życia.

Przy okazji wspomnieć należy, że wystawie towarzyszy publikacja o tym samym tytule (dostępna w MŚ), w której wszystkie treści prezentowane na wystawie zostały szerzej opisane. Ponadto planujemy w marcu przyszłego roku zorganizować konferencję poruszającą temat roślin w kulturze, do udziału w której zaprosimy prelegentów z różnych dziedzin zajmujących się tematem roślin.